Chinh phục niềm tin khi thương mại hóa sản phẩm đổi mới sáng tạo Việt

Trong hành trình thương mại hóa các thành quả đổi mới sáng tạo (ĐMST) tại Việt Nam, một trong những rào cản lớn nhất là sự hoài nghi của chính thị trường nội địa. Đây là một thách thức đã buộc những người tiên phong phải chọn một chiến lược bán hàng độc đáo: “giấu” bằng cấp, và bán “trải nghiệm” thay vì lời nói.

Trong tọa đàm “Giải pháp đổi mới sáng tạo trong phát triển sản phẩm công nghiệp nông thôn”, ông Phan Văn Hiệp – giám đốc Công ty Giải pháp công nghệ thông minh ITTS, đồng thời là giảng viên Trường Đại học Văn Hiến - tiết lộ câu chuyện đầy thách thức. Để có thể làm việc với khách hàng, đặc biệt là người nông dân, ông phải giấu kỹ thân phận là giảng viên đại học. Ông mặc áo thun, quần jean, đội nón tai bèo, bởi lẽ theo ông, “nông dân mà nghe nói đến giảng viên đại học là người ta trốn rồi”.

Đây là hậu quả trực tiếp của một rào cản về niềm tin. Niềm tin của thị trường đối với công nghệ trong nước còn hạn chế. Người mua sẵn sàng bỏ tiền mua một công nghệ nước ngoài đắt gấp đôi, nhưng lại không sẵn lòng đặt hàng nghiên cứu với chi phí thấp tại các viện trường đại học.

Hệ quả thứ hai của rào cản này là sự lãng phí. Ông Hiệp phân tích, nguồn lực tri thức quý giá tập trung ở các viện trường đại học, trong khi cơ sở sản xuất công nghiệp nông thôn lại là nơi phát sinh nhu cầu và ý tưởng. Hiện tại, đang có sự lãng phí vì không có một cơ chế nào để gắn kết hai đơn vị này với nhau.

Để giải quyết sự hoài nghi sâu sắc này, chiến lược thương mại hóa của các doanh nghiệp cũng phải đổi mới sáng tạo. Thay vì quảng cáo, phương pháp hiệu quả nhất là chứng minh hiệu quả công nghệ trước mắt.

Ông Hiệp chia sẻ về cách ông thuyết phục khách hàng, khi bán một chiếc máy sấy, ông nói với khách hàng cứ mang sản phẩm đến xưởng sản xuất, sấy thực tế, sấy xong nếu hài lòng thì mới mua. Ông còn vận chuyển thiết bị sấy thử đến tận cơ sở, hướng dẫn khách hàng vận hành và để cho họ tự trải nghiệm. Chiến lược này nhấn mạnh sự chân thành và trung thực là yếu tố quyết định để chinh phục được khách hàng.

Trao đổi với phóng viên Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp, ông Hiệp cho biết, công nghệ Việt đang có nhiều ưu điểm so với công nghệ nhập ngoại. Thứ nhất là giải được bài toán kinh tế cốt lõi của công nghiệp nông thôn: chi phí vận hành cực kỳ thấp, sử dụng năng lượng cũng thấp. Thiết bị sấy năng lượng mặt trời quy mô nông hộ chỉ tiêu tốn 0,5 kW điện mỗi giờ khi có nắng. Lợi thế này quyết định lợi thế cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.

Sản phẩm Việt còn có lợi thế về bảo hành và bảo trì thuận tiện. Đây là một trong những định hướng sáng chế, khi doanh nghiệp sử dụng các thiết bị và máy móc mà khách hàng hoàn toàn có thể mua được linh phụ kiện trên thị trường đại trà. Điều này giúp khách hàng yên tâm rằng, sau thời gian bảo hành, họ vẫn có thể tự mua linh kiện tương tự về thay thế.

Khi chất lượng và hình thức được nâng tầm, công nghệ số mở rộng cánh cửa thị trường. Ông Bùi Đức Hậu - Giám đốc công ty IoTLink - giới thiệu Nền tảng Bản đồ số 4D, “100% do người Việt làm ra và người Việt làm chủ”. Bản đồ số giúp người tiêu dùng xác định được vị trí các cơ sở sản xuất và sản phẩm uy tín và tối ưu hóa công tác hậu cần và vận chuyển, giảm giá thành sản phẩm. Việc này không chỉ giải quyết rào cản địa lý mà còn là chiến lược bảo vệ an ninh quốc gia, đảm bảo dữ liệu tại Việt Nam. Đây cũng là phương pháp để chuẩn hóa dữ liệu (OCOP, VietGAP, ISO) và uy tín hóa các hoạt động, nhằm chống lại hàng nhái và hàng giả, đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.

Mặc dù các doanh nghiệp đã nỗ lực chiến đấu và thắng lợi bằng chiến lược chi phí thấp và trải nghiệm thực tế, con đường thương mại hóa bền vững vẫn cần sự hỗ trợ từ chính sách vĩ mô.

Thực tế cho thấy, dù doanh nghiệp đã có đầy đủ bằng độc quyền sáng chế, giải pháp, bản quyền tác giả, nhãn hiệu, nhưng các công cụ sở hữu trí tuệ này vẫn “chưa đủ để bảo vệ sản phẩm” trên thị trường.

Do đó, theo ông Hiệp, đề xuất cấp thiết nhất là Nhà nước cần “nhanh chóng đưa Luật Khoa học Công nghệ và Đổi mới sáng tạo cũng như Luật Sở hữu Trí tuệ sửa đổi” vào đời sống và thực tiễn. Đây là cơ sở để các doanh nghiệp công nghệ yên tâm đầu tư và thương mại hóa.

Đối với các trường đại học và viện nghiên cứu, cần đưa hoạt động đổi mới sáng tạo đi vào thực chất, tạo ra công nghệ phải chứng minh được hiệu quả đối với khách hàng. Chỉ khi tri thức được chuyển hóa thành sản phẩm thực tế, có lợi ích kinh tế rõ ràng, thì mới có thể lấp được khoảng trống thị trường và đánh tan được sự hoài nghi của người tiêu dùng.

Sự bứt phá của công nghiệp nông thôn Việt Nam không chỉ là câu chuyện của công nghệ, mà là cuộc chiến tâm lý phức tạp, đòi hỏi sự dũng cảm của các nhà khoa học và sự đồng hành quyết liệt của cơ chế chính sách.