Hình sự hóa quan hệ kinh tế, dân sự: 9 năm đi tìm, lời giải vẫn bằng không?

Sau gần 9 năm liên tục kêu oan, cuối tháng 3/2020, bà Phạm Thị Mai (SN 1971) và ông Võ Thanh Tùng (SN 1980), cùng ngụ quận Thốt Nốt, TP. Cần Thơ đã chính thức được Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) - Công an tỉnh Sóc Trăng đình chỉ điều tra vì không chứng minh được họ thực hiện hành vi phạm tội.

Thế nhưng, ngày 25/8 mới đây, không ít người dân tại TP. Cần Thơ ngỡ ngàng, khi lại chứng kiến hình ảnh hai doanh nhân này đứng trước cổng trụ sở Viện Kiểm sát Nhân dân (VKSND) tỉnh Sóc Trăng, tay cầm hồ sơ với hai tấm biển trên cổ, ghi họ tên mình và đề nghị được minh oan… Liệu có hay không việc cố tình hình sự hóa quan hệ kinh tế, dân sự trong vụ việc này?

Quay trở lại nội dung vụ việc, tháng 9/2009, ông Khưu Chí Thức - Doanh nghiệp tư nhân Vạn Hưng, có trụ sở tại Thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng và bà Phạm Thị Mai ký hợp đồng mua bán cá tra nguyên liệu, tổng số tiền là hơn 4,9 tỷ đồng, sau nhiều lần thanh toán, ông Thức còn nợ của bà Mai hơn 1,6 tỷ đồng.

Ngày 20/1/2011, ông Thức cùng vợ là Huỳnh Dù Táng - Giám đốc Doanh nghiệp tư nhân Vạn Hưng, thỏa thuận với bà Mai sẽ bán lại Doanh nghiệp tư nhân Vạn Hưng cho bà với giá 5,5 tỷ đồng.

Tuy nhiên, vợ chồng ông Thức – bà Táng đã không thực hiện đúng thỏa thuận đã đưa ra, bà Mai mới thực hiện thuê người đến Doanh nghiệp tư nhân Vạn Hưng tháo dỡ, thu hồi số tiền doanh nghiệp này đã nợ bà trước đó, trong đó có một tủ lắc đông lạnh, tủ gió đông lạnh, tủ máy thổi đông lạnh, tổng giá trị hơn 1,4 tỷ.

Ngày 13/4/2011, bà Mai bị Cơ quan CSĐT - Công an tỉnh Sóc Trăng khởi tố về tội Cưỡng đoạt tài sản và Cố ý làm hư hỏng tài sản (?) và bị bắt tạm giam từ ngày 9/12/2012.

Trường hợp của ông Võ Thanh Tùng, cũng tương tự như bà Mai, tháng 10/2019, ông có ký hợp đồng mua bán cá tra nguyên liệu trị giá hơn 930 triệu đồng với ông Khưu Chí Thức - Doanh nghiệp tư nhân Vạn Hưng, sau đó, ông Thức chỉ thanh toán khoảng 500 triệu đồng, nợ ông Tùng hơn 400 triệu đồng.

Sau nhiều thỏa thuận không đi đến hồi kết, ông Tùng cũng cho người đến lấy một số tài sản của doanh nghiệp Vạn Hưng để trừ nợ và cũng nhận cái kết như bà Phan Thị Mai, bị Cơ quan CSĐT tỉnh Sóc Trăng khởi tố về tội cưỡng đoạt tài sản và bắt tạm giam từ ngày 27/11/2012.

Ngày 22/3/2013, tại phiên tòa sơ thẩm lần thứ nhất, TAND tỉnh Sóc Trăng kết án bà Phan Thị Mai, 7 năm 6 tháng tù về tội Cưỡng đoạt tài sản và Cố ý làm hư hỏng tài sản; ông Võ Thanh Tùng bị phạt 1 năm tù về tội Cưỡng đoạt tài sản.

Tại phiên toà phúc thẩm ngày 26/9/2013, TAND Tối cao tại TP. Hồ Chí Minh tuyên hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để điều tra, xét xử lại. Sau đó, bà Mai và ông Tùng vẫn bị VKSND tỉnh Sóc Trăng truy tố tội “Cưỡng đoạt tài sản”, riêng bà Mai được đình chỉ điều tra tội “Cố ý làm hư hỏng tài sản”.

Ngày 18/11/2015, TAND tỉnh Sóc Trăng xử sơ thẩm lần thứ hai, tuyên phạt bà Mai 7 năm tù, ông Tùng 1 năm tù cùng về tội “Cưỡng đoạt tài sản”.

Thế nhưng, đến ngày 18/8/2016, TAND Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh xử phúc thẩm lần hai và tiếp tục tuyên, hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để điều tra lại theo quy định.

Sau đó, đến ngày 24/3/2020, Công an tỉnh Sóc Trăng đình chỉ điều tra đối với bà Phan Thị Mai và ông Võ Thanh Tùng.

Mọi chuyện tưởng chừng như sẽ được “gột rửa” sau 9 năm ròng đi tìm “công lý” của hai doanh nhân, thế nhưng, khi cái kỳ vọng chờ không thấy thì đến đầu tháng 8/2020, Công an tỉnh Sóc Trăng lại phục hồi điều tra, thay đổi quyết định khởi tố bị can đối với bà Phan Thị Mai và ông Võ Thanh Tùng từ tội “Cưỡng đoạt tài sản” sang “Công nhiên chiếm đoạt tài sản”(?).

Các quyết định này cũng được VKSND tỉnh Sóc Trăng phê chuẩn và tống đạt đến các bị can.

9 năm một hành trình gian nan, cố kiếm tìm lời giải nhưng tất cả vẫn mãi bằng không, liệu “bóng ma” của việc hình sự hóa còn ám ảnh đến bao giờ? Khi sa chân vào vòng lao lý, đa phần các doanh nghiệp, doanh nhân đều khó lòng gượng dậy được…

Hệ lụy của hai doanh nhân trong vụ việc này, không chỉ thiệt hại nặng nề về hoạt động kinh doanh từ những cơ sở làm ăn phát đạt, bỗng chốc “cõng” thế nợ nần,.. mà còn là những trái ngang trong cuộc sống gia đình, người thì tan nát tổ ấm, con cái không chịu nổi điều tiếng, dang dở sự nghiệp học hành; người thì mất cả thanh danh, vợ con điều tiếng,… Liệu số không tròn trĩnh còn ám ảnh họ đến bao giờ?