Thuốc lá nhập lậu hậu hoạ lớn cho nền kinh tế và người tiêu dùng

Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia cho biết, hoạt động buôn lậu thuốc lá hiện nay chủ yếu diễn ra tại các địa bàn như: Hà Nội, Quảng Trị, Quảng Ninh, Hải Phòng, Long An, An Giang, Đồng Tháp, Kiên Giang, Tây Ninh, TP. Hồ Chí Minh, nhưng “điểm nóng” vẫn là khu vực biên giới Tây Nam

Tại khu vực biên giới Việt - Lào (tỉnh Quảng Trị, Hà Tĩnh), thuốc lá nhập lậu chủ yếu là thuốc lá nhãn hiệu Elephant, Nelson, Scott, Esse,  Jet, Hero, 555....Trong khi trên biên giới Tây Nam (từ Bình Phước đến Kiên Giang), thuốc lá lậu tuồn qua biên giới chiếm đa số là thuốc Jet và Hero.

Ông Hồng Văn Hoàng - Phó Cục trưởng Cục QLTT(QLTT) tỉnh Tây Ninh - cho biết, trong quý I/2021, các cơ quan chức năng của tỉnh Tây Ninh đã thu giữ 129.937 bao thuốc lá nhập lậu và đã khởi tố 23 vụ vi phạm với 33 đối tượng, trong đó đa phần là buôn lậu, lưu trữ, kinh doanh thuốc lá nhập lậu.

Ông Hoàng nhận định, thuốc lá nhập lậu qua biên giới tại địa bàn tỉnh Tây Ninh giảm so với trước nhưng tình hình vẫn còn rất phức tạp và có chiều hướng gia tăng.  Bên cạnh đó, trong thị trường nội địa, các hộ kinh doanh vẫn còn bày bán thuốc lá nhập lậu nhưng nhỏ lẻ, lén lút, cất giấu trong phòng ngủ, nhà riêng gây khó khăn cho hoạt động kiểm tra. Tình trạng buôn lậu thuốc lá trên địa bàn Tây Ninh vẫn tiếp tục tồn tại, do các đối tượng thường xuyên thay đổi quy luật, sử dụng nhiều phương thức thủ đoạn khác nhau lợi dụng các đường tiểu ngạch, đường mòn, lối mở, kênh rạch trên tuyến biên giới để vận chuyển thuốc lá trái phép.

Cục trưởng Cục QLTT tỉnh Long An - ông Phạm Đức Chinh cho biết, từ đầu năm đến nay, cơ quan chức năng tỉnh Long An đã phát hiện và thu giữ hơn 700.000 bao thuốc lá nhập lậu chủ yếu là thuốc lá Jet và Hero. Đơn cử, ngày 4/4/2021, tại khu vực ấp 4, xã Mỹ Quý Tây, huyện Đức Huệ, cơ quan chống buôn lậu đã thu giữ 15.600 bao thuốc lá nhập lậu, chủ yếu là thuốc lá Jet và Hero.

Nói thêm về vấn đề này Ông Phạm Đức Chinh chia sẻ, nhờ tăng cường kiểm tra, kiểm soát của cơ quan chức năng nên tình hình buôn lậu, kinh doanh thuốc lá nhập lậu tại Long An đã giảm 40 - 60% so thời điểm năm 2016. Tuy nhiên tình trạng buôn lậu thuốc lá vẫn tiềm ẩn, gây nhức nhối cho thị trường và thất thu thuế nhà nước.

Ghi nhận từ các cơ quan chống buôn lậu của các địa phương như Tây Ninh, Long An, An Giang, Kiên Giang hoạt động buôn lậu thuốc lá hiện nay đều giảm so với trước, nhưng tại các trung tâm tiêu thụ thuốc lá lậu lớn như TP. Hồ Chí Minh, Biên Hòa, Vũng Tàu,… hoạt động giao dịch, mua bán vẫn còn tồn tại.

Một cán bộ thuộc Cục QLTT An Giang chia sẻ, với sự kiểm soát chặt chẽ của lực lượng chống buôn lậu tình trạng buôn thuốc lá thẩm lậu qua biên giới có dấu hiệu giảm, nhưng ở thị trường nội địa  nguồn cung và tình hình mua bán vẫn không giảm, điều này chứng tỏ đã có thêm nguồn cung mặt hàng này cho thị trường, có thể thuốc lá lậu, đặc biệt là thuốc Jet đã có thêm cơ sở khác sản xuất và đưa vào Việt Nam hoặc làm giả ở trong nước và tuồn ra thị trường.

Theo các cơ quan chống buôn lậu, thuốc lá lậu gia tăng trên thị trường là do đối tượng tham gia buôn lậu ngày càng đông, sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi, hoạt động trên địa bàn rộng, lực lượng kiểm tra, kiểm soát mỏng, chưa có sự hợp tác đồng bộ giữa các cơ quan chống buôn lậu và cộng đồng xã hội, chưa tích cực tham gia nói không với thuốc lá lậu.

Đại diện một doanh nghiệp chuyên phân phối thuốc lá nhập khẩu cho rằng, thuốc lá Jet chính hiệu do Anh Quốc sản xuất tiêu thụ rất ít ở Việt Nam mà chủ yếu thuốc Jet do Indonessia sản xuất và chuyên cung cấp cho thị trường Việt Nam. “Khi biên giới được kiểm soát chặt, các đường dây buôn lậu thuốc Jet truyền thống lâu nay bị đứt gãy nhưng thị trường trong nước vẫn có đủ nguồn cung. Điều này chứng tỏ, thuốc Jet đã được làm giả ở đâu đó tuồn vào Việt Nam hoặc làm giả trong nước”, đại diện doanh nghiệp này đặt vấn đề.

Khảo sát của phóng viên tại thị trường TP. Hồ Chí Minh - trung tâm tiêu thụ thuốc lá lậu lớn nhất nước - nguồn cung thuốc lá nhập lậu hiện vẫn không giảm, chỉ có giá bán đã tăng so với trước đây. Một chủ cửa hàng kinh doanh thuốc lá trên đường Học Lạc, quận 5, TP. Hồ Chí Minh cam kết với chúng tôi cung cấp đủ số lượng thuốc Jet không hạn chế, nhưng giá bán sỉ tăng thêm so với cách đây khoảng 1 năm 2.000 đồng/bao. Theo chủ cửa hàng này, do nhà nước quản lý chặt thị trường nên các bạn hàng tăng thêm giá nhập vào.

Các chuyên gia y tế thuộc Quỹ phòng, chống tác hại thuốc lá của Bộ Y tế cho rằng, ngoài yếu tố nhập lậu, việc sử dụng thuốc lá Jet không rõ nguồn gốc, xuất xứ không được kiểm soát về chất lượng, khả năng gây nguy hại cho người dùng là rất lớn.

Để tránh độc hại từ thuốc lá Jet, các Chuyên gia y tế này đề xuất, các cơ quan chức năng cần điều tra xác minh nguồn gốc các mặt hàng thuốc lá, thực hiện quyết liệt những biện pháp xử lý, xử phạt, tịch thu, tiêu huỷ tình trạng buôn bán thuốc lậu, trước khi chưa từ bỏ được thói quen hút thuốc lá người dùng nên sử dụng một loại thuốc lá khác để thay thế thuốc Jet.