Cuộc đua AI trong ngành ô tô: Hãng xe châu Âu liệu có bị bỏ lại?

AI đang mở ra một chương mới cho ngành công nghiệp ô tô toàn cầu, nơi mà những chiếc xe không chỉ đơn thuần là phương tiện di chuyển, mà đang dần trở thành các hệ thống thông minh biết cảm nhận, suy nghĩ và phản hồi theo thời gian thực. Nhưng trong khi các công ty công nghệ và hãng xe tại Mỹ hay Trung Quốc đã có những bước đi táo bạo, thì các nhà sản xuất ô tô châu Âu đang đối mặt với nguy cơ bị bỏ lại phía sau nếu không hành động đủ nhanh.

Ông Adam Jonas, chuyên gia phân tích ngành ô tô của Morgan Stanley – một trong những tập đoàn tài chính và đầu tư hàng đầu của Mỹ nhận định: “Trong ngành công nghiệp ô tô ngày nay, hoặc bạn có chiến lược AI rõ ràng, hoặc bạn sẽ không có chỗ đứng trong tương lai”. Theo công ty tư vấn McKinsey, trong vòng hai thập kỷ tới, xe tự lái cấp cao sẽ trở nên phổ biến, có thể chiếm tới 10–15% doanh số xe mới vào năm 2030. Và không chỉ giới hạn ở tính năng lái tự động, AI còn có thể giúp tăng hiệu suất sản xuất tới 20%, nhờ khả năng tối ưu hóa quy trình và xử lý dữ liệu theo thời gian thực.

Tuy nhiên, các hãng xe châu Âu vốn nổi tiếng với di sản cơ khí và kỹ thuật chính xác lại đang hụt hơi trong cuộc đua này. Stefan Bratzel, Giám đốc Trung tâm Quản lý Ô tô tại Đức, cho rằng: “So với các đối thủ Mỹ hay Trung Quốc, nơi mà những ‘gã khổng lồ công nghệ’ đang dẫn dắt cuộc chơi, các hãng xe châu Âu vẫn loay hoay trong việc nâng cao năng lực phần mềm và AI”.

Một số hãng xe Đức hiện đã bắt đầu ký kết các thỏa thuận đối tác AI, như Mercedes hợp tác với Google để nâng cấp trợ lý ảo MBUX. Nhưng theo phân tích từ Warburg Research – công ty nghiên cứu đầu tư độc lập có trụ sở tại Đức, họ vẫn chưa thật sự cho thấy vai trò dẫn dắt trong làn sóng AI, đặc biệt khi so với Tesla, cái tên luôn đi đầu cả về đầu tư lẫn truyền thông công nghệ.

Vấn đề nằm ở đâu? Theo các chuyên gia, rào cản lớn nhất không hẳn là công nghệ, mà là văn hóa và tư duy. “Phát triển AI đòi hỏi một nền văn hóa làm việc linh hoạt, nhanh nhạy, điều mà các hãng xe truyền thống chưa từng quen”, Fabio Hölscher, nhà phân tích tại Warburg nhận xét. Với họ, cuộc đua AI chẳng khác nào bắt đầu từ vị trí cuối cùng và nếu không quyết liệt, sẽ rất khó đuổi kịp.

Ông Pedro Pacheco – Phó Chủ tịch nghiên cứu tại Gartner, công ty tư vấn công nghệ hàng đầu thế giới, ví AI như một chương tiếp theo trong “câu chuyện muôn thuở” của ngành công nghiệp: làm sao để khai thác hiệu quả giá trị từ dữ liệu. Theo ông, đây chính là điểm yếu lớn của nhiều hãng xe châu Âu hiện nay. Bởi về bản chất, AI không thể hoạt động hiệu quả nếu thiếu ba yếu tố nền tảng: dữ liệu, phần mềm và sức mạnh tính toán. Nếu trước đây các hãng chưa làm tốt những điều này, thì khi bước vào cuộc chơi AI, họ sẽ càng lúng túng và gặp nhiều rào cản hơn.

Thêm vào đó, AI đòi hỏi một mức đầu tư cực lớn, điều mà không phải lãnh đạo nào cũng dễ chấp nhận. “Tesla sẵn sàng chi hàng tỷ đô la cho sức mạnh tính toán. Nhưng nếu bạn đến gặp CEO của một hãng xe lâu đời ở châu Âu và nói khoản đầu tư vào AI còn lớn hơn cả xây một nhà máy mới, họ sẽ không dễ hiểu được điều đó”, Pacheco nhấn mạnh.

Không giống các hãng xe Trung Quốc vốn sẵn sàng thay đổi cấu trúc tổ chức, tuyển dụng chuyên gia phần mềm hàng đầu và hợp tác sâu với các công ty công nghệ như Huawei hay Alibaba, các hãng châu Âu vẫn còn dè dặt. Sự chậm trễ này sẽ khiến họ càng khó khăn hơn mỗi khi một công nghệ mới xuất hiện.

Hiện tại, một số hãng xe đã bắt đầu ghi dấu trong lĩnh vực AI: Tesla dẫn đầu với hệ thống lái tự động Autopilot; Volvo nổi bật với khả năng xử lý dữ liệu cảm biến để dự đoán va chạm; BMW trang bị trợ lý cá nhân sử dụng AI để điều khiển các chức năng xe bằng giọng nói.

Trong khi đó, các hãng Trung Quốc như Xpeng, Nio hay BYD đang đẩy mọi giới hạn đi xa hơn. Xpeng tuyên bố đầu tư 3,5 tỷ nhân dân tệ (gần 500 triệu USD) cho AI tự lái, đồng thời hợp tác với Volkswagen để phát triển nền tảng xe điện thông minh mới. Nio phát triển hệ thống NAD có thể hoạt động trong cả thành phố lẫn đường cao tốc. Geely thì tích hợp trợ lý AI có thể điều chỉnh ánh sáng, nhiệt độ, ghế ngồi và thậm chí là mùi hương trong xe.

Rõ ràng, AI đang trở thành yếu tố phân định người thắng – kẻ thua trong ngành công nghiệp xe hơi. Nếu các hãng xe châu Âu không sớm thay đổi tư duy và hành động quyết liệt, họ không chỉ tụt hậu trong cuộc đua công nghệ, mà còn mất dần thị phần vào tay những đối thủ nhanh nhạy và mạnh tay đầu tư hơn.