Hồi tố giá FIT có thể ảnh hưởng lớn đến môi trường đầu tư

Đây là chia sẻ của ông Bùi Văn Thịnh - Chủ tịch Hiệp hội Điện gió và Điện mặt trời (ĐMT) Bình Thuận với Diễn đàn Doanh nghiệp. Theo ông Thịnh đây là tình huống chưa từng có tiền lệ trong ngành năng lượng, việc hồi tố giá bán điện không chỉ ảnh hưởng đến các dự án đang vận hành mà còn ảnh hưởng đến kế hoạch thu hút đầu tư vào ngành điện, đang cần rất nhiều vốn hiện nay.

Thưa ông, những ngày qua, khắp các diễn đàn đang sôi nổi bàn luận về vấn đề hồi tố giá FIT, ông có những nhận định nào về vấn đề này?

Vấn đề hồi tố giá FIT, đã làm dấy lên nhiều lo lắng và bất an trong cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là các nhà đầu tư đã và đang có kế hoạch rót vốn vào thị trường năng lượng tái tạo.

Nhìn lại những những thành quả đạt được của ngành năng lượng tái tạo, chúng ta có thể nhận thấy, ngoài chính sách khuyến khích quan trọng của Đảng và Chính phủ, thì những nỗ lực của các doanh nghiệp cũng đã góp phần không nhỏ tới mục tiêu cung cấp đủ điện cho nền kinh tế và đảm bảo an ninh năng lượng cho quốc gia.

Cụ thể, chỉ trong thời gian ngắn đã có khoảng 250 dự án điện gió và ĐMT được đầu tư xây dựng, giúp Việt Nam từ con số “không” về năng lượng tái tạo (NLTT) thành cường quốc trong khu vực, được thế giới đánh giá cao. Đại đa số nhà đầu tư đã nỗ lực hết sức mình, vượt qua nhiều khó khăn, thách thức như thiếu kinh nghiệm thi công, phức tạp trong giải phóng mặt bằng và đặc biệt là những hạn chế, cách ly trong đại dịch Covid-19, để hoàn thành dự án trước thời hạn giá FIT.

Các nỗ lực nói trên đã được ghi nhận một các xứng đáng thông qua việc các dự án được hưởng cơ chế giá ưu đãi (giá FIT) của Chính phủ. Cũng qua những nỗ lực này, chúng ta đã dần khẳng định được mình, tạo niềm tin và cơ sở để Chính phủ và các Bộ ngành đưa ra chỉ tiêu rất tham vọng trong việc phát triển điện mặt trời, điện gió theo Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện 8 điều chỉnh đang được Bộ công thương đề xuất với tỷ lệ nội địa hóa khá cao.

Cần khẳng định tại thời điểm COD các dự án điện gió, điện mặt trời trước thời hạn của cơ chế FIT, không có quy định nào yêu cầu “Chấp thuận kết quả nghiệm thu (KQNT) của cơ quan có thẩm quyền” là điều kiện để EVN công nhận COD, cũng như là điều kiện để được hưởng cơ chế giá ưu đãi. Đây là lý do tại sao có đến 173 dự án có Chấp thuận kết quả nghiệm thu của cơ quan có thẩm quyền sau thời điểm COD, dù các điều kiện để được Công nhận COD và Chấp thuận KQNT không khác nhau quá nhiều.

Vậy trong vấn đề này, nhà đầu tư không phải cố tình vi phạm, bất chấp các quy định của pháp luật, thưa ông?

Chỉ sau khi có kết luận 1027 của Thanh tra Chính phủ, việc “có lỗi” khi chưa có Chấp thuận kết quả nghiệm thu trước khi đưa công trình vào vận hành mới được chỉ ra. Tuy nhiên việc hồi tố lại giá mua điện với lý do này là không phù hợp và sẽ làm phần lớn dự án phá sản, đồng thời sẽ dẫn tới các tranh chấp, khiếu kiện giữa các chủ đầu tư và EVN.

Dù cho ai thắng ai thua trong các tranh chấp khiếu kiện này thì môi trường đầu tư chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Khi đó, ai sẽ dám mạo hiểm đầu tư vào ngành điện trong khi kế hoạch nguồn điện bổ sung trong 6 năm tới tương đương với công suất lắp đặt của cả 70 năm phấn đấu đã qua?

Trước những vướng mắc trên, ông có những ý kiến nào đề xuất để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp?

Tôi cho rằng cần xem xét kỹ lưỡng đến các khía cạnh, các quy định tại thời điểm đầu tư, cũng như nguyên nhân dẫn đến các “lỗi” nêu trên và các quy định có hiệu lực của pháp luật về chế tài xử phạt đối với các “lỗi” này. Các quyết định xử lý cần đánh giá những tác động đến doanh nghiệp và đặc biệt là những tác động tới môi trường đầu tư của Việt Nam.

Khi vấn đề trên được giải quyết theo hướng tích cực, đảm bảo môi trường đầu tư ổn định, chúng tôi tin rằng các nhà đầu tư trong và ngoài nước sẽ tiếp tục đồng hành cùng Chính phủ trong “Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, tận dụng tài nguyên thiên nhiên để cung cấp đủ điện cho phát triển kinh tế đất nước, đảm bảo an ninh năng lượng và mục tiêu Net Zero vào năm 2050 mà Chính phủ đã cam kết.

Trân trọng cảm ơn ông!