Gửi bình luận
Hàng loạt nhà đầu tư điện tái tạo yêu cầu bảo lưu quyền khiếu nại, khiếu kiện đối với các vi phạm so với Hợp đồng mua bán điện (PPA) đã ký với EVN và bồi thường tổn hại.
Như DĐDN đã thông tin, 173 dự án điện gió và điện mặt trời đang đối mặt nguy cơ hồi tố giá bán điện ưu đãi FIT do liên quan quy định phải có Chứng nhận nghiệm thu hoàn thành (CCA), ảnh hưởng đến tổng vốn đầu tư hơn 13 tỷ USD.
Theo đó, EVN đề xuất hồi tố giá FIT và áp dụng “giá điện tạm tính” đối với các dự án điện gió và điện mặt trời đã có ngày vận hành thương mại (COD) trước hoặc trong năm 2021 nhưng chưa có Chứng nhận nghiệm thu hoàn thành (CCA) tại thời điểm COD, chờ kết luận chính thức từ cơ quan có thẩm quyền.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp phân tích, việc hồi tố công nhận COD có thể khiến giá FIT giảm xuống từ 25% đến gần xấp xỉ 50%, nhà đầu tư nguy cơ vỡ nợ và xóa bỏ gần như toàn bộ giá trị vốn chủ sở hữu từ các dự án này.
Do đó, các chủ đầu tư không đồng tình với phương án do EPTC đưa ra, đồng thời khẳng định rằng, kể từ thời điểm cuối cùng để xác định dự án đủ điều kiện hưởng giá ưu đãi (FIT) vào ngày 31/10/2021, Bộ Công Thương và EVN chưa từng ban hành bất kỳ hướng dẫn hay văn bản nào yêu cầu dự án phải có CCA từ cơ quan quản lý nhà nước.
Mãi đến ngày 9/6/2023 - tức là sau khi tất cả các quyết định của Thủ tướng Chính phủ về cơ chế khuyến khích các dự án năng lượng tái tạo đã hết hiệu lực - Bộ Công Thương mới ban hành Thông tư số 10/2023/TT-BCT hướng dẫn thủ tục nghiệm thu các dự án năng lượng. Thông tư này mới đặt ra điều kiện bắt buộc về “Chấp nhận nghiệm thu” từ cơ quan quản lý nhà nước để xin Giấy phép hoạt động điện lực.
Các chủ đầu tư cũng cho rằng, đến thời điểm hiện tại, chưa có bất kỳ cơ sở pháp lý hay văn bản quy phạm pháp luật nào quy định rằng các nhà máy có CCA sau ngày COD sẽ không được áp dụng giá ưu đãi FIT.
“Việc EPTC tự ý đưa ra phương án thanh toán tạm là không có cơ sở, vi phạm nghiêm trọng hợp đồng đã ký theo mẫu Hợp đồng do Bộ Công Thương ban hành”, một chủ đầu tư bức xúc chia sẻ.
Viện dẫn Quyết Định 11/2017/QĐ-TTg và 13/2020/QĐ-TTg do Thủ Tướng Chính Phủ ban hành về cơ chế ưu đãi đối với điện mặt trời, nhà đầu tư đề nghị EPTC thực hiện thanh toán đầy đủ, đúng thời hạn theo Hợp đồng đã ký cho tới khi có Nghị Quyết/Quyết định của Thủ Tướng Chính Phủ hoặc văn bản pháp luật có giá trị tương đương về điều kiện hưởng FIT áp dụng đối với các dự án có CCA sau ngày COD.
“Trong trường hợp EPTC đơn phương áp dụng việc thanh toán tạm, EPTC hoàn toàn chịu trách nhiệm về các chi phí và tồn hại phát sinh mà chủ đầu tư phải gánh chịu do việc chậm trễ hoặc việc thanh toán không đầy đủ theo Hợp đồng đã ký của EPTC gây nên”, các chủ đầu tư nhấn mạnh.
Đồng thời, các chủ đầu tư không đồng ý với phương án giá tạm mà EPTC đề xuất và bảo lưu quyền khiếu nại, khiếu kiện EPTC đối với các vi phạm so với Hợp đồng mua bán điện (PPA) đã ký và đòi bồi thường đối với các tổn hại phát sinh do các vị phạm này gây nên. Vì PPA được xây dựng trên cơ sở pháp luật hiện hành của Việt Nam và đã được Chính phủ bảo hộ thông qua các hiệp định đầu tư song phương và đa phương với nhiều quốc gia.
Bên cạnh đó, pháp luật hiện hành đã quy định rõ vi phạm ở lĩnh vực nào thì xử lý theo lĩnh vực đó. Việc chưa có được văn bản CCA tại thời điểm COD cần được xử lý theo quy định của Luật Xây Dựng. Các chủ đầu tư cho rằng, Luật Xây Dựng cũng đã có những văn bản quy phạm pháp luật quy định rõ các biện pháp xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng và chế tài trong trường hợp công trình chưa có được văn bản CCA trước khi đi vào vân hành. Do đó, việc sử dụng lý do này để tính lại giá FIT là không có cơ sở.
Việc dẫn chiếu Nghị Quyết của Chính Phủ và Báo cáo của EVN để làm căn cứ ra soát Hợp đồng mua bán điện là không có cơ sở pháp lý vì các văn bản này không phải là văn bản quy phạm pháp luật. Ngoài ra, chủ đầu tư đề nghị EVN cần làm rõ những vấn đề cụ thể nào trong Hợp đồng mua bán điện cần rà soát và lý do vì sao để cho chủ đầu tư có thời gian kiểm tra, xem xét và chuẩn bị hồ sơ.
Khẳng định Hợp đồng mua bán điện (PPA) là hợp đồng duy nhất điều chỉnh mối quan hệ dân sự giữa các chủ đầu tư và EVN, và trong hợp đồng PPA không có điều khoản nào quy định về việc EVN được quyền điều chỉnh lại giá FIT trong trường hợp không có văn bản KTCTNT. Ngoài ra, các điều khoản thanh toán của EVN cũng không quy định về yêu cầu phải cung cấp văn bản KTCTNT để được thanh toán. Do đó, yêu cầu tạm giam tiền điện của chủ đầu tư và chỉ tạm thanh toán một phần tiền điện là hoàn toàn không có cơ sở về hợp đồng.
Các chủ đầu tư nhấn mạnh, việc tính lại giá FIT dựa vào ngày văn bản KTCTNT sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Về mặt tài chính kế toán, đề xuất này sẽ ảnh hưởng đến tài chính của chủ đầu tư vì các chủ đầu tư đều sử dụng vốn vay của các ngân hàng. Việc hồi tố lại giá FIT dẫn đến việc chủ đầu tư không có đủ nguồn tiền để trả nợ vay, dẫn đến vỡ nợ.
Ngoài ra, đề xuất này cũng ảnh hưởng đến các thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp mà chủ đầu tư đã đóng vào ngân sách nhà nước dựa vào giá FIT đang áp dụng. Về mặt đầu tư, đề xuất hồi tố lại giá FIT sẽ ảnh hưởng đến tính an toàn và ổn định của môi trường đầu tư. Sự không ổn định trong chính sách có thể dẫn đến ảnh hưởng xấu trong việc thu hút vốn từ các nhà đầu tư nước ngoài và việc huy động vốn cho các dự án mới, đặc biệt là từ các ngân hàng, các quỹ đầu tư do những lo ngại về rủi ro pháp lý.
Những lo ngại là rất thực tế, The Business Times - nhật báo tài chính của Singapore đã có bài viết về việc nhà đầu tư của Singapore bị cuốn vào “vòng xoáy” năng lượng sạch tại Việt Nam, bày tỏ lo ngại về việc nhà đầu tư Singapore, Philipines và EU đối mặt rủi ro. Theo đó, có các dự án nằm trong 173 dự án năng lượng tái tạo, SP Group và Sembcorp của Singapore nằm trong số 19 công ty toàn cầu có thể bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi quy định đột ngột tại Việt Nam khiến hàng tỷ USD đầu tư gặp rủi ro.
Chia sẻ trên tờ này, ông Nguyễn Hữu Quang, Giám đốc đầu tư mảng Năng lượng sạch của Dragon Capital cho biết: “Nếu kết quả không thuận lợi xảy ra, chúng tôi sẽ không dám tiếp tục đầu tư vào lĩnh vực này tại Việt Nam”. Theo đó, ông Quang cho biết Quỹ đầu tư vào lĩnh vực này một phần vì rủi ro thấp, tuy nhiên bối cảnh hiện tại cho thấy điều ngược lại.
Ba nhà máy với tổng công suất 123 MW đã đi vào hoạt động từ năm 2019. Doanh nghiệp đã ký các thoả thuận mua bán điện với EVN, đơn vị này cam kết mua điện với giá FIT ưu đãi trong 20 năm. Đồng thời cho biết thêm, đã từ bỏ kế hoạch mở rộng danh mục năng lượng tái tạo lên quy mô 300 MW tại Việt Nam vào năm 2025 do những bất ổn về mặt pháp lý và giá cả trong 2 năm qua.
Cho rằng hầu hết các dự án đều được cấp CCA sau khi đi vào hoạt động thương mại và ký hợp đồng với EVN, ông Quang nhấn mạnh “nếu bị xem xét lại là không đủ điều kiện hưởng ưu đãi giá FIT và phải đàm phán lại mức giá thấp hơn cũng như hoàn trả lại doanh thu đã nhận trước đây, các nhà máy của chúng tôi sẽ có thể lâm vào tình trạng vỡ nợ”.
Ông Quang giải thích rằng các dự án điện mặt trời và điện gió năm 2019 và 2020 phần lớn được tài trợ thông qua các khoản vay ngân hàng bao gồm 65-70% chi phí phát triển, dao động từ 850.000 USD đến 1 triệu USD cho mỗi MW. Với thời hạn trả nợ thông thường là 10 năm thì nhiều dự án vẫn phải đối mặt với 5 năm nghĩa vụ tài chính nữa.
Một vị chuyên gia của VSE Lawyers nhấn mạnh, đã không có quy định mới nào được đưa ra, thay vào đó, một diễn giải sửa đổi về một quy định hiện hành đã gây ra tranh chấp về việc liệu các dự án có cần phê duyệt CCA để đủ điều kiện hoạt động thương mại và tiếp cận với các cơ chế FIT hay không. Các mối đe dọa kiện tụng bắt nguồn từ đó.
Cho biết hầu hết các dự án đều nhận được phê duyệt CCA sau khi được vận hành. Thương mại và ký kết hợp đồng bán điện với EVN, do đó chuyên gia này nhận định: “Nếu tình hình xấu đi, khả năng cao là một số nhà đầu tư nước ngoài sẽ đệ đơn kiện EVN”.
