Vai trò quản lý nhà nước nhìn từ pate Minh Chay

Do đó, công tác quản lý nhà nước có một vai trò rất quan trọng, phải “cầm trịch” như thế nào để cho thị trường được minh bạch, cạnh tranh sòng phẳng.

Biện pháp quản lý nhà nước hiện nay đang có vấn đề, từ cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm đến quy định hậu kiểm. Việc hậu kiểm này cần phải được thay đổi vì hàng ngày có hàng triệu sản phẩm được sản xuất mới.  

Qua sự việc pate Minh Chay, phải thẳng thắn nhìn nhận lỗi lớn nhất từ phía các cơ quan quản lý nhà nước là sự phân công chồng chéo và bị “cắt khúc” giữa 3 Bộ.

Việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm và hậu kiểm là một quyết định không tưởng và duy ý chí trong khâu quản lý hiện nay.

Nếu những sản phẩm là cốc thủy tinh hay bát ăn thì có thể chấp nhận, nhưng với thực phẩm nếu chuyển sang hình thức hậu kiểm là một sai lầm lớn và gây ra rất nhiều hệ lụy.

Một miếng thịt được bán ngoài chợ chỉ sau 2 tiếng đã được chế biến thành các món ăn từ các bà nội chợ, như vậy làm sao có thể hậu kiểm.

Tôi đã vào một lò mổ và chứng kiến chỉ mất 2,5 phút là mổ xong một con lợn, với tốc độ này thì việc hậu kiểm sẽ không bao giờ có thể thực hiện được.

Ngoài ra, khâu quản lý nhà nước vừa không sâu sát và có nhiều bất cập, chưa làm hết trách nhiệm của mình. Quản lý thị trường hiện nay chủ yếu đang tập trung vào chống buôn lậu và trốn thuế, cho nên khâu kiểm tra an toàn thực phẩm đã bị bỏ lửng.

Tôi từng là phó ban phòng chống buôn lậu TP. Hà Nội và phó ban an toàn thực phẩm Hà Nội nên rất hiểu vấn đề này. Với 700 người trong lực lượng quản lý thị trường của Hà Nội, nếu đi kiểm tra đều đặn hàng ngày thì phải 5 năm sau mới quay trở lại kiểm tra được người bán hàng lần thứ hai.

Trong khi đó, Singapore quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm bằng “kỷ luật sắt” là phạt rất nặng người sản xuất và bán hàng không đạt tiêu chuẩn, mà không phải chờ các cơ quan quản lý nhà nước xuống kiểm tra. Còn tại Nhật Bản, bán một mớ rau mùi cũng phải dán mã vạch.

Như vậy, vấn đề lớn nhất trong khâu quản lý hiện nay còn rất nhiều bất cập như thiếu trách nhiệm, xử lý không nghiêm, kỷ cương, kỷ luật thị trường lỏng lẻo và không tổ chức quản lý theo chuỗi.

Việc quản lý nhà nước về thực phẩm của chúng ta hiện nay đang ở phần ngọn. Hàng hóa nhập khẩu qua bên giới thì không kiểm soát chặt chẽ, khi vào đến chợ bán lẻ mới “tá hỏa” tổ chức các đoàn đi kiểm tra, sản xuất thì không làm từ gốc, không theo chuỗi mà chỉ tập trung vào kiểm tra ở khâu bán lẻ.

Ngoài ra, chỉ khi nào xảy ra sự vụ liên quan đến an toàn vệ sinh thực phẩm thì mới đi làm. Đây là những bất cập cần sớm được thay đổi. Cụ thể, tôi kiến nghị phải bỏ ngay quy định hậu kiểm đối với các mặt hàng thực phẩm, đặc biệt là những mặt hàng thiết yếu.

Nhìn lại sự việc của pate Minh Chay, phải thắng thắn thừa nhận một phần lỗi thuộc về các cơ quan quản lý nhà nước còn có nhiều bất cập, thậm chí tắc trách. Quản lý còn chồng chéo, đơn cử như phân công quản lý sản xuất patê mà phải thông qua tới 3 Bộ.

Trong khi các nước họ có riêng một Bộ chuyên về quản lý an toàn thực phẩm. Bộ này có quyền quyết định sản phẩm nào phải hủy, sản phẩm nào không cần hủy, xử phạt hay khen thưởng cũng do Bộ này quyết định.