Hội nghị Thủ tướng với doanh nghiệp: Nên thu phí bảo trì đường bộ qua xăng dầu

Tôi cho rằng đề xuất thu phí bảo trì đường bộ thông qua giá xăng dầu là đề xuất hợp lý hơn so với phương án thu trực tiếp theo đầu người như hiện nay.

Từ góc nhìn chính sách, chúng ta có thể thấy ưu điểm rõ ràng nhất là đảm bảo tính công bằng: không còn cào bằng người đi lại nhiều, sử dụng đường sá nhiều cũng đóng như người ít. Thay vào đó ai sử dụng bao nhiêu đóng tiền bấy nhiều. 

Tuy không phức tạp về thiết kế kỹ thuật nhưng khi thực thi vẫn cần có những điểm lưu ý.

Thứ nhất, xăng dầu không chỉ phục vụ riêng cho phương tiện vận tải. Các loại máy móc khác ( máy móc nông nghiệp, lâm nghiệp, các máy móc dùng cho sản xuất khác ) cũng sử dụng xăng dầu. Máy cày, máy gặt đương nhiên không sử dụng đường bộ.

Do đó, cần phải tính toán phương án loại trừ. Bởi nếu không loại trừ - nhóm sản xuất này lại phải “cõng” một cách vô lý “phí bảo trì đường bộ”.

Tuy nhiên, nhóm này có thể chiếm tỷ lệ nhỏ hơn rất nhiều so với phương tiện vận tải.

Do đó, có thể dùng hình thức giảm phí cho doanh nghiệp, cá nhân mua xăng dầu cho mục đích này trong giai đoạn khai báo và khấu trừ thuế. Vậy có chuyện gian lận không (khai báo không thành thật, mua xăng dầu cho mục đích vận tải nhưng lại khai báo cho sản xuất )? Có thể có, nhưng ngành thuế có thể khắc phục được thông qua xử phạt nghiêm khắc để giảm động cơ trục lợi.

Hơn thế nữa, ngay trong vận tải, vận tải đường không, vận tải thuỷ cũng sử dụng xăng dầu. Vấn đề nảy sinh tiếp theo phải xử lý là phí này sẽ đưa vào các quỹ phát triển hạ tầng vận tải thuỷ; hàng không – hay một cơ chế tương tự nhóm sản xuất trên để loại trừ nhóm này?

Thứ 2, với số lượng công trình BOT giao thông ngày càng lớn, vẫn cần lưu ý để đảm bảo triệt để rằng tiền từ quỹ bảo trì đường bộ không chảy vào các công trình BOT đang trong giai đoạn thu phí. Điều này nhằm tránh chuyện ‘ đóng phí 2 lần’ – tức là phương tiện đã trả tiền một lần cho đoạn đường BOT; lại trả tiếp lần nữa qua xăng dầu.

Thứ 3, cần đánh giá kỹ lưỡng tác động của việc đưa phí này đối với ngành logistic – vốn là ngành có chi phí sử dụng xăng dầu cao và ảnh hưởng lớn đến giá thành sản phẩm. Dựa trên đánh giá tác động, cần tính toán giải pháp giảm gánh nặng cho ngành này. Mức hỗ trợ như thế nào còn cần dựa trên thực tế đánh giá tác động. Nhưng rõ rang, thay đổi chính sách sẽ tác động mức độ khác nhau cho từng ngành và nên đánh giá kỹ chứ không thể vội vàng thực hiện.