Có lo ngại khi đã tiêm vắc-xin COVID-19 của AstraZeneca?

>>>Vaccine Covid-19 AstraZeneca có thể gây đông máu, nhưng "hiếm gặp"

Gã khổng lồ dược phẩm của Anh, AstraZeneca mới đây đã bị lôi kéo vào một vụ kiện tập thể liên quan đến vắc xin COVID-19, thừa nhận vắc xin có thể gây ra các trường hợp mắc bệnh huyết khối kèm theo hội chứng giảm tiểu cầu (TTS).

Theo một báo cáo của tờ The Telegraph vào ngày 28 tháng 4, gã khổng lồ dược phẩm đã viết trong một tài liệu pháp lý nộp lên Tòa án Tối cao Vương quốc Anh vào tháng 2, thừa nhận rằng “vắc xin AstraZeneca, trong một số trường hợp rất hiếm, có thể gây ra TTS. Cơ chế nhân quả chưa được biết rõ”. TTS được biết là gây ra cục máu đông và số lượng tiểu cầu trong máu thấp.

Tổng cộng có 51 vụ kiện đã được các nạn nhân và gia đình họ đệ trình lên Tòa án Tối cao Vương quốc Anh. The Telegraph đưa tin rằng các nguyên đơn đang yêu cầu khoản bồi thường trị giá khoảng 100 triệu bảng Anh.

Trên thực tế, vào tháng 4 năm 2021, ủy ban an toàn của Cơ quan Dược phẩm Châu Âu (EMA) đã báo cáo rằng việc tiêm vắc xin có liên quan đến cục máu đông trong não, bụng và động mạch cũng như giảm tiểu cầu. Vào thời điểm đó, EMA và Cơ quan quản lý thuốc và sản phẩm chăm sóc sức khỏe (MHRA) của Vương quốc Anh tuyên bố rằng lợi ích của vắc xin lớn hơn những rủi ro tiềm ẩn và khuyến khích mọi người tiêm chủng.

Trong thông cáo báo chí vào tháng 11 năm 2021, AstraZeneca báo cáo rằng hai tỷ liều vắc xin của họ đã được cung cấp cho các quốc gia trên thế giới chưa đầy 12 tháng sau lần phê duyệt đầu tiên. Gã khổng lồ dược phẩm cũng thu được lợi nhuận từ vắc xin COVID-19 lần đầu tiên vào năm 2022 và báo cáo rằng họ đã phân phối khoảng 102 triệu liều vắc xin thông qua COVAX trong quý 4 năm 2022.

Sự thừa nhận của AstraZeneca sau một năm đấu tranh pháp lý cho vụ kiện cáo buộc rằng, vắc xin đã gây ra tử vong và thương tích nghiêm trọng trong một số trường hợp. Theo The Telegraph, trường hợp đầu tiên được đệ trình vào năm 2023 khi một bệnh nhân báo cáo rằng việc tiêm chủng đã khiến anh ta bị chấn thương sọ não vĩnh viễn do cục máu đông và chảy máu trong não.

Theo báo cáo của nhân viên điều tra ngày 29 tháng 4 từ Tòa án và Cơ quan Tư pháp Vương quốc Anh, cái chết của một bệnh nhân 28 tuổi là trường hợp mới nhất có liên quan đến tác dụng phụ cục máu đông với vắc xin của AstraZeneca. Báo cáo kết luận bệnh nhân tử vong do huyết khối xoang tĩnh mạch não và giảm tiểu cầu huyết khối miễn dịch do vắc xin COVID-19 gây ra.

>>>Biến chủng EG.5 bùng phát, Mỹ phê duyệt vắc xin mới

>>>Lần đầu tiên Việt Nam triển khai tiêm vắc xin phòng viêm màng não mô cầu thế hệ mới

Tuy nhiên, nếu bạn đã là một trong những người nhận được vắc xin AstraZeneca, có nên lo lắng về tin tức này không? Tờ Northeastern Global News mới đây đã có buổi phỏng vấn với Mansoor Amiji, giáo sư nổi tiếng của Đông Bắc Anh tại khoa khoa học dược phẩm và kỹ thuật hóa học, để có một số quan điểm về mối liên hệ giữa mũi tiêm và tác dụng phụ hiếm gặp này.

PV: Mọi người nên biết gì về tình trạng cục máu đông đã trở thành trọng tâm của vụ kiện này?

Giáo sư Mansoor Amiji: Có một vài vấn đề cần thảo luận ở đây. Trước hết, vắc xin AstraZeneca là vắc xin DNA adenovirus nên không sử dụng phân tử mRNA được phân phối qua các hạt nano lipid, giống như cái cách mà Moderna và Pfizer đã phát triển.

Thông qua sự hợp tác với Đại học Oxford, vắc xin AstraZeneca lần đầu tiên được phê duyệt tại Vương quốc Anh. Nó sử dụng một dạng đã được sửa đổi về cơ bản là một loại virus cảm lạnh hoặc một vec tơ adenovirus và vắc xin cung cấp một phân tử DNA sau đó đi vào tế bào người và mã hóa protein tăng đột biến - rất giống nhau về mặt sản phẩm cuối cùng với cách mà vắc xin mRNA hoạt động.

Ở Vương quốc Anh và những nơi khác phổ biến loại vắc-xin này, chúng tôi đã thấy một số ít người bị giảm tiểu cầu hoặc đông máu do một loại protein gọi là yếu tố tiểu cầu 4. Đây là một tác dụng phụ rất hiếm gặp, nhưng nó đã được nhìn thấy trong một số trường hợp sau khi loại vắc xin này được phê duyệt vào năm 2021 và đầu năm 2022. 

Tin tức tuần này không phải là tin tức đối với cộng đồng y tế. Lý do chúng tôi chú ý đến nó là vì AstraZeneca hiện đang nói rằng đây là tác dụng phụ của vắc xin của họ. Ban đầu, họ tỏ ra phủ nhận mối liên hệ này, nói rằng sự phát triển của cục máu đông có thể là do các yếu tố khác, như bệnh đi kèm của một người, bệnh mạch máu hoặc những cân nhắc thứ yếu khác.

Tuy nhiên, khi bạn thấy rằng phần lớn những người mắc bệnh này đều mắc bệnh này sau khi tiêm chủng và rõ ràng là chỉ một tỷ lệ rất nhỏ những người được tiêm vắc xin này, khiến cho mối liên hệ sẽ trở nên rõ ràng hơn nhiều. Bây giờ, họ đang thừa nhận rằng vắc-xin có thể là nguyên nhân.

PV: Khi vắc xin AstraZeneca ban đầu bị nghi ngờ trong các trường hợp giảm tiểu cầu, cơ chế nguyên nhân vẫn chưa rõ ràng. Chúng ta biết gì về việc vắc-xin có thể gây ra tình trạng này như thế nào? 

Giáo sư Mansoor Amiji: Như tôi đã nói trước đây, adenovirus có phân tử DNA bên trong, sau đó được tiêm vào cơ. Nhưng khi vào máu, phân tử DNA này thu hút một loại protein trong máu gọi là yếu tố tiểu cầu 4, và ở một số cá nhân - không phải tất cả, với một số lượng rất nhỏ - yếu tố tiểu cầu 4 có thể làm tăng phản ứng miễn dịch của chính cơ thể. Thông thường, khi bạn nhìn thấy sự hình thành cục máu đông trong cơ thể, đó là cơ chế mà cơ thể đang cố gắng che chắn thứ gì đó khỏi những thứ khác trong cơ thể chúng ta. Nó tạo ra một lớp bọc xung quanh hạt virus và thu hút thêm tiểu cầu, hồng cầu và fibrin, tạo ra cục máu đông và hiện tượng này được gọi là giảm tiểu cầu. 

Vấn đề này không phổ biến ở vắc xin mRNA - ít nhất, chúng tôi chưa thấy mức độ hình thành cục máu đông đó ở Mỹ, nơi phần lớn các cá nhân đã được tiêm vắc xin mRNA của Moderna hoặc Pfizer. Trong khi đó, Vương quốc Anh, nơi vụ kiện này đang diễn ra, có tỷ lệ sử dụng vắc xin AstraZeneca khá cao - khoảng 150 triệu người.

Nhưng, xét về số trường hợp giảm tiểu cầu và liệu đây có thực sự là vấn đề khiến mọi người lo lắng hay không, các nghiên cứu cơ học đã được tiến hành và chỉ một phần “rất nhỏ” cá nhân bị ảnh hưởng. Ngoài ra, chúng tôi không thấy bất kỳ tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc mới nào khác liên quan đến các loại vắc xin này.