Vì sao Mỹ rơi vào thế khó trong việc chia sẻ vaccine COVID-19?

Ông Blinken cho biết, chính quyền Mỹ sẽ phân phối vaccine một cách công bằng, không ảnh hưởng bởi động cơ chính trị cho các nước tiếp nhận. Bên cạnh đó, quốc gia này sẽ hợp tác chặt chẽ với cơ chế chia sẻ vaccine COVAX của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Hiện nay, với tiến độ tiêm vaccine và nguồn dự trữ khổng lồ, Mỹ sẽ sớm "dư thừa" một số lượng đáng kể, ít nhất là đủ để tiêm chủng cho 150 triệu người và có thể lên tới 300 triệu người ngoài dân số của quốc gia này. Ngay cả khi xem xét đến trường hợp cần dữ trữ vaccine để đối phó với các biến thể, rõ ràng là nhiều liều do Hoa Kỳ sở hữu có thể sẽ không được sử dụng ở đất nước này.

Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại, Mỹ vẫn chưa cam kết phân phối vaccine cho bất cứ quốc gia hay khu vực nào. Một quan chức trong Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, “chúng tôi chưa biết vaccine cuối cùng sẽ được gửi đến đâu. Nhưng phần lớn trong số này sẽ đến các địa điểm cần được nhận vaccine để phòng tránh sự lây lan rộng hơn của đại dịch”.

Trước đó, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã tuyên bố dành ra 60 triệu liều vaccine của AstraZeneca, cũng như 20 triệu liều vaccine của Pfizer/BioNTech, Moderna và Johnson & Johnson để phân phối cho các quốc gia khác.

Có thể thấy, việc có nhiều quốc gia đang bùng dịch Covid-19 diện rộng bên cạnh áp lực phải tiêm chủng cho phần lớn người dân Mỹ để đẩy lùi dịch bệnh đã đẩy Mỹ vào thế khó. Samantha Power, lãnh đạo Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) nhận định, đây là một chủ đề nhạy cảm về mặt chính trị với Washington khi ông Biden cần phải cân bằng nhu cầu tiêm chủng trong nước với thực tế rằng phạm vi bao phủ toàn cầu là rất quan trọng khi nhiều nước trên thế giới đang phải đối mặt với làn sóng ca bệnh và tử vong tăng nhanh chưa từng có.

Rõ ràng, sức ép giải quyết tình trạng bất bình đẳng vaccine toàn cầu đang đè nặng lên chính quyền của Tổng thống Biden. Mặc dù vậy, Washington đã thực hiện một số bước để giải quyết vấn đề này và phân phối vaccine thông qua cơ chế Covax, chương trình chia sẻ vaccine toàn cầu do Liên Hợp Quốc hậu thuẫn nhằm đáp ứng nhu cầu của các nước có thu nhập thấp hơn là giải pháp an toàn.

Sự đóng góp của Mỹ sẽ giúp ích rất lớn cho Covax khi chương trình đang bị chững lại vì đại dịch ở Ấn Độ và mới chỉ chia sẻ 76 triệu liều cho các nước nghèo. “Để Covax quyết định cách phân phối được coi là phương án công bằng nhất. Cách làm này cũng có thể giúp Mỹ tránh bất kỳ hậu quả chính trị nào khi Covax đã cam kết chia sẻ vaccine với hơn 90 quốc gia, bao gồm nhiều nước là đối thủ của Washington", bà Samantha Power, lãnh đạo Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) cho biết.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng, Mỹ sẽ phân phối 2/3 lượng vaccine cho Covax, và chỗ còn lại cho các đối tác của Mỹ. Đồng thời cũng có khả năng quốc gia này sẽ tìm cách dự trữ một phần vaccine của mình để đề phòng nhu cầu tiêm nhắc lại hoặc mở rộng việc tiêm chủng cho trẻ em khi các biến chủng đang ngày một trở nên đáng lo ngại hơn.

Bên cạnh đó, có một vấn đề đáng chú ý rằng, hiện tại vaccine AstraZeneca sẽ được cung cấp nhiều hơn do loại này vẫn chưa được phép sử dụng ở Hoa Kỳ. Nhưng để phân phối ba loại vaccine còn lại của Pfizer, Moderna và J&J rất có thể phải phụ thuộc vào các vấn đề pháp lý phát sinh xung quanh các hợp đồng giữa chính phủ Hoa Kỳ và các hãng dược nói trên. Đây có thể là lý do cho thấy vì sao nguồn vaccine từ Pfizer khan hiếm hơn so với AstraZeneca.

Thực tế chỉ ra rằng, chỉ khi Mỹ và một số quốc gia phát triển khác đảm bảo đủ nguồn cung vaccine cho dân số của họ tiêm ít nhất một mũi, sự chú ý đến bất bình đẳng vaccine mới tăng lên. Mặc dù Mỹ đã thực hiện một số bước để giải quyết cuộc khủng hoảng bất bình đẳng vaccine, nhưng điều này vẫn là chưa đủ, nhất là khi ngày càng nhiều quốc gia phải đối mặt với cuộc khủng hoảng Covid-19 do biến chủng mới gây ra.