Nhà văn Nguyễn Một: Văn hóa là tạo ra giá trị thật!

>> Văn hóa kinh doanh cần thể hiện rõ nét bản sắc cốt lõi của doanh nghiệp

Cuối năm 2023, nhà văn Nguyễn Một - Giám đốc Văn hóa -Truyền thông của Tập đoàn Trường Hải (Thaco) - đã được trao giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam với tiểu thuyết “Từ giờ thứ Sáu đến giờ thứ Chín” (NXB Hội Nhà văn - Liên Việt Book phát hành). 

Nhà văn như... người nông dân

- Chúc mừng ông với giải thưởng Hội Nhà vănViệt Nam (HNVVN). Đây không phải giải thưởng đầu tiên nhưng chắc chắn mang đến cho ông nhiều cảm xúc?

Cuốn tiểu thuyết “Từ giờ thứ Sáu đến giờ thứ Chín” của tôi khi ra mắt vào ngày 18/6/2023, sau 1 tuần thì được tái bản. Điều đó chứng tỏ tiểu thuyết này được bạn đọc đón nhận rất nồng nhiệt. Sự ghi nhận của bạn đọc là một niềm vui, nay lại được có thêm sự ghi nhận của giới chuyên môn mà trong đó Hội đồng chấm giải văn xuôi của HNVVN là những tên tuổi lớn. Tức là nhiều cây bút lừng lẫy trong giới chuyên môn từng có những tác phẩm rất lớn đã ghi nhận, thì cảm xúc gần như trọn vẹn. Đó là niềm vui lớn cho người cầm bút.

- Ông đã ấp ủ tác phẩm trong bao lâu?

Năm 2010 tôi cho ra mắt “Đất trời vần vũ”, được giải C tiểu thuyết của HNVVN. 2 năm sau tiểu thuyết “Ngược mặt trời” của tôi được trao giải thưởng Trịnh Hoài Đức. Cả 2 tiểu thuyết này đều được dịch và phát hành ở Mỹ, trong đó “Đất trời vần vũ” được đưa vào Thư viện Quốc hội Hoa Kỳ, đây là một sự ghi nhận rất đáng quý. Từ đó, tôi bắt đầu nuôi dưỡng ý tưởng cho cuốn tiểu thuyết mới về chiến tranh. Trong vòng 11 năm, tôi đi tìm hiểu nhiều nơi, đọc rất nhiều tài liệu, và bắt đầu dựng nên hình ảnh nhân vật chính- 1 anh chàng trốn lính. Qua nhân vật, chuyện tình của nhân vật, tôi mô tả nỗi đau của người dân phải gánh chịu trong chiến tranh.

- Trước khi đặt bút viết về chiến tranh, ông có nghĩ rằng qua 2 cuộc chiến, nhưng chúng ta vẫn chưa có nhiều tác phẩm tầm cỡ?

Tôi không dám nghĩ đến những điều to tát bởi bản thân một tác phẩm ra đời có số phận của nó́. Tôi nghĩ nhà văn như người nông dân. Năng khiếu của nhà văn như việc cha ông để lại mảnh ruộng, nhiệm vụ của người làm ruộng là cày ruộng cật lực để tạo ra sản phẩm tốt nhất. Tuy nhiên sự tồn tại của tác phẩm là nhờ vào bạn đọc ở cả hiện tại và tương lai.

May mắn: Ông chủ Thaco luôn thông hiểu

- Ông có nghĩ sẽ viết một tác phẩm về đời sống đương đại, với chất liệu về kinh tế, thương trường, doanh nhân?

Đó là một trong những định hướng của tôi. Tôi đã nuôi dưỡng ý tưởng này thậm chí từ lâu và đã tập hợp các tư liệu đầy đủ, đọc rất nhiều và ghi chép những gì tôi quan sát được trong đời sống hiện tại này, đặc biệt là với nông nghiệp.

Tôi có một sự may mắn để theo đuổi nghiệp văn chương là có một công việc làm ổn định, ông chủ tốt, rất đạo đức và yêu thích văn học. Và tôi được làm trong một môi trường kinh doanh có văn hóa, khá thoải mái. Điều đó mang lại sự thuận tiện để tôi sáng tác. Với vai trò là Giám đốc Văn hóa - Truyền thông của Tập đoàn lớn hơn 60.000 lao động, trong 16 năm, tôi đã viết hoàn thành 3 tiểu thuyết, chưa kể những ấn phẩm truyện ngắn thiếu nhi, tản văn. Bên cạnh đó, tôi vẫn phải hoàn thành nhiệm vụ Giám đốc Văn hóa - Truyền thông và xây dựng văn hóa của Công ty. Như vậy, cùng với sự nỗ lực của tôi thì phải nhờ có sự thông hiểu của ông chủ tôi là doanh nhân Trần Bá Dương, nếu không thì tôi sẽ không làm được.

- Làm sao để ông “cân” được các vai trò, nhất là khi viết tiểu thuyết, cần rất nhiều thời gian?

Viết tiểu thuyết nhà văn phải nuôi dưỡng ý tưởng, sống với nhân vật của mình. Tôi có thời gian đi xe từ nhà đến nơi làm việc 2 -3 tiếng đồng hồ. Cái may là ông chủ tôi bố trí cho tôi có tài xế lái xe, và thời gian ngồi trên xe chính là lúc tôi tư duy về cuốn tiểu thuyết. Và tôi phải tập một khả năng phân định rất rõ ràng giữa công việc và sáng tác...

- Tác phẩm mà ông đang ấp ủ về kinh doanh, nông nghiệp liệu sẽ có nhân vật là doanh nhân Trần Bá Dương?

Nói thật là tôi hết sức may mắn khi người chủ của tôi là một kỳ tài- ông ấy là một thiên tài kinh doanh, một người có văn hóa cao. Tức ông ấy hội tụ đầy đủ yếu tố của một nhân vật khái quát. Và bối cảnh xã hội của chúng ta, đặc biệt thời kinh tế thị trường, rất lạ. Chính vì điều lạ đó cũng đòi hỏi nhân vật phải có tư duy khác biệt. Nhưng cái khó nhất của nó là anh phải tạo ra giá trị thực trong nền kinh tế này thì mới có thể bền vững.

Thuận lợi nữa là hiện nay Tập đoàn tôi đang làm việc có tới 6 lĩnh vực ngành nghề trọng yếu của đất nước… Với đặc thù hoạt động như vậy, tôi có thể tích lũy nhiều kiến thức chi tiết và tổng thể để viết.

Văn hóa Thaco: 8 chữ T + Kỷ luật + Công nghiệp

- Cương vị nhà văn có tạo thuận lợi cho ông trong đóng góp xây dựng văn hóa ở một Tập đoàn lớn như Thaco?

Khi tôi về Thaco, được ông chủ mời về làm Giám đốc Văn hóa chứ không phải làm truyền thông, truyền thông là việc phụ về sau. Ngày đó tôi rất ngạc nhiên vì cách đây gần 20 năm, một doanh nhân nói với tôi là ông ta cần xây dựng văn hóa doanh nghiệp, nhưng đến giờ tôi hiểu rằng cho dù bạn làm kinh doanh hay làm văn hóa thì tất cả cũng đều là để xây dựng cho con người, xuất phát từ con người. Do đó, muốn kinh doanh thì phải có văn hóa, muốn xây dựng văn hóa thì phải bắt đầu từ con người- nhân sự.

- Vậy có thể hình dung “con người Thaco”, văn hóa Thaco như thế nào, thưa ông?

Sau khi về Thaco, tôi đưa định vị doanh nghiệp và được ông chủ hài lòng, yêu cầu phổ biến, đó là định vị nguyên tắc 8 chữ T gồm: Tận Tâm, Trung Thực, Trí Tuệ, Tự tin, Tôn Trọng, Trung Tín, Tận Tình, Thuận Tiện.

Trong đó, 4 yếu tố đầu tiên là Tận Tâm, Trung Thực, Trí Tuệ, Tự Tin là các yếu tố nhân sự phải tự rèn luyện cho mình, và 4 yếu tố thể hiện ra bên ngoài là Tôn Trọng, Trung Tín, Tận Tình, Thuận Tiện. Từ định vị đó của mỗi con người và của cả công ty, chúng tôi rèn luyện và đánh giá nhân sự.

Ngoài định vị 8 chữ T, đặc trưng làm nên văn hóa Thaco là: công nghiệp và kỷ luật vì Thaco xuất phát từ nền tảng công nghiệp; muốn làm công nghiệp thì phải có văn hóa kỷ luật.

Tại Thaco, chúng tôi tin rằng văn hóa quyết định sự thành bại của doanh nghiệp hiện tại và tương lai.

- Ông nghĩ như thế nào về sự chi phối của lãnh đạo đối với tầm nhìn và văn hóa doanh nghiệp?

Chắc chắn là văn hóa doanh nghiệp luôn chịu chi phối của văn hóa người đứng đầu. Người đứng đầu tạo ra và lãnh đạo đội ngũ nhân sự của doanh nghiệp, đó sẽ là cái trần văn hóa, nếu trần thấp thì văn hóa doanh nghiệp sẽ “đụng trần” sớm, “trần” cao thì văn hóa doanh nghiệp sẽ phát triển. Cho nên người đứng đầu doanh nghiệp có ảnh hưởng rất lớn, thậm chí chỉ cần quan sát ông chủ doanh nghiệp có văn hóa, ứng xử ra sao, thì sẽ biết được văn hóa của doanh nghiệp đó.

- Truyền thông của Thaco, lĩnh vực mà ông phụ trách, liệu có phải là “cánh cửa” để mở ra- lan tỏa các giá trị văn hóa của Thaco?
Chúng tôi định vị văn hóa là xây dựng, góp phần kiến tạo ra giá trị cho xã hội. Những đóng góp của chúng tôi theo định vị về văn hóa trước. Từ định vị văn hóa chúng tôi mới định vị truyền thông.

Ví dụ, chúng tôi định vị tạo giá trị mang lại ý nghĩa cho xã hội, nên đã tài trợ cho “Đường lên đỉnh Olympia”, góp phần tạo ra một lớp người kế thừa có đóng góp cho nhân loại, trong đó có chúng ta.

Với định vị giá trị nhân văn, chúng tôi tài trợ cho những chương trình lan tỏa như: “Việc tử tế”, “Trạm yêu thương”; hay tài trợ cho các tác giả trẻ... Đồng hành chia sẻ cùng cộng đồng trong nhiều hoạt động thiện nguyện, trong đại dịch Thaco đã tài trợ 1.100 tỷ đồng để chung tay đẩy lùi dịch bệnh. Năm 2023, Thaco đã tặng xe cho vận động viên điền kinh Nguyễn Thị Oanh vì nỗ lực phi thường vượt khó...

Mỗi một điều như tôi vừa nói, đều tạo nên các giá trị văn hóa, con người Thaco, để người ta biết ứng xử một cách nhân văn. Trong lời bài hát “Trường Hải niềm tin”, nhạc sĩ Cao Hồng Sơn viết 2 câu: “Hùng mạnh mà yêu thương, kinh doanh mà nhân ái”... Trong văn hóa phát triển của Thaco, hùng mạnh mà yêu thương, kinh doanh mà nhân ái luôn là điều mà lãnh đạo và CBCNV Thaco hướng đến, cũng là điều chúng tôi tin đất nước, con người chúng ta đều cần.

- Trân trọng cảm ơn ông!