[COVID-19] Thanh toán online "lên ngôi"

ATM là một trong những nơi có nhiều người tiếp xúc hàng ngày nhưng dường như lại ít được vệ sinh nên bám đầy bụi bẩn, tiềm ẩn nguy cơ cao lây, truyền dịch bệnh. Điều này khiến nhiều người dân vốn có thói quen rút tiền mặt từ các cây ATM để chi tiêu, gần đây đã trở nên e dè hơn.

Hiện nay, nhiều siêu thị và cửa hàng tiện ích đều cho phép thanh toán bằng các ví điện tử hoặc ứng dụng quét mã QRPay của các ngân hàng nên rất tiện lợi khi đi mua sắm, thậm chí có thể ngồi nhà chọn đồ rồi thanh toán và siêu thị sẽ giao hàng tại nhà, vừa hạn chế tiếp xúc nơi đông người lại tránh hẳn được việc dùng tiền mặt có nguy cơ lây truyền nhiều bệnh. Điều này đã tạo điều kiện tối đa cho những người tiêu dùng có thói quen như chị Minh Anh.

Có chung tâm lý như vậy, chị Trần Phương Thảo, nhân viên văn phòng làm việc ở Hà Đông chia sẻ, ngày trước, chỉ thi thoảng chị mới sử dụng ví điện tử, phần lớn vẫn dùng tiền mặt để thanh toán. Từ khi dịch COVID-19 bùng phát, nghe theo khuyến cáo trên các phương tiện truyền thông, chị đã chuyển sang dùng ví điện tử hoàn toàn khi thanh toán tại siêu thị hay trung tâm thương mại…

Chị Thu Trang (nhân viên văn phòng, HCM) cho biết, từ ngày cài và dùng Mobile Banking, các hóa đơn tiền điện, nước, truyền hình cáp... chị chỉ mất vài phút là thanh toán xong mà không phải đi rút tiền rồi lại ra các điểm thu hộ để nộp. Lỡ có quên thì ứng dụng sẽ có thông báo nhắc nhở chứ không lo bị cắt điện, cắt nước như trước.

"Nhất là bây giờ khi dịch bệnh lan rộng, càng hạn chế tiếp xúc nơi công cộng, các ATM đông người sử dụng, các điểm thu hộ phải xếp hàng dài mỗi kỳ đóng tiền điện, nước... sẽ càng an toàn cho bản thân và những người xung quanh", chị Huyền nói thêm.

Khảo sát tại nhiều điểm đặt máy ATM ở Hà Nội, tình trạng chung của các máy này hiện nay là những vết cáu bẩn, bụi bám lâu ngày ít được vệ sinh trên mặt bàn phím, khe cắm thẻ và cả tay nắm cửa ra vào. Thậm chí, dưới sàn, nhiều giấy rác và cả khẩu trang đã qua sử dụng cũng bị vứt bừa bãi dù có thùng rác hoặc khay đựng phiếu giao dịch ngay cạnh.

Trong khi đó, các ứng dụng Mobile Banking của nhiều ngân hàng hay các ví điện tử đã dần trở nên quen thuộc với người dân nhờ việc cài đặt dễ dàng, cung cấp nhiều tiện ích cơ bản. Từ hanh toán hóa đơn điện, nước, truyền hình, internet... cho tới tiện ích mua sắm, đi siêu thị từ xa, voucher quán ăn, nhà hàng... như trên Momo, ZaloPay, ViettelPay; thậm chí còn mua được cả vé xem ca nhạc, bóng đá... như trên ví điện tử VinID thì không khó để hiểu vì sao thanh toán online lại được "chuộng" đến như vậy.

Theo bà Mai Lan Vân, Giám đốc Marketing Công ty cổ phần VinID, người dùng có thể lên ứng dụng VinID mua đồ tươi sống, nhu yếu phẩm và nhận hàng chỉ trong 2h. Vì vậy, kể từ khi dịch COVID-19 bùng phát, riêng tính năng Scan&Go (tính năng quét mã mua hàng tại các siêu thị Vinmart, Vinmart+) của ví điện tử VinID đã ghi nhận số đơn hàng tăng gấp 15 lần so với lúc cao điểm trước đó, tỷ lệ mua sắm trực tuyến cũng tăng gấp 3 lần so với bình thường.

Đại diện ứng dụng này cũng cho hay, VinID khuyến khích khách hàng, khu mua sắm trực tiếp tại cửa hàng, siêu thị nên sử dụng hình thức thanh toán quét mã trên ví điện tử để hạn chế tiếp xúc tối đa. Đây cũng là hình thức thanh toán đang rất phổ biến trên thế giới và đã được VinID phát triển để thân thiện và dễ sử dụng với người Việt.

Ngoài tiện ích trong mua sắm, những ứng dụng trực tuyến còn là trợ thủ đắc lực cho người dùng trong nhiều hoạt động thanh toán thường ngày.

Tăng tiện ích, giảm chi phí

Ngay đầu năm 2020, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ban hành Chỉ thị số 01/CT-NHNN yêu cầu ngành ngân hàng phải đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt, đặc biệt là thanh toán qua ngân hàng đối với các dịch vụ công; đảm bảo các hệ thống thanh toán, hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán ổn định, an toàn và hiệu quả.

Những giải pháp không dùng tiền mặt mà Ngân hàng Nhà nước khuyến khích người dân sử dụng đã minh chứng được sự ưu việt, an toàn và thuận tiện, đặc biệt, trong giai đoạn dịch bệnh Covid-19 hiện nay khi mọi người dân đều được yêu cầu hạn chế đến nơi đông người.

Đây cũng là một trong số những nội dung được Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đưa ra trong Chỉ thị 11/CT-TTg về các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh, bảo đảm an sinh xã hội ứng phó với dịch COVID-19. Bằng động thái miễn, giảm phí cho các giao dịch giá trị nhỏ, nhiều ngân hàng và tổ chức thanh toán đã khuyến khích khách hàng tăng cường giao dịch trên kênh điện tử để hạn chế giao dịch tiền mặt và tiếp xúc cây ATM.

Thống kê từ Công ty cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS) cho thấy, đã có 32/45 ngân hàng thành viên của NAPAS thực hiện miễn hoặc giảm phí cho các giao dịch chuyển tiền liên ngân hàng giá trị từ 500.000 đồng trở xuống.

Theo đó, nhiều ngân hàng thực hiện miễn phí các giao dịch cả trong nội bộ và liên ngân hàng qua kênh điện tử (Internet Banking, Mobile Banking...) như: Ngân hàng TMCP Quân đội (MB), Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB), Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (SeABank), Ngân hàng TMCP Hàng hải Việt Nam (MSB)...

Đây là tiền đề để các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tiếp tục điều chỉnh miễn hoặc giảm phí dịch vụ chuyển tiền nhanh liên ngân hàng cho các khoản giao dịch dưới 2 triệu đồng.

Ngoài giải pháp từ ngành ngân hàng, để khuyến khích khách hàng thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt, giới chuyên gia còn đề xuất doanh nghiệp phân phối cũng như các trung gian thanh toán như ví điện tử cần đưa ra các hình thức khuyến mãi, giảm giá nếu khách hàng sử dụng phương thức thanh toán này; tích hợp thêm nhiều tiện ích trên cùng một ứng dụng.

Đồng thời, việc thiết lập các cơ sở hạ tầng mạng internet và an ninh mạng để hỗ trợ việc thanh toán và phòng tránh các rủi ro khi giao dịch cũng cần được tính đến.

Trao đổi về vấn đề này, bà Mai Lan Vân cho biết: "VinID cũng đang tính đến việc phối hợp cùng Bộ Y tế tích hợp thêm chức năng Khai báo y tế trực tuyến vào ví điện tử VinID nhằm gia tăng tiện ích cho người dùng".

Như vậy, ngoài việc cho phép thanh toán tại hơn 60.000 địa điểm vui chơi, giải trí, mua sắm như Vinmart, Golden Gate, Tuticare..., ví điện tử VinID sẽ sớm có thêm chức năng mới giúp người dùng khai báo y tế thuận tiện hơn.

Báo cáo kết quả khảo sát thực trạng thanh toán không dùng tiền mặt tại khu vực Đông Nam Á năm 2019 do Tập đoàn Dữ liệu quốc tế (IDG) thực hiện cho biết tỷ lệ thanh toán bằng tiền mặt ở Việt Nam dù đã giảm nhiều hơn trước nhưng vẫn còn khá cao, chiếm đến 79%, chỉ khoảng 21% là không dùng tiền mặt.

Do đó, dù dịch COVID-19 lan rộng đang là thách thức với nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, nhưng đây có thể coi là thời điểm tạo sức bật cho thanh toán không dùng tiền mặt. Điều này nhằm sớm đạt mục tiêu giảm tỷ trọng tiền mặt trên tổng phương tiện thanh toán xuống dưới mức 10% vào cuối năm 2020 theo Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt đã được Chính phủ phê duyệt.