“Khơi thông điểm nghẽn” thúc đẩy phát triển thị trường điện tái tạo cho doanh nghiệp

Chiều nay (25/9), dưới sự chỉ đạo của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp phối hợp với Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam Văn phòng đại diện tại TP HCM, Viện Nghiên cứu ứng dụng Năng lượng thông minh (iSEAR) và Tổng Công ty Điện lực TP HCM tổ chức Diễn đàn “Thúc đẩy điện tái tạo cho doanh nghiệp: Vấn đề đặt ra trong thực tiễn và giải pháp thực hiện”, tại TP HCM.

Tham dự Diễn đàn có ông Võ Tân Thành – Phó Chủ tịch VCCI; ông Trần Ngọc Liêm - Giám đốc VCCI chi nhánh khu vực TP HCM (VCCI-HCM); ông Trần Minh Hóa - Phó Trưởng phòng, Phòng Quản lý năng lượng Sở Công Thương TP HCM; ông Trần Việt Hà – Phó Trưởng ban, Ban Quản lý các khu chế xuất và Công nghiệp TP HCM (Hepza); ông Nguyễn Trung Hậu - Phó Trưởng phòng, Phòng Quản lý năng lượng, Sở Công thương tỉnh Đồng Nai; ông Phan Công Tiến - Giám đốc Viện nghiên cứu Ứng dụng Năng lượng thông minh (iSEAR); ông Trần Huỳnh Ngọc – Phó Giám đốc Trung tâm Đào tạo và Nghiên cứu phát triển, PECC2 (Công ty CP Tư vấn XD Điện 2); ông Tiêu Văn Đạt - Tổng Giám đốc, Công ty Cổ phần Tập đoàn DAT; ông Nguyễn Quang Tú - Trưởng phòng giải pháp Công ty TNHH Hoa Nam.

Về phía đơn vị tổ chức có sự tham dự của ông Bùi Trung Kiên – Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Điện lực TP HCM; Nhà báo Nguyễn Tiến Dũng – Phó Tổng biên tập Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp; Nhà báo Phạm Hùng - Phó Tổng biên tập Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp; ông Nguyễn Xuân Quy – Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam, kiêm Trưởng Đại diện VP Hiệp hội tại TP HCM. Cùng sự tham dự của các chuyên gia từ các viện, trường, cơ quan nghiên cứu, lãnh đạo các Hiệp hội doanh nghiệp các địa phương, lãnh đạo các doanh nghiệp…

Chia sẻ những vướng mắc về thị trường năng lượng điện tái tạo, ông Nguyễn Trung Hậu - Phó Trưởng phòng, Phòng Quản lý năng lượng - Sở Công Thương tỉnh Đồng Nai cho biết:

Thứ nhất, vướng mắc trong cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA). Cần cụ thể hóa cơ chế mua bán điện trực tiếp. Ví dụ, về định nghĩa "khách hàng sử dụng lớn" với mức tiêu thụ là 200.000 kWh trên tháng, đây cũng là một rào cản đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Thứ hai, vướng mắc trong thủ tục cấp phép. Quy định hiện hành yêu cầu đối với các dự án năng lượng mặt trời (trên 1 MW) phải có Giấy phép hoạt động điện lực. Tuy nhiên, trong thủ tục mà cấp Giấy phép hoạt động điện lực đối với điện mặt trời mái nhà, quy trình yêu cầu phải có Giấy chứng nhận phát triển điện mặt trời. Hiện nay, lại chưa có quy định đối với cơ quan nào để cấp giấy chứng nhận phát triển này.

Thứ ba, vướng mắc về đấu nối và vấn đề pháp lý. Hiện nay, Sở Công Thương Đồng Nai cũng đã gặp rất nhiều khó khăn trong việc giải quyết vấn đề đấu nối giữa đơn vị phát triển năng lượng tái tạo theo mô hình tự sản tự tiêu với các chủ khu công nghiệp cũng như các đơn vị kinh doanh hạ tầng điện trong các khu công nghiệp.

Về vấn đề này, phía Sở Công Thương đã có những văn bản gửi Bộ Công Thương cũng như Chính phủ xin chỉ đạo, có hướng dẫn để Sở Công Thương triển khai đến các doanh nghiệp nhằm cùng phát triển nguồn năng lượng tái tạo. Chúng tôi cũng đã tổng hợp những khó khăn lúc này, đề nghị Bộ Công Thương và Chính phủ sẽ có những điều chỉnh chính sách để tháo gỡ khó khăn cho một số doanh nghiệp.

Để đưa điện tái tạo vào thị trường điện một cách tường minh, ông Phan Công Tiến - Giám đốc Viện nghiên cứu Ứng dụng Năng lượng thông minh (iSEAR) cho biết:

Thị trường điện cạnh tranh là một trong những thị trường khá phức tạp và sâu sắc. Tôi chỉ tập trung vào việc làm rõ: thị trường đó là gì và lợi ích của nó?

Việc vận hành hệ thống điện và thị trường được thực hiện với bốn mục đích rõ ràng: Thứ nhất, phải cấp đủ điện. Thứ hai, giá điện đưa ra phải phù hợp, tối ưu, hay gọi là thấp nhất. Thứ ba, phải đảm bảo các doanh nghiệp có đủ doanh thu để tồn tại trong chuỗi cung ứng. Và cuối cùng là bảo vệ môi trường.

Như chúng ta thấy, phát điện và bán lẻ là những khâu mới được cạnh tranh. Ngược lại, khâu truyền tải và lưới điện phân phối là đặc biệt, không thể cạnh tranh được. Trên thực tế, thị trường điện cạnh tranh có hai tầng, gồm: thị trường bán buôn và thị trường bán lẻ.

Thị trường bán buôn: ở thị trường bán buôn, lưới điện truyền tải sẽ được tách ra. Các công ty phát điện và công ty phân phối sẽ được mua điện qua lưới điện truyền tải. Lưới điện truyền tải lúc này trở thành một Hồ năng lượng (Energy Pool). Cả công ty phát điện và công ty phân phối đều có thể mua bán điện trực tiếp từ hồ đó. Khách hàng lớn cũng có thể mua điện từ hồ năng lượng này.

Tuy nhiên, có một vấn đề hiện nay là: khách hàng lớn đặc biệt ở đây phải là khách hàng nối với lưới truyền tải. Nhưng quy định hiện tại của chúng ta xác định khách hàng lớn dựa trên mức tiêu thụ (200.000 kWh/tháng) mà không quan tâm đến việc họ có nối tới hồ đó không.

Đặc biệt, trong các giao dịch trong thị trường Bán buôn được chia ra thành 2 nhóm, gồm: Thị trường giao ngay (Spot Market). Bên mua và bên bán có quyền chào giá để mua khớp lệnh. Và Giao dịch song phương (BBP DPPI - liên quan đến DPPA). Khách hàng lớn và các công ty phát điện có thể thỏa thuận với nhau với một hợp đồng riêng. Hợp đồng này không liên quan và không có thêm giá trị dư thừa đối với thị trường.

Đối với thị trường bán lẻ (Retail Market): Để chuyển sang thị trường bán lẻ, công ty phân phối kiêm bán lẻ hiện nay sẽ được tách ra thành khâu phân phối và khâu bán lẻ. Khi đó, các khách hàng trong một khu vực sẽ có hai đơn vị bán lẻ: một là đơn vị bán lẻ truyền thống và một đơn vị bán lẻ thành lập mới. Trong khi, các công ty bán lẻ (cả mới và truyền thống) có thể mua điện từ hồ, mua từ các đơn vị khác, và cũng có thể mua từ sản xuất tự có để bán cho khách hàng.

Những lợi ích của thị trường điện cạnh tranh sẽ được chia ra thành nhiều nhóm, gồm:

Một là, đối với quốc gia. Đảm bảo an ninh năng lượng. An ninh năng lượng chỉ đảm bảo khi có một nguồn dương trong hệ thống, đảm bảo 10 đến 20% so với phụ tải.

Hai là, đối với doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng: Chúng ta có quyền tự do kinh doanh mua bán. Trong đó, các công ty đều trả phí rõ ràng: phí truyền tải, phí phân phối, nguồn cung và có quyền tự do cạnh tranh.

Ba là, đối với khách hàng. Khách hàng được lựa chọn nhà cung cấp phù hợp; có không gian để phát triển năng lượng tái tạo. Hiện nay, khách hàng mua lưới điện chỉ khoảng 20% vì họ đã sử dụng phần lớn từ tự sản xuất; khi có các công ty bán lẻ, họ sẽ chăm sóc khách hàng tốt hơn, hỗ trợ các mạng điện trong nhà tốt hơn.

Bốn là, Đối với phát triển năng lượng tái tạo: Cơ chế mua bán DPPA. Họ trả một phí điện phân phối. Như vậy, ai cũng vẫn đủ doanh thu, nhưng các bên sẽ cạnh tranh với nhau về giá cả hay về mặt sản lượng. Phát triển được mô hình tự sản tự tiêu.Phát triển được mô hình Peer-to-Peer (P2P).

Năm là, tất cả thành viên trong chuỗi cung ứng đều được trả tiền. Đặc biệt, các công ty lưới điện có một chi phí rất rõ ràng, và họ có động lực để đầu tư lưới điện. Nếu không có động lực, không thể nào tích hợp được năng lượng tái tạo, vì vậy cần có phí để trả cho lưới điện.

Đối với các tư duy về năng lượng Việt Nam, việc đầu tiên chúng ta phải thực hiện là khẳng định vai trò của điện trong kỷ nguyên vươn mình này cực kỳ quan trọng. Tôi đề nghị có ba yêu cầu cấp thiết phải giải quyết: Thứ nhất, phải đủ điện; Thứ hai, điện phải chất lượng cao; Thứ ba là yêu cầu điện sạch để đáp ứng chỉ tiêu Net Zero và hàng loạt các mục tiêu khác.

Nhưng thực tế thì năm 2023, miền Bắc đã thiếu 5.000 MW công suất đỉnh. Thực tế đó đã gây ra thiệt hại trực tiếp khoảng 5 tỷ USD. Thiệt hại gián tiếp thì vô cùng lớn đến môi trường đầu tư. Tôi đã tiếp xúc rất nhiều hiệp hội doanh nghiệp nước ngoài khi vào Việt Nam và một trong những rủi ro họ luôn đánh giá đó là rủi ro về thiếu điện.

Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư đang chịu rủi ro khi đầu tư vào lĩnh vực này.

Thứ nhất, rủi ro về giá. Trước đây, chúng ta có cơ chế giá FiT rõ ràng: điện gió trên bờ 8,5 cent, điện gió gần bờ/ngoài khơi 9,8 cent, điện mặt trời rõ ràng, cứ thế mà làm. Còn bây giờ, chúng ta ban hành khung giá phát điện thấp còn yêu cầu phải đàm phán. Có những dự án mất 1, 2, hoặc 3 năm để đàm phán. Không đàm phán xong thì không vay được ngân hàng, vì ngân hàng hỏi "anh bán bao nhiêu" thì không trả lời được.

Thứ hai, rủi ro về cơ chế đấu thầu. Cơ chế giá FiT đã hết rồi, hiện nay chuyển sang cơ chế đấu thầu. Chính phủ phê duyệt tổng quy hoạch, giao cho từng địa phương. Việc lựa chọn nhà đầu tư là do địa phương tổ chức đấu thầu. Nhưng hiện nay, mỗi địa phương làm một kiểu.

Thứ ba, rủi ro về đường dây yếu. Kể cả khi đấu thầu thành công, đàm phán thành công về giá, nhà đầu tư nào cũng nghĩ là điện của mình phát ra là lưới của EVN sẽ lấy hết. Nhưng thực tế thì không, vì lưới của mình hiện nay trải dài nhưng lại quá yếu.

Từ những rủi ro trên, chúng tôi mạnh dạn đưa ra ba giải pháp:

Một là, điều chỉnh lại cơ chế giá điện. Nếu cho rằng, điện gió trên bờ 8,5 cent là quá cao, thì tạo sao lại duyệt cho giá điện gió ngoài khơi lên đến 15,5 cent?

Hai là, kéo dài cơ chế giá FiT. Hiện nay, cơ chế giá trần cho vùng miền Bắc, miền Trung, miền Nam đã rõ ràng, có sự khác biệt để định hướng đầu tư. Chúng ta mạnh dạn kéo dài cơ chế giá FiT để dùng công cụ giá FiT định hướng đầu tư, tránh tập trung quá vùng một vùng.

Ba là, xã hội hóa đầu tư lưới điện. Muốn xã hội hóa lưới điện, chúng ta phải tăng mức phí truyền tải hợp lý. Phí truyền tải hiện nay là 86,86 đồng/kWh. Trong khi giá bán điện bình quân cỡ 2.000 đồng, phí truyền tải chiếm đâu tầm 4%. Muốn tư nhân đầu tư vào và hỗ trợ thêm cho EVN, chúng ta phải có mức phí truyền tải phù hợp.

Ông Lê Ngọc Ánh Minh - Chủ tịch Câu lạc bộ Hydro Việt Nam ASEAN (VAHC) cũng kiến nghị:

Tôi đề nghị phía hiệp hội cũng như VCCI có thể kiến nghị để chúng tôi được tham ra góp ý cho các quy định mới. Bởi nhà đầu tư sẽ hiểu rõ hơn những vướng mắc từ thực tế.

Đề nghị thứ hai liên quan đến một vấn đề “nóng” gần đây. Trên các diễn đàn cũng như các báo có nói rất nhiều về việc muốn ra một quy định là khi lắp đặt điện áp mái thì phải thông báo nếu không sẽ bị phạt.

Hiện tại Câu lạc bộ của chúng tôi có những đối tác nhà đầu tư muốn làm những dự án sản xuất hydro bằng điện mặt trời trực tiếp, tức là không qua nối lưới, tự sản xuất rồi tự tìm đầu mối tiêu thụ. Vậy có phải đi đăng ký không? Nếu không đăng ký sẽ bị phạt.

Ở góc nhìn doanh nghiệp, ông Đoàn Văn Long - Giám đốc Công ty CP Điện Mặt trời Việt Nam (EPC Solar) kiến nghị:

Công ty chúng tôi đã đồng hành với VCCI trong các hội nghị từ năm 2023, 2024, và các hội nghị trước đây, như hội nghị ở Hà Nội mấy tháng trước. Chúng tôi đã thảo luận rất sâu về vấn đề chính sách, đặc biệt là đối với các bản dự thảo của nghị định. Trong đó, có rất nhiều câu hỏi mà ngay cả Ban Soạn thảo cũng không trả lời được. Ví dụ, câu hỏi về việc vì sao phải hạn chế đối tượng thứ ba. Vì sao phải là đơn vị đầu tư và sử dụng tại chỗ, mà không mở ra cho bên thứ ba?

Vấn đề thứ hai là rất nhiều kẽ hở trong đối tượng đã hưởng chính sách. Tôi xin phép nêu một ví dụ cụ thể tại TP HCM, đó là một hệ thống điện mặt trời khoảng 30 MW, trong đó khoảng 2 MW lắp trên mái nhà và khoảng 1 MW lắp trên mặt đất. Hiện nay, 2 MW trên mái nhà đã được chứng nhận, nhưng 1 MW trên mặt đất thì chưa được chứng nhận. Lý do là vì đối tượng này nằm trong một khu viên, và khu viên đó thuộc một đối tượng là nhà máy xử lý rác thải. Nhà máy rác thải thuộc nhóm cho phép các công trình được lắp đặt theo một chủ trương riêng.

Tôi muốn hỏi, đối với điện mặt trời đã lắp trong các công viên nhà máy, nhưng ở mặt đất (không phải mái nhà), thì lúc đó chính sách được thực hiện như thế nào? Đối với điện mặt trời áp mái tự sản tự tiêu, sắp tới có khả năng buộc phải lưu trữ hay không?

Một hình thức lưu trữ hiện nay chúng tôi đang triển khai trong một dự án là dùng lưu trữ ở trung tâm thương mại—những nơi sử dụng điện kinh doanh với nhu cầu rất lớn. Hình thức là nạp vào lúc thấp điểm và xả ra tại thời điểm cao điểm để tiết kiệm chi phí. Việc này có lợi, có lãi, và chúng tôi muốn hỏi về mặt quản lý: Có nên khuyến khích hình thức này hay không, và lợi ích của các bên sẽ được đảm bảo như thế nào?

Ông Bùi Trung Kiên – Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Điện lực TP HCM: Mới đây, Bộ Công Thương có tổ chức một hội thảo để đánh giá kết quả thực hiện của các nghị định liên quan đến điện tái tạo cũng như thị trường bán lẻ điện cạnh tranh.

Trong hội thảo đó, các doanh nghiệp lớn của Việt Nam tham gia DPPA cũng như năng lượng tái tạo đã đưa ra ý kiến và Bộ Công Thương đã ghi nhận sẽ xem xét và có cán cân trong thời gian tới. Có thể sẽ trình bổ sung một số nội dung tạo ra khung pháp lý rộng rãi hơn cho việc triển khai.

Thứ hai là vấn đề lưu trữ. Hệ thống lưu trữ hiện nay, lắp đối với hộ gia đình chủ yếu là để tích lại nguồn năng lượng mặt trời dư ban ngày và sử dụng vào ban đêm.

Thứ ba là vấn đề lưu trữ để chúng ta tích vào giờ thấp điểm và phát vào giờ cao điểm. Thời điểm hiện nay, quy định của chúng ta chưa có cái gì bắt buộc cấm hoặc là chúng ta có quyền đầu tư.

Chúng tôi cũng đã nhận được văn bản của Bộ Công Thương đề nghị góp ý về quy định giá bán điện khi đầu tư hệ thống lưu trữ. Điều này sẽ giải quyết được một số vướng mắc đang bàn tại Diễn đàn này.

Ông Tiêu Văn Đạt - Tổng giám đốc Công ty CP Tập đoàn DAT khẳng định:

Chúng tôi là nhà phân phối thiết bị năng lượng mặt trời quy mô lớn từ rất lâu, từ năm 2011, thời kỳ mà Việt Nam chưa có khái niệm về điện mặt trời. Đến nay, chúng tôi đã cung cấp ra thị trường khoảng 1 GW thiết bị, chủ yếu là pin và inverter, trong đó, DAT Group đã làm khoảng gần 100 dự án.

Chúng tôi nhận thấy rằng, trong thời gian vừa qua, EVN là đơn vị chính, rồi các doanh nghiệp cũng như người dân và các bên đang đứng về hệ quy chiếu, gốc lợi của phía mình. Chúng ta đặt ra rất nhiều vấn đề, nhưng vấn đề chính của quốc gia là an ninh năng lượng. Trên thực tế, năng lượng xanh là năng lượng sạch, điện chất lượng. Song, làm sao để chúng ta truyền thông cho toàn dân, toàn các đơn vị cùng chung sức với nhau để bảo vệ cái lợi ích quốc gia.

Chúng ta đang có một tiềm năng là bức xạ rất tốt về điện mặt trời. Giá công nghệ/thiết bị trên thế giới đang thấp, và chúng ta có thể tận dụng để đầu tư vào ngay thì sẽ rất tốt. Công nghệ hiện đại sẽ giúp cho đất nước chúng ta ổn định.

Làm sao để bên EVN cũng đầu tư về pin trên lưới điện quốc gia và người dân cũng đầu tư về pin ở bên mình, tiếp theo là doanh nghiệp đầu tư điện mặt trời áp mái cũng đầu tư pin. Việc này nhằm đảm bảo cân bằng chất lượng điện và không bị ảnh hưởng đến lưới điện. Chẳng hạn như các dự án FiT 1, FiT 2 đã ảnh hưởng khi đám mây đi qua nó làm giảm điện, và EVN phải bù một lượng tiền rất khó khăn, trong khi EVN phải cam kết với quốc gia là phải đảm bảo an ninh năng lượng. Đó là cái khó của EVN, và chúng ta phải chung sức nhau giải quyết bài toán này.

Thông qua chương trình này, chúng tôi mong rằng VCCI cũng như Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan có mặt hôm nay, đưa ra các giải pháp và chuyển tải thông điệp tới Chính phủ để làm sao xây dựng một cơ chế chính sách khuyến khích người dân dễ dàng đầu tư, nhưng đầu tư phải có điều kiện để đảm bảo.

Bởi, thực tế hiện nay, người dân lắp điện mặt trời phải thông báo tới bốn cơ quan: phòng cháy chữa cháy, Bộ Công Thương, môi trường, kết cấu xây dựng. Người dân không có đủ kinh nghiệm, thời gian và công sức để làm việc này. Ngay cả họ thuê các chuyên gia lắp đặt điện mặt trời làm xong bộ hồ sơ lên đây vẫn bị từ chối.

Ông Nguyễn Quang Tú - Trưởng phòng Giải pháp Huawei Digital Power Việt Nam.

Từ năm 2014, Huawei bắt đầu tiên phong trong lĩnh vực điện mặt trời, tập trung vào điện mặt trời tập trung. Tuy nhiên, hiện tại Huawei đang tập trung vào lưu trữ nhiều hơn. Đặc biệt, giải pháp lưu trữ của Huawei là lưu trữ tạo lưới (grid-forming), giúp điện lực và khu công nghiệp có một nguồn điện chất lượng cao hơn rất nhiều, và dễ dàng đấu nối điện mặt trời vào lưới của mình.

Khi lắp đặt nhiều lưu trữ, điều quan ngại nhất là nguy cơ cháy nổ. Quý vị cần lưu ý rằng, nguyên nhân cháy không phải do pin, mà là do bộ điện tử công suất và việc hệ thống phòng cháy chữa cháy không hoạt động. Đây là vấn đề rất đáng quan tâm về chất lượng của pin lưu trữ.

Thách thức thứ hai là những vấn đề phát sinh sau khi lắp đặt mà ban đầu mình không để ý, như độ suy giảm quá nhiều, hay một cell pin bị chai khiến các cell pin khác cũng hoạt động theo cell chai đó, hoặc độ khả dụng không cao như mong muốn.

Dựa trên những thách thức và xu hướng đó, Huawei tạo ra những giải pháp nhằm giúp chủ đầu tư an tâm nhất khi sử dụng, có một giấc ngủ ngon và đảm bảo doanh thu đi lại đều và cao nhất. Sản phẩm lưu trữ của Huawei hiện tại đã khá khả dụng và đã được chứng minh ở các nước khác. Ở Việt Nam, cũng đã có các dự án bắt đầu mua pin lưu trữ của Huawei về lắp đặt.

Phát biểu kết luận Diễn đàn, Phó Chủ tịch VCCI Võ Tân Thành đánh giá, qua thảo luận, chúng ta thấy có thể rút ra một số nội dung nổi bật:

Thứ nhất, chuyển dịch năng lượng xanh là xu thế tất yếu, vừa đảm bảo an ninh năng lượng mà vừa là cơ hội nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường quốc tế cho các doanh nghiệp chúng ta. Điều này rất là phù hợp với Nghị quyết 70 của Trung ương về đảm bảo an ninh năng lượng và Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân. Trong đó, chỉ số xanh được xác định là một trụ cột của phát triển bền vững.

Thứ hai, diễn đàn đã chỉ ra những vướng mắc chính trong quá trình phát triển năng lượng tái tạo: Thủ tục hành chính còn phức tạp và kéo dài; Khung pháp lý trong cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) chưa đầy đủ và thiếu rõ ràng, nên khi thực hiện trong thực tiễn gặp rất nhiều khó khăn.

Điển hình như, doanh nghiệp gặp khó trong việc kết hợp nhiều nguồn điện, nhất là điện mặt trời mái nhà với điện quốc gia. Bên cạnh đó, một số chính sách khuyến khích năng lượng tái tạo còn chậm đi vào thực tiễn. Do đó, diễn đàn chúng ta đã đưa ra một số giải pháp tập trung vào các nội dung như sau:

Một là, chúng ta phải tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý và sẽ triển khai thị trường điện cạnh tranh minh bạch.

Hai là, phải đơn giản hóa các thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp.

Ba là, phải mở rộng hỗ trợ về tài chính. Đây là vấn đề quan trọng, phải hỗ trợ về tài chính, nhất là về tín dụng xanh trong các dự án năng lượng tái tạo.

Và cuối cùng, phải tăng cường hợp tác công tư, đặc biệt là vai trò của hiệp hội trong tiếng nói chung của cộng đồng doanh nghiệp.

“Những nội dung trên đây cho thấy phát triển năng lượng tái tạo không chỉ là yêu cầu cấp thiết của quốc gia mà còn là lợi ích thiết thực của chính doanh nghiệp chúng ta”, Phó Chủ tịch VCCI Võ Tân Thành kết luận.