Top 10 sự kiện nổi bật của ngành ngân hàng năm 2018

Định hướng điều hành tín dụng cũng được các lãnh đạo NHNN nhiều lần khẳng định, phương châm điều hành của NHNN là mở rộng tín dụng đi đôi với an toàn, hiệu quả, tập trung vào lĩnh vực sản xuất kinh doanh, kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với lĩnh vực rủi ro.

Theo đó, NHNN sẽ tiếp tục bám sát diễn biến kinh tế vĩ mô, tiền tệ để chủ động, phối hợp điều hành linh hoạt, đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng nhằm ổn định thị trường tiền tệ, ngoại hối, kiểm soát tốc độ tăng tổng phương tiện thanh toán theo định hướng đề ra, đồng thời phối hợp các chính sách vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế hợp lý.

2. Hai ngân hàng áp dụng sớm nhất chuẩn Basell II

Mặc dù chuẩn mực basel II đã được thí điểm áp dụng ở 10 ngân hàng cách đây 5 năm nhưng có vẻ như tiến trình này bị đình trệ ở một số ngân hàng do không đủ khả năng để theo đuổi. Điều gây ngạc nhiên, trong số 10 ngân hàng có tên tuổi lớn nhất hệ thống từng thí điểm basel II thì có 2 ngân hàng đạt chuẩn mức này sớm nhất lại là VIB và Vietcombank.

Theo quy định tại Thông tư 41/2016/TT-NHNN của NHNN, đến năm 2020, các ngân hàng Việt phải đạt tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR) 8%, tương ứng với chuẩn Basel II.

Basel II được biết đến như là chuẩn mực hiện đại, phổ biến ở hệ thống ngân hàng hiện đại trên thế giới. Tuy nhiên, đó cũng là rào cản khắt khe về an toàn vốn và các tiêu chí phòng ngừa rủi ro tín dụng, rủi ro thị trường, rủi ro hoạt động, không dễ vượt qua. Hiệp ước vốn Basel I, II là những quy định về hệ thống đo lường vốn được Ủy ban Basel về giám sát ngân hàng (Basel Committee on Banking Supervision - BCBS) gồm 10 nước phát triển (G10) ban hành. Basel II có hiệu lực năm 2007, với 3 trụ cột chính: Yêu cầu vốn tối thiểu dựa trên Basel I; Xem xét giám sát quá trình đánh giá nội bộ và sự đủ vốn của các tổ chức tài chính; Sử dụng hiệu quả công bố thông tin nhằm lành mạnh kỷ luật thị trường.

3. Hoạt động biên mậu được thanh toán bằng CNY

Từ ngày 12/10/2018, các hoạt động thương mại biên giới Việt – Trung được thanh toán bằng đồng Nhân dân tệ (CNY), tiền đồng (VND) hoặc ngoại tệ tự do chuyển đổi theo quy định tại Thông tư 19/2018/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước. Theo đại diện NHNN, thương nhân chỉ được nhận thanh toán bằng tiền mặt (VND, CNY) trên cơ sở hợp đồng xuất khẩu hàng hóa và nộp ngay vào tài khoản mở tại ngân hàng thương mại trong vòng 07 ngày làm việc kể từ ngày nhận được tiền, không cho phép lưu thông trên thị trường lượng CNY tiền mặt này.

Hiện một số ngân hàng có hoạt động thanh toán biên mậu gồm Agribank, BIDV, Sacombank, MB, LienVietPostBank. 

4. 6 ngân hàng công bố sạch nợ xấu tại VAMC

Sacombank, Agribank, Vietinbank là những cái tên sáng giá trong bán nợ xấu năm qua. Trong đó, Sacombank đã lập kỷ lục khi là ngân hàng cùng lúc rao bán hàng 10 dự án bất động sản là nợ xấu có giá trị khủng, trong đó các dự án nghìn tỷ đồng như: Dự án Khu Công nghiệp Phong Phú, giá bán khởi điểm là 7.600 tỷ đồng; Dự án Khu dân cư Bình Trị Đông, giá bán khởi điểm 6.698 tỷ đồng…

Đến nay, có 06 ngân ngân hàng công bố đã xóa sạch nợ tại VAMC, gồm: VietinBank, Vietcombank, Techcombank, MBBank, ACB và VIB.

5. Vốn điều lệ của hệ thống ngân hàng tăng 1,8- 2 lần 

Chạy đua áp chuẩn Basel II, nhiều ngân hàng phải tăng vốn để đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR). Theo Ủy ban giám sát tài chính quốc gia, hệ thống ngân hàng Việt Nam cần tăng vốn điều lệ từ 1,8 - 2 lần so với mức cuối năm 2017 để đảm bảo CAR.

BIDV hiện có sở hữu Nhà nước tới 95%, dự kiến sẽ bán hơn 600 triệu cổ phần cho ngân hàng KEB Hana Bank (Hàn Quốc) để tăng vốn điều lệ lên 40.220 tỷ đồng.

Vietcombank có mức sở hữu Nhà nước hơn 77%, cũng sẽ phát hành gần 360 triệu cổ phần (54 triệu cho Ngân hàng Mizuho Nhật Bản và 306 triệu cổ phần dành cho các nhà đầu tư khác) để tăng vốn điều lệ từ 35.978 tỷ lên 39.575 tỷ đồng.

Riêng VietinBank có sở hữu Nhà nước còn 65%, việc tăng vốn qua phát hành riêng lẻ và chia cổ tức bằng cổ phiếu gặp khó, ngân hàng này đang kiến nghị NHNN cho thí điểm giảm tỷ lệ sở hữu Nhà nước còn 51% theo lộ trình đến năm 2020...

6. Nhiều ngân hàng cán đích doanh thu ngàn tỷ đồng

Trong 9 tháng đầu năm 2018. nhiều ngân hàng lớn đạt gần 90% kế hoạch lợi nhuận trước thuế cả năm tới hàng nghìn tỷ đồng, như: Vietcombank (11.600 tỷ đồng), Techcombank (7.774 tỷ đồng), Vietinbank (7.500 tỷ đồng), BIDV (7.200 tỷ đồng)... Những ngân hàng 9 tháng nhưng đã vượt kế hoạch năm lại là những ngân hàng nhỏ, như: VietCapitalBank đạt lãi trước thuế 139 tỷ đồng, hoàn thành 179% kế hoạch; MaritimeBank đạt 290 tỷ đồng, hoàn thành 149%; VietBank 302 tỷ đồng, hoàn thành 101%; NamABank đạt 471 tỷ đồng, hoàn thành 147%.

Tuy nhiên, cổ phiếu ngân hàng năm 2018 không được mùa như năm 2017. Cổ phiếu ngân hàng bắt đầu leo dốc từ giữa năm 2017, tiếp tục leo cao đến cuối năm 2017, đạt đỉnh cuối quý I/2018 và mất giá vào cuối năm khiến nhiều nhà đầu tư lỗ nặng.

7. 245 tỷ đồng của khách hàng bị "bốc hơi" ở Eximbank

245 tỷ đồng tiền gửi tiết kiệm của khách hàng Chu Thị Bình gửi tại Ngân hàng Eximbank chi nhánh TP.HCM bỗng dưng “bốc hơi”. Bà Chu Thị Bình đã trình báo cơ quan cảnh sát điều tra phía Nam, Eximbank đã phải tạm ứng 245 tỷ đồng cho bà Chu Thị Bình.

Tháng 11/2018, Toà án Nhân dân TP.HCM đã mở phiên xét xử sơ thẩm và tuyên Eximbank phải trả cả gốc và lãi phát sinh cho bà Chu Thị Bình; tuyên án đối với 06 bị cáo liên quan hiện Eximbank đã kháng cáo.

8. Trần Phương Bình và đồng bọn gây thiệt hại 3.608 tỷ đồng cho DongABank

Tại vụ án DongABank, theo cáo trạng, ông Trần Phương Bình, nguyên Tổng giám đốc, Phó Chủ tịch HĐQT DongABank, đã chỉ đạo cấp dưới thực hiện các lệnh thu – chi khống, cho vay khống để tất toán tiền mua hơn 74 triệu cổ phần DongABank, gây thiệt hại cho ngân hàng này hơn 3.608 tỷ đồng, khiến DongA Bank tại thời điểm ngày 31/12/2015 lỗ lũy kế 31.076 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu âm 25.451 tỷ đồng…

9. Các đại án ngân hàng tiếp tục được xét xử

Ngày 23/11, Toà xử phạt ông Huỳnh Nam Dũng, nguyên Chủ tịch HĐQT Ngân hàng Phát triển nhà Đồng bằng sông Cửu Long – MHB (nay đã sáp nhập vào Ngân hàng BIDV) 13 năm tù về tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ và thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.

Tiếp đó là mở rộng giai đoạn 2 xét xử vụ án Phạm Công Danh và thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng tại VNCB; xét xử vụ Ngân hàng Đông Á. Những vụ án này sẽ còn tiếp tục mở rộng và kéo dài dư chấn sang các năm tiếp theo.

10. Chính phủ ban hành Nghị định 116 về tín dụng “tam nông”

Ngày 7/9/2018, Chính phủ ban hành Nghị định số 116/2018/NĐ-CP về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 55/2015/NĐ-CP ngày 9/6/2015 về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn.

Điểm mới ở Nghị định 116 là tăng gấp đôi mức cho vay không cần tài sản bảo đảm đối với hộ nông dân, chủ trang trại. Cùng một loạt cơ chế mới như: cho vay tối đa 70% tổng mức dự án (không thế chấp), cho phép dùng tài sản trên đất nông nghiệp (nhà kính, nhà lưới…) để thế chấp. Thông qua Nghị định 116, Chính phủ muốn trợ lực cho mục tiêu “nông nghiệp sạch” và “ứng dụng công nghệ cao” đã đề cập nhiều lần trước đó.