Làm ra điện không bán được: Nông dân Ninh Thuận tiếp tục “kêu cứu”

Ông Nguyễn Văn Tiến - Chủ Trang trại Nông nghiệp hữu cơ Tiên Tiến (Xã An Hải, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận) vừa có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ, Văn phòng Quốc hội, Bộ Công Thương, đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Thuận phản ánh về việc mô hình trang trại nông nghiệp công nghệ cao kết hợp với năng lượng mặt trời áp mái không được EVN công nhận và ký hợp đồng mua bán điện vì… thiếu tấm lợp?

Muốn ký Hợp đồng phải có thêm “mái”

Vừa qua Bộ Công Thương đã thành lập đoàn kiểm tra tình hình thực hiện phát triển điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN) tại hai tỉnh: Ninh Thuận và Đắk Lắk. Nội dung mà đoàn kiểm tra đề cập là: việc chấp hành các quy định của pháp luật trong phát triển (ĐMTMN) đối với các đơn vị điện lực và chủ đầu tư.

Tại cuộc họp, đại diện Công ty Điện lực Ninh Thuận cho rằng: Trường hợp chủ đầu tư dùng các tấm pin quang điện lắp trên hệ thống khung giá đỡ bằng thép và phía dưới dùng màn lưới nông nghiệp (lưới chắn côn trùng) làm mái thì không đáp ứng được các tiêu chí theo Quyết định 13/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Thông tư hướng dẫn số 18/2020/TT-BCT của Bộ Công Thương về ĐMTMN nên không được ký hợp đồng mua bán điện với EVN.

Thành viên đoàn kiểm tra là đại diện Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo cũng cho rằng: EVN chỉ được thực hiện ký hợp đồng mua bán điện nếu ĐMTMN phù hợp với quy định về hệ thống điện mặt trời mái nhà tại Quyết định 13/2020/QĐ-TTg và Thông tư 18/2020/TT-BCT. Trang trại Nông nghiệp công nghệ cao Tiên Tiến cần thực hiện đúng quy định về hệ thống ĐMTMN”.

Trước ý kiến của đoàn kiểm tra, Ông Nguyễn Văn Tiến - Chủ Trang trại Nông nghiệp hữu cơ Tiên Tiến quả quyết: Ý kiến của đoàn kiểm tra là không chính xác bởi đoàn kiểm tra đã không hề đến kiểm tra thực tế tại mô hình trang trại của Tiên Tiến. Vị này cho biết cả 10 dự án ĐMTMN hiện nay mà Tiên Tiến đang vướng đều được lắp đặt lên toàn mái nhà xưởng, văn phòng, nhà ở, chuồng chăn nuôi bò, trùn quế, gà, heo và toàn mái nhà lưới hở trên lối đi của trang trại.

Ông Tiến viện dẫn văn bản 7088/ BCT - ĐL của Bộ Công thương ký ban hành ngày 22/9/2020 hướng dẫn việc thực hiện phát triển điện mặt trời mái nhà thì: Hệ thống ĐMTMN trên mái công trình chăn nuôi, trồng trọt trên cơ sở quy định tại Thông tư 02/2020/ TT – BNNPTNT đảm bảo trang trại phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Công trình xây dựng trang trại phải có mái, mái nhà phải phù hợp với công năng, loại hình trang trại. “Trong buổi làm việc tại Công ty Điện lực Ninh Thuận, chính lãnh đạo Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) cũng đã nêu rất rõ khi lắp đặt hệ thống điện mặt trời lên công trình xây dựng, thì công năng chính của công trình xây dựng vẫn đảm bảo mà còn có thể phát sinh công năng phụ là sản xuất điện, thì đó là điện mái nhà. Như vậy, hệ thống nhà lưới hở có mái là lưới nông nghiệp của Tiên Tiến hoàn toàn phù hợp công năng của công trình, phù hợp quy định của văn bản 7088”, ông Tiến quả quyết.

Cũng theo ông Tiến, thực tế tại các hệ thống nhà lưới hở, công năng chính là sản xuất, canh tác nông nghiệp, bên trong nhà lưới hở Tiên Tiến canh tác các loại cây dược liệu quý thu hoạch củ, ưa bóng mát. Vào mùa mưa, hệ thống nhà lưới được phủ lưới phía trên của khung nhà thép nhằm tránh lượng nước mưa lớn gây xói mòn đất, ảnh hưởng đến chất lượng củ của cây trồng. Mùa gió, lưới sẽ được căng theo cột dọc khung cột thép, vị trí lắp đặt lưới sát mặt đất. Thời điểm này, lượng gió thổi mạnh có thể làm gãy cây trồng, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng nông sản. Bên trên, Tiên Tiến lắp đặt những tấm quang năng giúp giảm bức xạ ánh nắng trực tiếp đến cây trồng, giúp cây sinh trưởng tốt, cho năng suất cao.

Cần có hướng giải quyết sớm

Trao đổi với phóng viên, Ông Tiến cho rằng trong năm 2019, ngoài việc mang nguồn doanh thu hơn 10 tỷ đồng, giải quyết công ăn việc làm cho hàng trăm lao động người Chăm tại địa phương, Trang trại Nông nghiệp hữu cơ Tiên Tiến còn giúp hơn 200 hộ dân trong khu vực có nguồn điện phục vụ sản xuất, nhu cầu sinh hoạt hàng ngày mà đáng lý ra đây là trách nhiệm của EVN địa phương, nhưng trong thời gian qua EVN đã không làm được.

Theo một số báo cáo đánh giá, ngay từ khi đầu tư, Trang trại Tiên Tiến đã tuân thủ khá tốt Nghị quyết số 05-NQ/TU, ngày 10/10/2016 của Thường vụ Tỉnh ủy Ninh Thuận về nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao, nhân rộng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016-2020. Đến nay, Trang trại đã trở thành điểm đến tham quan của nhiều đoàn công tác của Trung ương, Bộ NN&PTNT, tổ chức địa phương và được đánh giá là mô hình nông nghiệp đa tầng – tuần hoàn điểm của tỉnh Ninh Thuận, cần được nhân rộng ra các tỉnh thành khác trong cả nước.

Nhận xét về vấn đề trên, ông Đồng Thanh Tùng – một chuyên gia về Năng lượng tái tạo nhận xét: Nếu yêu cầu các trang trại kiểu như  Tiên Tiến lợp tôn lên toàn bộ diện tích nhà lưới hở thay cho mái lưới nông nghiệp như hiện nay thì sẽ không phù hợp với công năng của công trình xây dựng trong ngành nông nghiệp. Việc lợp tôn sẽ dẫn đến hàng chục ha canh tác nông nghiệp sẽ hư hại do cây trồng thiếu ánh sáng; thừa, thiếu nước dẫn đến cây trồng không phát triển. Các dự án nông nghiệp này chỉ tồn tại là một con số ảo trên giấy, chỉ còn duy nhất một chức năng là sản xuất điện, hoàn toàn trái với chức năng ban đầu của dự án là phát triển nông nghiệp công nghệ cao kết hợp điện mặt trời. Chưa kể đến việc lợp tôn dưới tấm quang năng sẽ làm giảm tuổi thọ tấm quang năng và giảm công suất phát của hệ thống điện mặt trời.

Việc buộc các dự án nông nghiệp phải lợp tôn sẽ làm tăng xung đột giữa tỷ lệ đất canh tác nông nghiệp và đất sản xuất điện năng lượng, làm ảnh hưởng đến cán cân đối cung – cầu nguồn lương thực trong nước. Ngược lại, nếu không lợp tôn trên các dự án nông nghiệp kết hợp điện mặt trời thì có thể vừa sản xuất nông nghiệp vừa sản xuất điện mà vẫn đảm bảo nguồn tài nguyên đất.

“Thực tế việc phát triển hệ thống Điện năng lượng mặt trời trên những trang trại nông nghiệp đã mang lại những lợi ích lớn cho cả nhà đầu tư và phù hợp chủ trương phát triển năng lượng sạch bền vững của Chính phủ. Tránh tình trạng cấm một cách đại trà không qua kiểm tra sàn lọc thực tế làm ảnh hưởng đến sự tồn tại phát triển của những dự án nông nghiệp bài bản, những nhà đầu tư chân chính” – vị chuyên gia nhấn mạnh.

Với sự việc trên, thiết nghĩ, Bộ Công Thương cần xem xét và sớm giải quyết thấu đáo các vấn đề trên, giúp các nhà đầu tư yên tâm và tiếp tục thực hiện đầu tư các dự án tương tự tại tỉnh Ninh Thuận nói riêng, cả nước nói chung, tiếp tục cống hiến đưa những tiến bộ khoa học vào quá trình xây dựng quê hương, đất nước.