Nguy cơ sập bẫy lừa ở cả thị trường xuất khẩu uy tín

HẠNH LÊ• 26/01/2024 03:00

Thương vụ Việt Nam tại Hà Lan vừa có cảnh báo hiện tượng lừa đảo qua mạng liên quan đến mặt hàng xăng dầu đang có nhu cầu tiêu dùng lớn.

>>>Cẩn trọng trước “bẫy” lừa đảo, gian lận thương mại quốc tế

Quốc gia ở châu Âu này nổi tiếng với hệ thống pháp luật chặt chẽ, các doanh nghiệp có uy tín với các đối tác nước ngoài. Lợi dụng điều này, đối tượng đã lập các website giả mạo hoặc giả danh để lừa đảo. Trong khi đó, các doanh nghiệp xuất khẩu vì quá tin tưởng vào pháp luật của nước nhập khẩu mà chủ quan không xác minh kỹ đối tác hoặc vội vàng sợ mất cơ hội, mất hợp đồng có nhiều điều khoản hấp dẫn.

Nguy cơ

Nguy cơ tranh chấp, lừa đảo cũng ngày càng phức tạp, tinh vi hơn khi hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng

Không chỉ tại Hà Lan, trước đó, theo cảnh báo của nhiều thương vụ, tình trạng lừa đảo ngày càng phổ biến ở các thị trường lớn, có uy tín, mức độ rủi ro thấp như Mỹ, Canada, châu Âu. Khi hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu, mở rộng kết nối kinh doanh với nhiều đối tác thì nguy cơ tranh chấp thương mại, lừa đảo cũng ngày càng phức tạp, tinh vi hơn.

Ngoài nguyên nhân trên cũng có nguyên nhân từ phía doanh nghiệp Việt Nam. Suy thoái kinh tế thời gian qua dẫn đến tổng cầu giảm, doanh nghiệp cần đơn hàng nên khi nhận được yêu cầu hợp tác, nhất là tại các thị trường lớn, thường có tâm lý chủ quan, không xem xét kỹ hợp đồng cũng như xác minh đối tác. Bên cạnh đó là tâm lý nóng vội trong đàm phán nên gặp các điều khoản không có lợi trong hợp đồng ngoại thương liên quan đến phương thức thanh toán, tỷ lệ % đặt cọc hoặc điều kiện giao hàng.

Đại diện nhiều hiệp hội ngành hàng trong năm 2023 cũng bày tỏ lo ngại về nguy cơ đối mặt với lừa đảo trong thanh toán khi mở rộng thị trường xuất khẩu. Doanh nghiệp nhìn thấy cơ hội từ các thị trường tiềm năng, nhu cầu nhập khẩu lớn nhưng còn “lạ nước lạ cái” chưa có kinh nghiệm trong đàm phán, thanh toán. Trong đó, ngoài những thị trường lớn như đã đề cập ở trên, thị trường Trung Đông nhiều tiềm năng nhưng cũng không ít nguy cơ.

Là ngành hàng vừa đối mặt với nguy cơ lừa đảo tại đây, bà Hoàng Thị Liên - Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam cho biết: ở các thị trường lớn đều có rủi ro nhưng với ngành gia vị, thị trường Trung Đông, trong đó có Dubai - điểm kết nối giao dịch các nước trong khu vực Trung Đông, Trung Á, một số nước châu Âu có tính chất rủi ro lớn. Năm nay, ngoài cung - cầu quyết định dao động thị trường còn có yếu tố khác như xung đột chiến tranh, địa chính trị ảnh hưởng rất lớn. Một số đối tác gặp khó khăn về dòng tiền thanh toán khiến cho một số giao dịch có dấu hiệu lừa đảo.

>>>Phòng ngừa tranh chấp, lừa đảo trong thương mại quốc tế

Theo bà Hoàng Thị Liên, khi xảy ra rủi ro, doanh nghiệp chịu thiệt hại lớn nhất. Các thương vụ Việt Nam tại nước ngoài đã hỗ trợ doanh nghiệp xử lý rủi ro và có nhiều khuyến cáo doanh nghiệp tránh sai sót. Tuy nhiên, doanh nghiệp trong ngày một ngày hai không thể thực hiện hết các công việc như khuyến cáo.

Bà Hoàng Thị Liên cho rằng, cần có định hướng, thông tin sớm cho doanh nghiệp và vai trò hỗ trợ gián tiếp của các cơ quan nhà nước rất quan trọng. Những thông tin cảnh báo, khuyến cáo, tư vấn pháp lý của các thương vụ rất hữu ích với doanh nghiệp và cần cập nhật, phổ biến một cách rộng rãi trên các cổng thông tin.

Các ngành hàng nông sản, trong đó có hồ tiêu có nhiều cơ hội mở rộng xuất khẩu nhưng đi liền là những rủi ro

Theo kinh nghiệm được bà Hoàng Thị Liên chia sẻ, khi làm việc với đối tác cùng ngành tại các nước, Hiệp hội nhận thấy các doanh nghiệp ở các nước kết nối chặt chẽ với thương vụ, đại sứ quán của họ ở các thị trường xuất khẩu để đưa ra danh mục gợi ý các đối tác có dấu hiệu lừa đảo. Trên cơ sở “danh sách đen”, các doanh nghiệp thận trọng hơn trong hợp tác kết nối.

Trong Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam đang thực hiện cảnh báo như vậy song bị giới hạn ở quy mô nhỏ trong các hội viên. Vì vậy, Hiệp hội mong muốn các thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, qua trực tiếp xử lý các vụ việc lừa đảo, có thông tin gợi ý, tham khảo để doanh nghiệp trước khi kết nối vào thị trường mới có thể tìm hiểu trước. Thông tin tham khảo 2 chiều cũng là biện pháp giúp doanh nghiệp Việt Nam xác minh, sàng lọc đối tác, có thể tránh được rủi ro có thể xảy đến.

Bên cạnh đó, Hiệp hội cũng đề xuất có bộ quy tắc tham chiếu để doanh nghiệp khi làm việc với các thị trường rủi ro có thể yêu cầu đặt cọc tối thiểu một khoản tiền nhất định và lựa chọn hình thức thanh toán phù hợp. Hiện nay, khi bán hàng cho đối tác ở một số thị trường đặc thù có tính rủi ro cao, có doanh nghiệp trong Hiệp hội yêu cầu phải thanh toán 100% hợp đồng chứ không phải là đặt cọc tiền. Tuy nhiên, ở thị trường các nước Trung Đông chưa có thoả thuận chung, thống nhất trong ngành hàng.