Cầu Trần Hưng Đạo nghìn tỷ ở Hà Nội: Nốt trầm trong kiến trúc

Hội đồng tuyển chọn phương án thiết kế kiến trúc cầu Trần Hưng Đạo của UBND TP Hà Nội đã quyết định chọn phương án kiến trúc xứ Đông Dương do Tổng công ty Tư vấn thiết kế GTVT (TEDI) đề xuất.

Được biết, trong 03 phương án thiết kế gồm: (1)Cầu Extrados bê tông cốt thép hiện đại; (2)Cầu vòm thép kết hợp dây văng tạo hình cánh hạc bay; (3) Cầu dầm hộp bê tông cốt thép dự ứng lực kết hợp trụ tháp kiểu cổ điển (kiểu Đông Dương) thì phương án thiết kế số (3) đã được UBND TP Hà Nội nhất trí lựa chọn theo đề xuất phương án thiết kế kiến trúc của Ban QLDA đầu tư xây dựng các công trình giao thông (tại văn bản 2880 ngày 1/9).

Bên cạnh đó, Hà Nội cũng đã chấp thuận giao Công ty cổ phần Him Lam lập hồ sơ đề xuất chủ trương đầu tư, báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án cầu Trần Hưng Đạo theo hình thức PPP, loại hợp đồng BOT (xây dựng - kinh doanh - chuyển giao) trình cấp có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư theo quy định.

CẦN THI TUYỂN, LẤY Ý KIẾN CỘNG ĐỒNG

TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, nguyên Kiến trúc sư trưởng của Hà Nội, người đã có nhiều năm gắn bó, nghiên cứu về quy hoạch, kiến trúc của Thủ đô cho rằng việc thiết kế cầu cần phải được đặt trong tổng thể quy hoạch chung của Thủ đô và quy hoạch phân khu đã được duyệt.

Do đó, đơn vị thiết kế cần phải có cái nhìn bao quát, bám sát vào quy hoạch phân khu để không bị phá vỡ quy hoạch phân khu, không “lạc lõng” trong quy hoạch tổng thể. Đặc biệt phải đảm bảo tính kết nối với các vùng hai bên đầu cầu không chỉ về mặt giao thông mà còn cả về mặt giao thoa văn hóa, hài hòa với không gian kiến trúc tổng thể.

Cũng theo KTS Đào Ngọc Nghiêm, cầu được xây dựng để phục vụ cả cộng đồng dân cư, cả xã hội. “Ngoài việc thi tuyển phương án thiết kế theo quy định còn phải lấy ý kiến của cộng đồng. Cây cầu là biểu tượng của địa phương, của đất nước, là lợi ích chung của cả xã hội chứ không của riêng ai nên không thể lựa chọn theo cách áp đặt. Cho nên chọn thiết kế sao cho phù hợp với văn hóa, lịch sử và truyền thống, nhận được sự đồng thuận từ đại đa số các chuyên gia và người dân”, KTS.Đào Ngọc Nghiêm phân tích.

Còn theo KTS Phạm Thanh Tùng, Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho rằng Hà Nội cần phải tổ chức thi tuyển thiết kế để chọn ra cây có kiến trúc đẹp, mang tính biểu tượng, cùng với đó cần phải tổ chức lấy ý kiến cộng đồng trước khi phê duyệt.

“Theo Luật Kiến trúc 2019 thì những công trình đặc biệt, là điểm nhấn quan trọng của đô thị phải qua thi tuyển kiến trúc giống như cầu đi bộ qua sông Hương của Huế năm ngoái, cầu Thủ Thiêm 2 của TP. HCM… Thậm chí có thể cần phải triển lãm để lấy ý kiến của cộng đồng trước khi phê duyệt bởi vì cộng đồng mới là người hưởng thụ cây cầu”, KTS Phạm Thanh Tùng nhấn mạnh.

KHÔNG CHỈ LÀ MỘT DỰ ÁN MÀ PHẢI LÀ MỘT BIỂU TƯỢNG

KTS Phạm Thanh Tùng cũng chỉ ra một “nốt trầm” trong việc lựa chọn các phương án thiết kế, kiến trúc của các công trình lớn của Hà Nội thời gian qua là chưa có tính “biểu tượng” thật sự nổi bật.

Theo đó, KTS Phạm Thanh Tùng cho rằng, lâu nay chúng ta chỉ quan niệm cầu là công trình giao thông và chưa chú ý đến vấn đề kiến trúc trong khi đây là lĩnh vực mà trên thế giới rất quan tâm. Bởi cây cầu không chỉ là công trình giao thông mà còn là điểm nhấn trong đô thị.

"Đặc biệt là cây cầu bắc qua sông Hồng, biểu tượng của Hà Nội và nó như một cửa ngõ để khi người ta từ phía Bắc về Hà Nội, qua cầu Trần Hưng Đạo sẽ cảm nhận được đặc trưng của Hà Nội, như vậy cây cầu Trần Hưng Đạo phải mang tính biểu tượng của Thủ đô" - ông Tùng cho biết.

Liên quan đến vấn đề này, đã có không ít ý kiến của các chuyên gia, kiến trúc sư về việc các công trình hiện đại của Hà Nội chưa có được nét riêng mang tính biểu tượng về kiến trúc như các công trình được xây dựng từ thời thời Pháp thuộc vẫn được sử dụng đến nay như cầu Long Biên, Phủ Chủ tịch, Nhà hát lớn…

Đối với phương án thiết kế của cầu Trần Hưng Đạo hiện nay, Chánh văn phòng Hội KTS Việt Nam bày tỏ quan điểm trong bối cảnh mới hiện nay chúng ta không nên áp đặt, đừng chạy theo xu hướng.

“Ngày hôm nay, Hà Nội phát triển là vì đây là thành phố của hòa bình, thành phố sáng tạo, thành phố của công nghệ số và trí tuệ nhân tạo, thành phố của thời đại mới chứ không phải của xứ Đông Dương xưa. Nó phải theo quy luật thời đại nào thì kiến trúc đó, cho nên người ta mới nói là kiến trúc đô thị là hình ảnh phản chiếu thời đại”, KTS Phạm Thanh Tùng phân tích.

Dẫn chứng về trường hợp một cây cầu đã trở thành biểu tượng không chỉ của Hà Nội mà đã trở thành hình ảnh gợi nhớ của không ít du khách khi nhớ đến Việt Nam là cầu Long Biên, KTS. Phạm Thanh Tùng cho rằng cầu Long Biên dù đã hơn 100 năm nay vẫn có giá trị về văn hóa và lịch sử mà vẫn mang tính hiện đại mà thời điểm xây dựng chỉ có 3.000 công nhân người Việt Nam và số lượng nhỏ người Việt gốc Hoa tham gia dưới sự giám sát của người Pháp, vậy mà thế kỷ XIX đã xây được cầu hiện đại và thuộc loại đẹp nhất Đông Dương lúc đó.  

“Chúng ta tự hào rằng trí tuệ của người Việt Nam đã làm được cây cầu Long Biên như thế, vậy thì hôm nay chúng ta trong thời đại mới này khi xây cầu Trần Hưng Đạo phải thể hiện được tư tưởng đó, còn kiến trúc “xứ Đông Dương” gì đó thực ra rất “nhại cổ” và tôi rất buồn về điều này” - Chánh Văn phòng Hội KTS Việt Nam trăn trở.