"Giám sát" các trung tâm đăng kiểm

TUẤN VỸ thực hiện• 18/02/2023 03:50

Trước "làn sóng" kiểm tra vi phạm các trung tâm đăng kiểm trên cả nước, các địa phương, bộ, ngành chức năng cần có thêm thiết bị "giám sát" hoạt động tại các đơn vị này.

>>Xử lý nghĩa vụ trả nợ trái phiếu - Lối mở nào cho doanh nghiệp địa ốc?

Hàng loạt trung tâm đăng kiểm trên cả nước lâm cảnh khám xét, nhiều giám đốc các đơn vị đã bị khởi tố, bắt tạm giam để điều tra về hành vi "nhận hối lộ" đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về vi phạm trong công tác đăng kiểm. Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, Luật sư Lê Cao, Công ty Luật FDVN - Đoàn luật sư TP. Đà Nẵng cho rằng cần có thêm quy định quản lý mới, xử lý trách nhiệm pháp lý chế tài nặng thì sẽ hạn chế được các sai phạm.

Luật

Luật sư Lê Cao, Công ty Luật FDVN - Đoàn luật sư TP. Đà Nẵng.

- Thưa ông, thời gian vừa qua hàng loạt địa phương đã khởi tố, bắt tạm giam giám đốc các trung tâm đăng kiểm. Ở góc độ pháp lý, theo ông việc này sẽ ảnh hưởng thế nào đến xã hội trong giai đoạn hiện tại và thời gian đến?

Theo chúng tôi hiện tượng “tham nhũng” biểu hiện qua công tác đăng kiểm có hệ thống khắp cả nước lâu nay nhiều người biết, gánh chịu nhưng việc xử lý không quyết liệt nên nó trở thành một thứ “văn hóa làm tiền” rộng khắp, trở thành một thói quen khó bỏ với một số người được trao một ít quyền hạn. Các cơ chế kiểm soát các hành vi trong xã hội chắc chắn phải được vận hành bởi con người do đó một số người nhầm tưởng khi họ có quyền kiểm tra, kiểm sát, thẩm định nghĩa là họ sở hữu quyền lực để từ đó lợi dụng quyền được giao mang tính công vụ đó để trục lợi cho cá nhân.

Việc xử lý nghiêm các vụ việc ở các trung tâm đăng kiểm sẽ có tác động răn đe trong ngắn hạn, cho thấy những sai phạm ở đâu cũng có thể bị xử lý, điều đó tạo tác động tích cực cho hoạt động quản trị nói chung.

Thời gian qua, các cơ sở đăng kiểm không chỉ có khu vực nhà nước mà còn mở rộng ra khu vực tư nhân, theo đó không chỉ có đăng kiểm thuộc các Sở Giao thông vận tải và thuộc Cục Đăng kiểm Việt Nam, các đơn vị đăng kiểm còn thuộc các doanh nghiệp. Việc tiến tới xã hội hóa các hoạt động dịch vụ công là rất cần thiết để tách bạch vấn đề quản lý nhà nước với việc cung cấp dịch vụ công, thế nhưng, ngay cả vấn đề này cũng có các câu chuyện về “lợi ích nhóm”, quyền lợi thu được từ dịch vụ sẽ được phân phối, chia chác ngầm hay không, chuyện gì sẽ xảy ra phía sau chiếc bánh lợi ích lớn của hoạt động đăng kiểm, khi mà các loại phương tiện theo luật phải đăng kiểm ngày một lớn hơn là điều rất đáng suy nghĩ.

Nhiều trung tâm đăng kiểm bị khám

Nhiều trung tâm đăng kiểm bị khám xét trong thời gian qua trên khắp địa bàn cả nước.

- Dĩ nhiên, để việc “nhận hối lộ” xảy ra thì chắc chắn sẽ có các kẽ hở. Vậy, ông nhận thấy các kẽ hở ấy xuất phát từ đâu? Và các bên có thể có thể lợi dụng các kẽ hở đó như thế nào?

Hiện nay, nói đến những bất cập trong công tác kiểm định đôi khi cũng đến từ chính các quy định về kiểm định lần đầu, chu kỳ kiểm định không hợp lý dẫn đến việc có nhiều xe các tiêu chuẩn kỹ thuật đạt chuẩn rồi nhưng vẫn cứng nhắc phải kiểm định. trong khi có xe không đảm bảo nhưng lại được đem vào quy trình kiểm định không được kiểm soát dẫn đến việc kiểm định tràn lan nhưng hiệu quả quản lý chất lượng kỹ thuật và các yếu tố bảo vệ môi trường của xe không hiệu quả.

Nhiều trường hợp, việc kiểm định bị “lờn” đi, chủ phương tiện xem như đây là việc định kỳ cho qua, chỉ cần mấy thao tác “bôi trơn” là xong một thủ tục, bởi chính sự qua loa đại khái định kỳ lại lên của việc kiểm định. Nếu việc kiểm định được thực thi thực chất, mà như chúng tôi cho rằng, các tiêu chí thực hiện, các quy định phải thực thi đúng như quy định được ban hành kèm theo Thông tư 16/2021/TT-BGTVT như hiện nay, nếu làm đúng được như thế thì hoạt động kiểm định không có gì phải bàn cải về tính chặt chẽ của nó.

Tuy nhiên, cũng chính các vấn đề cứng nhắc, cào bằng trong hoạt động kiểm định, có cảm giác hoạt động này cũng như kiểu “lùa” các phương tiện để lấy số lượng theo định kỳ mà liệu có quan tâm đến chất lượng kiểm định hay không, liệu có làm mọi thứ để đề cao hiệu quả kiểm soát chất lượng phương tiện hay không là điều rất đáng quan tâm.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hành vi đưa và nhận hối lộ tại các trung tâm đăng kiểm.

- Vậy theo luật pháp, các cá nhân, đơn vị liên quan sẽ phải chịu trách nhiệm như thế nào, thưa ông?

Vừa qua đã có hàng loạt các vụ bắt giữ người liên quan đến hoạt động đăng kiểm xe cơ giới, thì các hành vi được điều tra xem xét là “đưa hối lộ” (Điều 364 BLHS), “Nhận hối lộ” (Điều 354 BLHS), “Môi giới hối lộ” (Điều 365 BLHS), rồi các hành vi như “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” (Điều 360 BLHS) … là các hành vi liên quan đến các tội danh mà các cá nhân có liên quan có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong quá trình giải quyết các vụ án.

Các cá nhân liên quan, tùy vào tính chất, mức độ vi phạm có thể bị xem xét trách nhiệm theo các tội danh, hình phạt tương ứng khi xử lý, nhưng nếu đã phải xử lý hình sự thì trách nhiệm mà họ phải gánh chịu là rất nặng nề.Đó là một nỗi đau lớn trong hệ thống quản lý, và đó cũng là sự cảnh tỉnh mạnh mẽ để hoạt động kiểm định xe cơ giới cần được chỉnh đốn mạnh mẽ lại trong thời gian tới.

- Để hoàn thiện hơn nữa các quy định và khung pháp lý cho hoạt động của các đơn vị này, ông có những kiến nghị, đề xuất nào để bổ sung pháp luật về đăng kiểm xe cơ giới hiện nay? Cùng với đó là các quy định mới để các địa phương quản lý chặt hơn nữa các trung tâm đăng kiểm?

Sau mỗi những trận chiến chống tiêu cực nhũng nhiễu như thế này, có lúc người ta cho rằng cần quy định chặt chẽ hơn về mặt pháp luật, nhưng cần lưu ý sự chặt chẽ hơn ở đây là chặt chẽ quy trình kiểm soát để tránh hiện tượng tham nhũng, sai phạm trong công tác kiểm định. Không phải là phải siết cho chặt hơn quy định kiểm định để đẩy hậu quả cho các chủ phương tiện gánh chịu.

Luật cũng cần quy định các sai phạm nào đến mức độ cụ thể có thể buộc chấm dứt hoạt động, thu hồi giấy phép,hoặc cá nhân vi phạm đến đâu sẽ xử lý trách nhiệm hành chính, hình sự cụ thể,...

Khi đó, nếu quy định chặt hơn, thì cái gông siết lên các chủ phương tiện mạnh hơn, nhưng đôi khi lại tạo ra rào cản phức tạp hơn, từ đó các trung tâm đăng kiểm có thể dựa vào đó mà gây khó dễ, mà tạo ra cách thức thủ thuật “làm tiền” mới, đánh nặng vào chủ phương tiện.

Như thế, thay vì đánh vào các quy định đang tạo ra kẻ hở cho hoạt động đăng kiểm sai phạm, lại tạo ra môi trường để sai phạm thay đổi tinh vi hơn, còn mọi thứ vẫn không thay đổi bản chất là điều rất nguy hiểm. Do đó, theo chúng tôi, ngoài việc hoàn thiện quy định pháp luật giao thông, hoàn thiện quy định về đăng kiểm theo Thông tư 16/2021/TT-BGTVT như hiện nay theo hướng có cơ chế kiểm oát, hậu kiểm hoạt động đăng kiểm, thì quy trình tổ chức hoạt động đăng kiểm phải được công khai, minh bạch.

Có thể có các hệ thống theo dõi, giám sát hoạt động, dây chuyển kiểm định các phương tiện, các thông số kỹ thuật, việc kiểm định sau kiểm định, kiểm định chéo giữa các đơn vị giám sát, thanh tra được lập ra ngẫu nhiên, nếu phát hiện vi phạm sẽ xử lý thật nghiêm. Đồng thời, xử lý trách nhiệm pháp lý chế tài nặng thì sẽ hạn chế được các sai phạm.

Chúng tôi cho rằng, luật cũng cần quy định các sai phạm nào đến mức độ cụ thể có thể buộc chấm dứt hoạt động, thu hồi giấy phép, trường hợp cá nhân nào làm sai đến đâu phải xử lý trách nhiệm hành chính, hình sự cụ thể thì hoạt động đăng kiểm mới cơ bản được kiểm soát một cách hiệu quả trên thực tế.

- Xin cảm ơn ông!