KHỞI NGHIỆP HƯNG YÊN: Khơi thông hệ sinh thái khởi nghiệp trong giáo dục đại học

Đó là chia sẻ của TS Hà Văn Đổng - Phó Hiệu trưởng thường trực, Trường Đại học Thái Bình tại Hội nghị tổng kết hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo giai đoạn 2021-2025 diễn ra vào chiều ngày 4/12 tại Trung tâm Thông tin - Hội nghị tỉnh Hưng Yên với sự tham dự của đại diện sở, ngành, doanh nghiệp và các nhóm khởi nghiệp trên địa bàn.

Theo TS Hà Văn Đổng, giáo dục đại học giữ vai trò then chốt trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số và kinh tế tri thức ngày càng định hình mạnh mẽ mọi lĩnh vực. Từ nhiệm vụ truyền thụ kiến thức, các trường đại học, cao đẳng đang chuyển mình thành những trung tâm đổi mới sáng tạo, nơi không chỉ cung cấp tri thức chuyên môn mà còn khơi dậy tư duy sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề và tinh thần khởi nghiệp cho sinh viên. “Tuy nhiên, dù nhiều cơ sở giáo dục đã xây dựng các mô hình như câu lạc bộ khởi nghiệp, vườn ươm ý tưởng, phòng thí nghiệm mở hay tích hợp học phần kỹ năng mềm vào chương trình đào tạo, phần lớn hoạt động vẫn mang tính rời rạc, thiếu tính hệ thống và chưa hình thành một hệ sinh thái khép kín đủ mạnh để tạo ra chuyển biến thực chất” - ông Đổng cho biết.

TS Hà Văn Đổng chỉ ra rằng, đối với tỉnh Hưng Yên - địa phương đang chuyển dịch mạnh sang công nghiệp, dịch vụ và nông nghiệp công nghệ cao việc phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp trong khối các trường ĐH, CĐ càng có ý nghĩa quan trọng. Nguồn nhân lực trẻ tại đây có nhu cầu lớn về môi trường trải nghiệm, thử nghiệm và phát triển ý tưởng, song vẫn thiếu nền tảng hỗ trợ bài bản. Các trường mới dừng ở bước tổ chức cuộc thi ý tưởng, hoạt động phong trào hoặc kết nối nhỏ lẻ với doanh nghiệp. Điều thiếu nhất, theo TS Hà Văn Đổng, chính là một hệ sinh thái khởi nghiệp có cấu trúc, có sự phối hợp và vận hành liên tục giữa các chủ thể như nhà trường, doanh nghiệp, chuyên gia, nhà quản lý và tổ chức hỗ trợ.

Chia sẻ kinh nghiệm từ nhiều quốc gia, TS Hà Văn Đổng nhận định rằng các mô hình hệ sinh thái khởi nghiệp thành công trên thế giới đều có điểm chung: sinh viên luôn ở vị trí trung tâm và toàn bộ cơ chế hỗ trợ được thiết kế liền mạch từ giảng đường đến thực tiễn triển khai.

Singapore là ví dụ rõ nét: các trường đại học đưa tinh thần khởi nghiệp vào toàn bộ đời sống học tập, từ bài giảng, dự án môn học đến chương trình ươm tạo chuyên sâu. Sinh viên được cố vấn bởi doanh nhân và quỹ đầu tư, được đánh giá định kỳ và có cơ hội đưa sản phẩm ra thị trường từ rất sớm. Trong khi đó, mô hình Mỹ nhấn mạnh sự cởi mở, cho phép sinh viên “sai nhanh - sửa nhanh”, kết nối chặt chẽ giữa học thuật, phòng thí nghiệm, doanh nghiệp và quỹ đầu tư để thúc đẩy thương mại hóa nghiên cứu. Hàn Quốc lại cho thấy sự phối hợp ba bên giữa Nhà nước - trường đại học - doanh nghiệp có thể tạo ra hệ sinh thái mạnh mẽ, nơi trường đại học giữ vai trò hạt nhân, doanh nghiệp cung cấp môi trường thực hành và Chính phủ tạo cơ chế hỗ trợ.

Những bài học này cho thấy chìa khóa nằm ở việc tạo ra một môi trường học thuật mở, trong đó đổi mới sáng tạo trở thành một phần của văn hóa nhà trường. Điều này đặt ra yêu cầu các trường ĐH, CĐ tại Hưng Yên cần thay đổi cách tiếp cận: từ hoạt động phong trào sang xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp có chiến lược, có mục tiêu, có sự phân vai rõ ràng. Giảng viên phải được đào tạo để trở thành cố vấn khởi nghiệp; cơ sở vật chất như phòng lab, studio, không gian sáng tạo phải được đầu tư đồng bộ; chương trình đào tạo phải tích hợp nội dung phát triển năng lực khởi nghiệp ở nhiều cấp độ.

Quan trọng hơn, theo TS Hà Văn Đổng, các hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp chỉ phát huy hiệu quả khi có sự phối hợp thường xuyên giữa nhà trường với doanh nghiệp, chuyên gia và các cơ quan quản lý.

Từ thực tiễn triển khai tại Đại học Thái Bình, TS Hà Văn Đổng cho rằng: “Hệ sinh thái chỉ thực sự vận hành khi nhà trường có chiến lược phát triển rõ ràng và cam kết nguồn lực lâu dài. Hoạt động kết nối doanh nghiệp phải được thực hiện thường xuyên, không chỉ để sinh viên đi thực tập mà còn để doanh nghiệp tham gia vào giảng dạy, cố vấn và đánh giá dự án. Các hoạt động ngoại khóa, cuộc thi khởi nghiệp cần được gắn với chương trình đào tạo để tạo sự liền mạch, giúp sinh viên có cơ hội hoàn thiện ý tưởng thay vì chỉ dừng ở mức trình diễn”.

Ông khẳng định rằng phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp là nhiệm vụ dài hạn, đòi hỏi sự kiên trì, đồng bộ và quyết tâm đổi mới. Khi các trường ĐH, CĐ làm tốt vai trò hạt nhân và tạo ra môi trường thúc đẩy sáng tạo, sinh viên sẽ không chỉ được trang bị kiến thức mà còn có cơ hội hình thành năng lực tự chủ, phát triển dự án cá nhân và đóng góp vào tăng trưởng kinh tế địa phương. Đây cũng là con đường để Hưng Yên tận dụng lợi thế dân số trẻ, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và gia tăng sức cạnh tranh trong bối cảnh chuyển đổi số.