Bất cập quản lý kinh doanh đa cấp

Giới chuyên gia cho rằng, nhiều doanh nghiệp hoạt động với “mánh lới” lách luật tinh vi, trong khi đó công tác quản lý vẫn còn nhiều bất cập khiến loại hình này khó kiểm soát…

Khó kiểm soát

Hiện nay, ở Việt Nam pháp luật về kinh doanh bán hàng đa cấp đã và đang dần hoàn thiện, nhiều quy định đã có phần rõ hơn so với trước đây. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều doanh nghiệp vẫn cố tình sử dụng các chiêu trò biến tướng để trục lợi phạm pháp và lừa đảo có tổ chức gây bất ổn trong xã hội.

Điển hình là hàng chục doanh nghiệp hoạt động bán hàng đa cấp đã bị các cơ quan chức năng của Bộ Công Thương và Bộ Công an điều tra, xử phạt trong mấy năm gần đây.

Trong đó có nhiều vụ đã thu hút sự tham gia của hàng triệu người trên cả nước như: vụ lừa đảo tiền tỷ của các doanh nghiệp đa cấp liên quan đến tiền ảo, tiền điện tử (iFan, Vncoins, Sky Mining), vụ thu hồi giấy phép kinh doanh và phạt 510 triệu đồng với Công ty CP Greenlife, vụ xử phạt hàng trăm triệu đồng với các công ty Unicity Marketing Việt Nam, Thường Xuân, Thiên Ngọc Minh Uy…

Nhiều chuyên gia cho rằng, hoạt động kinh doanh đa cấp đang diễn biến phức tạp, khó kiểm soát, nguyên nhân là do: Pháp luật thiếu chặt chẽ; nhận thức của người dân còn nhiều hạn chế; công tác quản lý còn chồng chéo; kiểm tra, kiểm soát thiếu đồng bộ; các chế tài xử phạt còn quá nhẹ..., dẫn đến công tác quản lý còn tồn tại nhiều bất cập.

Những bất cập trong quản lý

Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, Luật sư Nguyễn Trọng Hiệp – Giám đốc công ty Luật HPVN thuộc đoàn Luật sư TP. Hà Nội cho rằng, nhiều công ty kinh doanh đa cấp có các “mánh lới” lách luật để lừa người tiêu dùng, cũng bởi quy định pháp luật còn chưa chặt chẽ, rõ ràng; chế tài xử phạt còn quá nhẹ, chưa đủ sức răn đe, cho nên các đối tượng sẵn sàng vì lợi nhuận mà chịu phạt để được tồn tại.

“Cụ thể, mức phạt cao nhất đối với hành vi vi phạm về bán hàng đa cấp là 200 triệu đồng, theo Nghị định số 71/2014/NĐ-CP ngày 21/7/2014 của Chính phủ, quy định chi tiết Luật Cạnh tranh về xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực cạnh tranh là còn quá ít so với mức lợi nhuận thu về từ các hoạt động bất hợp pháp. Trong khi đó, khoản 1 Điều 23 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 có quy định mức phạt tiền đến 02 (hai) tỷ đồng đối với tổ chức.

Hơn nữa, theo Nghị định số 71/2014/NĐ-CP quy định về xử phạt hành chính đối với lĩnh vực kinh doanh bán hàng đa cấp thì chỉ có Cục Quản lý Cạnh tranh (Bộ Công Thương) là có thẩm quyền. Vì vậy, dù phát hiện ra sai phạm, đơn vị cũng phải chờ quyết định xử phạt từ Cục Quản lý Cạnh tranh, thủ tục phức tạp và tốn nhiều thời gian”, Luật sư Nguyễn Trọng Hiệp cho biết.

Cũng theo Luật sư Hiệp, mẫu thông báo tiếp nhận doanh nghiệp bán hàng đa cấp được thống nhất từ Trung ương, trong đó không có quy định rõ doanh nghiệp phải ghi địa chỉ hoạt động cụ thể, thế nên nhiều doanh nghiệp “cố tình” bỏ trống mục này, thậm chí phần ghi “người liên hệ tại địa phương” cũng bị để trống.

Đây chính là một trong những kẽ hở dẫn đến tình trạng lừa đảo trong kinh doanh bán hàng đa cấp mà nhiều địa phương không thể kiểm soát được, Luật sư Hiệp phân tích.

Hơn nữa, việc Bộ Công Thương giao cho các địa phương tiếp nhận thông báo bán hàng đa cấp của các doanh nghiệp trên địa bàn mà không cần đăng ký địa điểm hoạt động là một việc làm gây thêm khó khăn cho việc quản lý ở cơ sở. Chính sự lỏng lẻo trong các quy định về bán hàng đa cấp đã khiến cho các doanh nghiệp lợi dụng khe hở trục lợi bất chính, đồng thời gây khó khăn cho công tác quản lý ở các địa phương.

Có thể thấy, tính chất của việc kinh doanh bán hàng đa cấp rất phức tạp, khó kiểm soát, nguy cơ trục lợi lớn. Đặc biệt, những hành vi vi phạm ngày càng nhiều với những chiêu thức mới, biến thể mới hết sức tinh vi, nếu không có khung chính sách quản lý chặt chẽ sẽ gây hậu quả khó lường cho xã hội.