“Đa phương hoá” xuất khẩu

Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa ký Chỉ thị số 29/CT-TTg ngày 23/9/2025 (Chỉ thị 29), yêu cầu cả hệ thống chính trị tập trung triển khai loạt giải pháp trọng tâm để giữ nhịp tăng trưởng xuất khẩu và mở rộng thị trường ngoài nước.

Số liệu mới nhất cho thấy xuất nhập khẩu của Việt Nam vẫn giữ đà tăng mạnh. Tính đến ngày 15/9/2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 637,21 tỷ USD; trong đó xuất khẩu đạt 325,26 tỷ USD, tăng 15,8% so cùng kỳ, và nhập khẩu 311,95 tỷ USD, tăng 18,8% với cán cân thương mại thặng dư khoảng 13,3 tỷ USD. Những con số này là cơ sở để Chính phủ tiếp tục đặt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu năm 2025 ở mức trên 12%.

Trên thực tế, Chỉ thị 29 không chỉ là văn bản hành chính, nó tập hợp nhiều trục hành động, trong đó đẩy nhanh ký kết FTA mới, triển khai chương trình xúc tiến thương mại quy mô lớn tại các thị trường trọng điểm, tăng cường xúc tiến thương mại phục vụ nhập khẩu có chọn lọc nguyên liệu đầu vào, đồng thời thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính và chuyển đổi số trong thương mại. Đây là chiến lược đa kênh nhằm giảm phụ thuộc vào một vài thị trường truyền thống và nâng cao giá trị gia tăng nội địa.

Bối cảnh hiện tại cho thấy áp lực từ bên ngoài đang rất lớn. Quyết định áp thuế của Mỹ và một số động thái thuế đối ứng khiến giới chức quốc tế cảnh báo về rủi ro đáng kể cho xuất khẩu Việt Nam.
Bộ Công Thương cũng nhiều lần nhấn mạnh việc đa dạng hóa thị trường, giữ vững các chuỗi cung ứng và nâng cao chất lượng sản phẩm, từ đó mới tạo nền tảng bền vững cho xuất khẩu.

Bộ cũng đề xuất các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp về thông tin thị trường, tiêu chuẩn kỹ thuật, và xúc tiến xuất khẩu cho những sản phẩm có lợi thế như nông sản hữu cơ, chế biến sâu và hàng điện tử có chuỗi giá trị cao. Trong các kịch bản tích cực, Bộ Công Thương kỳ vọng tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025 có thể chạm kỷ lục, nếu các giải pháp được triển khai đồng bộ.

Trong khi đó, các chuyên gia kinh tế cho rằng, Chỉ thị 29 đúng hướng nhưng có thể gặp thách thức không nhỏ. Trước hết, khai thác lợi ích FTA đòi hỏi năng lực của doanh nghiệp, từ tiêu chuẩn sản phẩm tới bảo hộ sở hữu trí tuệ và truy xuất nguồn gốc, những yếu tố mà nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa hoàn thiện. Thứ hai, cải cách hành chính và hạ tầng logistics là “đòn bẩy” lâu dài; giảm chi phí logistics và thời gian thông quan sẽ tăng tính cạnh tranh cho hàng Việt trên thị trường quốc tế. Thứ ba, trong ngắn hạn, chính sách hỗ trợ tạm thời cho một số ngành chịu tác động nặng (dệt-may, da-giày, linh kiện điện tử) có thể cần cân nhắc để tránh đứt gãy chuỗi sản xuất. Các chuyên gia kinh tế cũng lưu ý rằng việc tăng đầu tư vào đổi mới sáng tạo, nâng cao trình độ lao động và phát triển sản phẩm “độc đáo” (chỉ dẫn địa lý, sản phẩm xanh) sẽ là chìa khóa để thoát khỏi cạnh tranh giá thuần túy.

Chỉ thị 29 nhấn mạnh tinh thần chủ động, linh hoạt trước bối cảnh biến động toàn cầu và đặt mục tiêu cụ thể cho nửa cuối năm. Trong ngắn hạn, nhiệm vụ là che chắn, thích ứng và duy trì đà xuất khẩu. Về dài hạn, mục tiêu là tăng cường sức mạnh chuỗi cung ứng, hạ tầng và năng lực sản xuất trong nước. Qua đó, không chỉ góp phần vào kết quả tăng trưởng của năm 2025 và tạo tiền đề cho “mức tăng hai chữ số” trong những năm sau.