Vay tiền online: Quá ảo, quá nguy hiểm

Chỉ cần tải ứng dụng về điện thoại, qua vài thao tác nhập thông tin mà không cần chứng minh thu nhập, chỉ một vài ngày hoặc thậm chí chỉ 30 phút sau là tiền vay đã được chuyển về tài khoản. Việc vay tiền quá dễ dàng liệu có phải là những “viên đạn bọc đường”?

Sàn kết nối tài chính

Hơn 1,3 triệu đơn đăng ký vay tiền đã được phê duyệt vay, gần 10 nghìn người tham gia cho vay và xấp xỉ 1 tỷ USD được giải ngân qua trang web Tima.vn – sàn kết nối tài chính được cho là lớn nhất Việt Nam – là những con số không hề nhỏ đối với một công ty mới chỉ chính thức ra mắt trên thị trường tài chính từ cuối năm ngoái. Là một công ty công nghệ tài chính (fintech), Công ty Cổ phần Tập đoàn Tima hoạt động như một sàn kết nối giữa người có nhu cầu vay vốn với các đơn vị hoặc cá nhân cho vay trên thị trường. Nói một cách dễ hiểu hơn, đây là một hình thức kinh tế chia sẻ giống như Uber và Grab trong lĩnh vực taxi.

Hiện tại, mỗi ngày Tima duyệt hơn 1.000 đơn đăng ký vay tiền, với những khoản đăng ký vay rất đa dạng, từ 3 triệu đồng tới 250 triệu đồng, trong khoảng thời gian có thể từ 1 tháng tới 1 năm. Các sản phẩm cho vay của Tima cũng rất đa dạng, từ vay cầm cố tài sản, vay tín chấp theo lương, vay theo sổ hộ khẩu, vay theo hóa đơn điện nước, vay trả góp theo ngày, vay theo đăng ký xe máy, cầm cố đăng ký ô tô, cầm ô tô và vay mua ô tô trả góp.

Trước số lượng đơn đăng ký vay tiền gửi về Tima tăng nhanh chóng, công ty này dự kiến có thể nâng cao năng lực xử lý các đơn đăng ký vay lên tới 10.000 đơn mỗi ngày. Chưa rõ khi nào Tima sẽ nâng năng lực xử lý đơn đăng ký vay tiền lên 10.000 đơn mỗi ngày, nhưng số tiền xấp xỉ 1 tỷ USD được giải ngân qua thời gian ngắn hoạt động của Tima cho thấy rằng vay tiền qua các trang mạng trực tuyến (online) đang dần trở nên quen thuộc với rất nhiều người.

Không chỉ Tima mà nhiều công ty công nghệ khác cũng đã nhảy vào lĩnh vực này. Cuối năm ngoái, Công ty cổ phần Vay Mượn cũng đã ra mắt thử nghiệm trang web VayMuon.vn. Giống như Tima, nhưng Vay Mượn lại chỉ chuyên kết nối các khoản vay tín chấp với các khoản tiền nhỏ. Công ty này cho biết khoản vay đầu tiên của khách hàng sẽ được xét duyệt và giải ngân chỉ trong 4 giờ làm việc và khoản vay thứ hai trở đi sẽ chỉ cần 30 phút xét duyệt, mà không cần thế chấp tài sản hay giấy tờ và đặc biệt không yêu cầu gặp mặt trực tiếp.

Thực tế, vay tiền online không chỉ dành cho các cá nhân với các khoản vay tiêu dùng mà còn là một kênh huy động vốn đối với nhiều doanh nghiệp nhỏ. Năm 2015, FundStart, một nền tảng gây vốn trực tuyến đã được tạo ra như một cầu nối giữa cộng đồng và các dự án khởi nghiệp. Đặc biệt nhất, từ năm 2016 đã xuất hiện một công ty Fintech hoạt động với chức năng huy động vốn cho vay cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ là Finsom.
Sự xuất hiện của các sàn giao dịch tài chính như Tima, Vay Mượn, FundStart hay Finsom đã lấp khoản trống trên thị trường tài chính mà các ngân hàng và công ty tài chính để lại. Rất nhiều những khách hàng tìm đến các trang vay tiền online là những khách hàng được các ngân hàng và công ty tài chính xếp vào danh sách khách dưới chuẩn. Vì vậy, vay tiền online là một lựa chọn ưa thích của những khách hàng này, đặc biệt là thủ tục vay cực kỳ nhanh và đơn giản. Tất nhiên, lãi suất của các khoản vay này cũng không hề dễ chịu vì hầu hết đều là những khoản vay tín chấp.

Rủi ro tiềm ẩn

Tuy nhiên, chính vì thủ tục cho vay nhanh và đơn giản và thậm chí người cho vay và người vay tiền không biết mặt nhau cũng đặt ra nhiều câu hỏi về quản trị rủi ro. Trong khi các ngân hàng và công ty tài chính chịu sự quản lý và giám sát của Ngân hàng Nhà nước với các quy định quản trị rủi ro chặt chẽ, hoạt động của các sàn giao dịch tài chính này lại chưa có khung pháp lý đi kèm.

Theo thông tin của chính các công ty fintech đưa ra, các công ty này sử dụng dữ liệu lớn (big data) được thu thập qua các trang mạng xã hội, lịch sử điện thoại… để phân tích và chấm điểm tín dụng của người vay.
Bà Đào Thị Trang, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Vay Mượn, yếu tố an toàn bảo mật được đặt ưu tiên cao nhất trong quá trình xây dựng VayMuon.vn. Cụ thể, người cho vay chỉ được biết tên người vay và mục đích khoản vay nên đảm bảo quyền riêng tư và sự thoải mái cho người vay. Vay Mượn sẽ chịu trách nhiệm về việc thu hồi nợ. Trên trang web Vaymuon.vn, công ty này cam kết người cho vay sẽ được lợi nhất, an toàn và nợ sẽ được thu hồi đúng hạn. Tuy nhiên, hoạt động thu hồi nợ sẽ được tiến hành như thế nào thì không được tiết lộ. Đây là một câu hỏi lớn, vì các khoản vay tín chấp là những khoản vay không có tài sản bảo đảm. Thực tế thì ngay cả các công ty tài chính và ngân hàng, với đội ngũ thu hồi nợ hùng hậu và kinh nghiệm cũng vẫn phải chịu tỷ lệ nợ xấu và nợ khó có khả năng thu hồi nhất định. Chính vì vậy quản trị rủi ro ở những sàn giao dịch tài chính như là Tima hay Vay Mượn đang là một câu hỏi lớn.