Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi): 8 Hiệp hội đề xuất giảm tỉ lệ đóng

>>>Hai phương án tính lương đóng BHXH khu vực doanh nghiệp

Theo lộ trình, dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) dự kiến trình Chính phủ vào tháng 6/2023, trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp tháng 10/2023, bỏ phiếu thông qua tại kỳ họp tháng 5/2024.

Theo đó, 8 hiệp hội gồm: Hiệp hội Dệt may Việt Nam, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam, Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam, Hiệp hội Thực phẩm Minh Bạch, Hiệp hội Nhựa Việt Nam, Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM gửi đến Ủy ban Xã hội của Quốc hội, Văn phòng Chính phủ và các bộ, ngành có liên quan về dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi).

Giảm tỉ lệ đóng BHXH

Theo văn bản, các hiệp hội cho rằng mức đóng quỹ hưu trí và tử tuất với tổng 25% là quá cao so với khu vực. Trong đó, người lao động đóng 8% và doanh nghiệp đóng 17%. Như vậy, mức này cao hơn rất nhiều so với Malaysia (13%), Philippines (10%), Indonesia (8%)...

Bên cạnh đó, nhóm này băn khoăn về hai phương án tiền lương tính đóng bảo hiểm xã hội. Theo phương án 1, tiền lương tính đóng gồm lương tháng, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác xác định được mức tiền cụ thể. 

Còn phương án 2 tính tiền lương gồm mức lương và phụ cấp lương, các khoản bổ sung khác theo quy định (trừ tiền thưởng, hỗ trợ hoặc trợ cấp ngoài công việc).

Theo các hiệp hội trên, nếu chọn phương án 1, người lao động và doanh nghiệp sẽ bớt áp lực đóng bảo hiểm xã hội. Song điều này làm mất tính đồng bộ của chính sách, bất bình đẳng giữa các doanh nghiệp, tăng khoảng cách thu nhập khi đi làm và về hưu của người lao động tại các doanh nghiệp.

Trong khi đó, phương án 2 với tỉ lệ đóng bảo hiểm xã hội cao sẽ tạo áp lực cho doanh nghiệp, giảm sức cạnh tranh và lao động sẽ giảm thu nhập.

Do đó, cả 8 hiệp hội, ngành hàng đề xuất giảm tỉ lệ đóng bảo hiểm xã hội đối với cả hai phương án. Cụ thể, phương án 1 nên giảm tỉ lệ đóng của người lao động xuống 5%, doanh nghiệp chỉ đóng 15%. Tổng cộng là 20%. 

Ngoài ra, sàn đóng bảo hiểm xã hội không nên dựa vào mức lương, phụ cấp và các khoản bổ sung khác mà căn cứ đóng trên 70% tổng thu nhập thực tế của người lao động. “Như vậy sẽ khoa học và phù hợp thực tế hơn, thu nhập nhiều đóng nhiều, thu nhập ít đóng ít”, văn bản nêu rõ.

Với phương án 2, nhóm này đề xuất người lao động đóng 4% và doanh nghiệp đóng 12%. Tổng cộng là 16% nhưng nên đóng dựa trên thu nhập thực tế (trừ các khoản không mang tính chất lương). 

Theo tính toán, sàn đóng này chiếm khoảng 90% thu nhập thực tế của người lao động. Nguồn thu bảo hiểm xã hội không giảm trong khi thu nhập đi làm và người lao động không chênh lệch lớn… 

Bên cạnh đó, các đơn vị trên kiến nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu giảm tỉ lệ hưởng lương hưu tối đa (hiện là 75%) theo quy định nhiều nước nhưng lương hưu thực lĩnh cao hơn.

Về chế độ bảo hiểm xã hội một lần, các hiệp hội đề xuất cho người lao động sau 12 tháng không đóng bảo hiểm xã hội, chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội thì được giải quyết tối đa 50% tổng thời gian đóng vào Quỹ hưu trí tử tuất. 

Thời gian còn lại được bảo lưu (cho đến tuổi nghỉ hưu) và mức hưởng phải được ghi rõ tại thời điểm thanh toán bảo hiểm một lần để người lao động nắm bắt.

>>>Điều chỉnh cơ sở đóng bảo hiểm xã hội

Giảm tuổi nghỉ hưu

Về điều kiện hưởng chế độ lương hưu cho người lao động, 8 hiệp hội đề xuất người lao động được về hưu sớm theo nguyện vọng với nam 60 tuổi, nữ 55 tuổi khi đã tham gia bảo hiểm xã hội đủ 15 năm, mức hưởng lương hưu sẽ theo tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội.

Lý do được các hiệp hội đưa ra là trên thực tế, lao động Việt Nam chủ yếu là lao động chân tay, có rất nhiều trường hợp tham gia bảo hiểm xã hội từ rất sớm, có thời gian và mức đóng bảo hiểm xã hội cao. Như vậy, khi người lao động đến năm 55-60 tuổi thì sức khỏe cũng đã giảm sút, không đảm bảo được yêu cầu công việc, có nguy cơ mất việc.

Nếu người lao động phải chờ đợi đến đủ tuổi nghỉ hưu thì sẽ gặp khó khăn trong việc đảm bảo chi tiêu cuộc sống. Ngoài ra việc cho phép người lao động được lựa chọn thời gian nghỉ hưu sớm cũng để trao cơ hội việc làm cho lao động trẻ. Người lao động cũng giảm số năm bị trừ 2% cho mỗi năm về hưu trước tuổi.

Theo quy định tại Bộ luật Lao động 2019, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường được điều chỉnh theo lộ trình cho đến khi đủ 62 tuổi đối với lao động nam vào năm 2028 và đủ 60 tuổi đối với lao động nữ vào năm 2035.