Xác định "chân đế" của điện ảnh phải là công nghiệp sản xuất và dịch vụ

Sau một thời gian theo dõi ngành điện ảnh, từ góc độ cá nhân, tôi nhận thấy rằng công nghiệp điện ảnh Việt Nam đang phát triển theo mô hình “kim tự tháp ngược”, Nhà nước đang chú trọng vào phim điện ảnh nghệ thuật trong khi thiếu chính sách tạo thuận lợi và thúc đẩy cho phần “nền móng” - đó là hệ sinh thái dịch vụ phí nói riêng; hệ sinh thái ngành công nghiệp sáng tạo nội dung nói chung. “Kỷ nguyên kỹ thuật số mang tới cơ hội thứ 2 quý báu cho ngành công nghiệp sáng tạo, bao gồm điện ảnh.

Nếu ví những bộ phim nghệ thuật là những cái cây cổ thụ, thì những dịch vụ sản xuất phim và dòng phim thị trường cho số đông công chúng chính là thảm động thực vật phong phú trong khu rừng nhiệt đới. Chính thảm động thực vật này khi được chăm lo phát triển sẽ là bệ đỡ vững chắc cho những tán cổ thụ vươn cao.

Dự thảo Luật Điện ảnh hiện tại đang không chăm sóc cho khu rừng nhiều tầng lớp này mà mong nuôi dưỡng được những tán cây cổ thụ trên một đồi trọc khi nó đang có nhiều trói buộc với những doanh nghiệp cung cấp dịch vụ sản xuất phim, chưa kể tới việc nó chưa đề cập tới câu chuyện đào tạo nhân lực cho ngành sản xuất phim. Khi chỉ có những tán cổ thụ trên đồi trọc thì không thể có nền công nghiệp điện ảnh thực thụ - thứ đang mang lại giá trị kinh tế, văn hóa rất lớn cho các nước.

Dù Luật Điện ảnh (sửa đổi) không thể đưa vào hết các chính sách phát triển ngành; nhưng có thể tạo cú hích lớn thông qua những quy định thuận lợi và thông thoáng hơn cho doanh nghiệp và người làm sáng tạo nội dung.

Theo đó, phải xác định "chân đế" của điện ảnh phải là công nghiệp sản xuất và dịch vụ, ở giữa là phim thương mại và trên đỉnh là phim nghệ thuật. Để "chân đế" ấy được vững chắc và đưa điện ảnh thành một ngành kinh tế phát triển của Việt Nam, cần "cởi trói" bằng cách bỏ bớt một số quy định trong dự thảo.

Vì vậy, cần bỏ Điều 14 về "Cung cấp dịch vụ sản xuất phim cho tổ chức, cá nhân nước ngoài" vì Luật doanh nghiệp, Luật dân sự hiện đã đủ điều chỉnh. 

Về việc trong dự thảo, hồ sơ đề nghị cấp giấy phép của nước ngoài bao gồm cả kịch bản phim bằng tiếng Việt, "Với doanh nghiệp dịch vụ điện ảnh, luật hiện tại đang tạo thành gánh nặng hành chính. Điều 14 đang yêu cầu phải có kịch bản tiếng Việt được duyệt trước khi phim đi vào sản xuất. Chẳng hạn phim Hàn Quốc Squid Game của Netflix có khâu đồ họa do nhiều người Việt Nam làm, nếu cũng theo quy định như thế thì phải có kịch bản tiếng Việt nộp lên".

Về phổ biến phim trên mạng, nên bỏ khoản 3 Điều 22 về bắt buộc tỉ lệ phim Việt trên dịch vụ VOD; bỏ mục đ khoản 1 Điều 22 về yêu cầu cung cấp công cụ xử lý phim cho cơ quan nhà nước.

Trong Dự thảo yêu cầu doanh nghiệp phải đóng góp vào quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh. Điều này sẽ tạo nên gánh nặng cho doanh nghiệp khi đi vào thực thi. Do đó, không nên bắt buộc doanh nghiệp tư nhân phải đóng góp.