Thấy gì từ công bố chỉ số MOBI 2020?

Diendandoanhnghiep.vn Tuân thủ tính minh bạch trong kỷ luật ngân sách, kỷ luật tài chính của Bộ, cơ quan Trung ương là “kỷ luật sắt”, nhưng theo giới chuyên môn còn nhiều vướng mắc cần giải quyết.

Tại lễ Công bố trực tuyến Chỉ số công khai ngân sách Bộ, cơ quan Trung ương (MOBI) năm 2020 do Trung tâm Phát triển và hội nhập (CDI) phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu kinh tế và chiến lược Việt Nam (VESS) tổ chức, Bộ Tài chính có thứ hạng cao nhất với 66,63 điểm quy đổi, xếp hạng công khai ở mức tương đối đầy đủ. Xếp thứ hai là Bộ Tư pháp với 48,41 điểm quy đổi. Về tính sẵn có, có 27 cơ quan, tổ chức trên tổng số 44 cơ quan trong kỳ khảo sát MOBI 2020 công khai ít nhất 1 tài liệu ngân sách (chiếm 61,36%), tăng 3 đơn vị so với kỳ khảo sát 2019. 

Công bố chỉ số MOBI 2020, Bộ Tài chính có thứ hạng cao nhất với 66,63 điểm quy đổi, xếp hạng công khai ở mức tương đối đầy đủ

Công bố chỉ số MOBI 2020, Bộ Tài chính có thứ hạng cao nhất với 66,63 điểm quy đổi, xếp hạng công khai ở mức tương đối đầy đủ

Về Dự toán ngân sách năm 2021, có 6 đơn vị công bố đúng thời hạn, theo quy định là trong vòng 15 ngày kể từ ngày 31/12/2020; có 32 trên tổng số 44 đơn vị có điểm về tính thuận tiện, tăng 5 đơn vị so với khảo sát MOBI 2019...

Tuy nhiên, vẫn còn tới 17 Bộ, cơ quan Trung ương không công khai bất kỳ một tài liệu nào tại thời điểm khảo sát (tương đương với 38,64%). Điều này cho thấy mức độ công khai ngân sách của các Bộ, cơ quan Trung ương chưa có cải thiện.

TS. Nguyễn Đức Thành, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược (VESS) cho biết, việc công khai minh bạch ngân sách là sự thể hiện của lý tưởng mô hình Nhà nước đang xây dựng, liên quan đến dân chủ, văn minh. Trong đó, dân chủ được thể hiện thông qua những người nộp thuế, những người ủy quyền cho Nhà nước chi tiêu thuế và cần được biết việc chi tiêu đó như thế nào. Còn về văn minh mà chúng ta đang hướng tới, thể hiện ở điểm, các cơ quan sử dụng ngân sách từ tiền thuế của người dân, thì phải có trách nhiệm giải trình minh bạch với những gì mình đang làm.

Trong khi mức độ công khai minh bạch của các tỉnh liên tục được cải thiện (thông qua đánh giá bằng chỉ số POBI hàng năm), thì các cơ quan Trung ương lại không có sự tiến bộ đáng kể nào, dù Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 đã có hiệu lực từ lâu. Đây là một hiện tượng gây thất vọng vì các cơ quan Trung ương đã không nêu được tấm gương xây dựng nhà nước pháp quyền, đồng thời thể hiện sự thiếu trách nhiệm giải trình đối với nhân dân. Do đó, đây là lúc Quốc hội cần phát huy vai trò giám sát của mình trong việc thúc đẩy tính công khai, minh bạch của hệ thống tài chính công”, TS. Nguyễn Đức Thành nhận định.

TS. Nguyễn Đức Thành

TS. Nguyễn Đức Thành, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam (VESS)

Về vấn đề này, bà Nguyễn Thu Hương, Quản lý cấp cao chương trình Quản trị tốt thuộc tổ chức Oxfam cho rằng, công khai minh bạch ngân sách của các Bộ, Trung ương vẫn là một câu hỏi lớn từ năm 2018 đến nay, đã qua ba năm hầu như không có sự thay đổi, cải thiện trong việc công khai, minh bạch ngân sách. Phải chăng, do Luật ngân sách 2015 chưa quy định chế tài xử lý khi các đơn vị không công khai, minh bạch ngân sách, dẫn đến chưa có sự nghiêm túc trong thực hiện triển khai.

Trong báo cáo MOBI 2020 cũng có khuyến nghị, trong đó yêu cầu các Bộ, cơ quan Trung ương cần thực hiện đúng quy định pháp luật về công khai ngân sách. Cụ thể, Bộ Tài chính cần có hướng dẫn cụ thể hơn về thời hạn công khai, rà soát điều chỉnh hướng dẫn về các thông tin và tài liệu cần công khai. Phối hợp cùng Bộ Kế hoạch và Đầu tư ban hành hướng dẫn thực hiện công khai minh bạch ngân sách cho các chương trình dự án đầu tư cơ bản. Đồng thời, truyền thông rõ ràng về việc công khai ngân sách của các Bộ, cơ quan ngang Bộ với công chúng, là động lực để thúc đẩy thực thi Luật ngân sách 2015 và cải thiện công khai minh bạch ngân sách.

Quốc hội cũng nên cân nhắc bổ sung nội dung giám sát thực hiện công khai ngân sách của các B, Trung ương vào chương trình hoạt động giám sát hằng và coi chỉ số công khai minh bạch ngân sách này là một trong những tiêu chí để đánh giá, quản lý của các B, cũng như tiêu chí phân bổ ngân sách cho các bộ và cơ quan trung ương. Có như vậy thì luật mới được thực thi một cách nghiêm túc và thực sự đưa vào cuộc sống”, bà Hương đề nghị.

Cùng quan điểm trên, TS. Lưu Bình Nhưỡng cũng bày tỏ sự bất ngờ trước kết quả công bố chỉ số MOBI 2020. Theo ông, tuân thủ tính minh bạch trong kỷ luật ngân sách, kỷ luật tài chính là “kỷ luật sắt” lại đang được thực hiện một cách rất hời hợt và hầu hết trong các khâu từ dự toán, đến báo cáo quý, báo cáo nửa năm, báo cáo 9 tháng, báo cáo năm, báo cáo quyết toán, tất cả đều vướng mắc. TS. Lưu Bình Nhưỡng ví von, đây như một miếng ngon đang bị cất giấu ở vị trí nào đó, có thể làm phát sinh những cơ chế xin cho, lợi ích nhóm, phát sinh tiêu cực cũng như phát sinh tham nhũng. Chính vì vậy, cần phải có báo cáo tóm tắt để gửi lên Quốc hội và trình Chính phủ xem xét, đồng thời có chỉ đạo để đưa vào triển khai thực hiện tốt hơn.

Cơ quan Quốc hội và Đại biểu Quốc hội cũng là các cơ quan giám sát, nhưng bên cạnh đó vẫn còn các cơ quan, mặt trận, đoàn thể cũng như báo chí và nhân dân. Phải làm thế nào để trang bị cho các chủ thể giám sát này những năng lực để họ có thể giám sát chính sách một cách công khai”, TS. Lưu Bình Nhưỡng nhấn mạnh.

Tuy nhiên, ở một góc nhìn khác, TS. Nguyễn Minh Tân, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính ngân sách, Uỷ ban Tài chính ngân sách Văn phòng Quốc Hội chỉ ra một số vấn đề cần tham khảo thêm như:

Thứ nhất, việc công khai, minh bạch ngân sách cần phải rà soát thêm để phù hợp với chức năng của các Bộ, như vậy các kiến nghị sẽ chính xác hơn. Ví dụ, Quốc hội phải đưa công khai ngân sách như một tiêu chí để phân bổ ngân sách thì cần phải xem lại, Vì tiêu chí để phân bố ngân sách thì có rất nhiều và được quy định cụ thể trong Luật ngân sách, cho nên nếu lấy tiêu chí công khai để áp đặt, thì sẽ chưa phù hợp lắm và cân nhắc thêm.

Thứ hai, ngân sách cấp Bộ hoàn toàn khác ngân sách cấp địa phương. Cấp ngân sách có quy trình quản lý khác, được phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi, nhưng chỉ số công khai ngân sách nó sẽ khác với địa phương. Ở địa phương, các nguồn thu và nhiệm vụ chi được phân cấp rất rõ ràng trong Luật ngân sách tại Điều 35, 36, 37. Còn đối với các Bộ thì không có những chỉ tiêu đó, mà sẽ có những khoản thu về sự nghiệp, phí, lệ phí của các đơn vị thuộc Bộ quản lý.

Thứ ba, hệ thống ngân sách của Việt Nam có tính lồng ghép cao, ngân sách cấp dưới phụ thuộc ngân sách cấp trên. Trong khi ở các nước, tính lồng ghép không có nhiều mà có sự tách biệt rõ ràng. Do vậy, tham khảo thêm kinh nghiệm các nước, sẽ rất rõ về ngân sách của Trung ương và của địa phương, đặc biệt là những nước theo bộ máy Nhà nước độc lập các cấp chính quyền.

Như vậy, dựa trên các chia sẻ thảo luận của các đại biểu, chuyên gia về kết quả công bố MOBI 2020 cho thấy, công khai minh bạch ngân sách cấp Bộ và cơ quan Trung ương chưa tuân thủ theo như hướng dẫn của Luật ngân sách 2015 cũng như Thông tư 61/2017, Thông tư 90/2018 của Bộ Tài chính. Vì vậy, cần sự vào cuộc mạnh mẽ của các cơ quan ban ngành cấp Trung ương, sự giám sát của Quốc hội và chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ, để việc công khai ngân sách tại các cơ quan quản lý ngày một minh bạch hơn.

Đánh giá của bạn:

Mời các bạn tham gia vào group Diễn đàn Doanh nghiệp để thảo luận và cập nhật tin tức.

Bạn đang đọc bài viết Thấy gì từ công bố chỉ số MOBI 2020? tại chuyên mục DIỄN ĐÀN TÀI CHÍNH của Tạp chí Diễn đàn doanh nghiệp. Liên hệ cung cấp thông tin và gửi tin bài cộng tác: email toasoan@dddn.com.vn, hotline: 0985698786,
Bình luận
Bạn còn /500 ký tự
Xếp theo: Thời gian | Số người thích
SELECT id,type,category_id,title,description,alias,image,related_layout,publish_day FROM cms_post WHERE `status` = 1 AND publish_day <= 1711647314 AND in_feed = 1 AND top_home <> 1 AND status = 1 AND publish_day <= 1711647314 ORDER BY publish_day DESC, id DESC LIMIT 0,11
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10