Nhượng quyền thu phí cao tốc Bắc – Nam: Lo ngại phí chồng phí

>> Chỉ định thầu khi làm cao tốc Bắc-Nam: Tiến độ dự án sẽ ra sao?

Bộ Giao thông Vận tải vừa có văn bản kiến nghị Bộ Tài chính sớm báo cáo Chính phủ xem xét, trình Quốc hội/Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết về cơ chế thu hồi vốn đầu tư của Nhà nước đối với các đoạn đường bộ sử dụng toàn bộ vốn đầu tư công trên tuyến đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông.

Theo đó, Bộ Giao thông Vận tải thống nhất đề xuất thực hiện thu hoàn vốn theo cơ chế giá.

Về phương thức khai thác, sau khi được Quốc hội/Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết về cơ chế thu hoàn vốn, Bộ Giao thông Vận tải lập Đề án khai thác, quản lý các đoạn đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư trên tuyến đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt làm cơ sở triển khai theo đúng quy định tại Nghị định số 33/2019/NĐ-CP của Chính phủ, Luật quản lý, sử dụng tài sản công.

Về cơ chế thu phí sử dụng đường cao tốc thông qua trạm thu phí trên đường cao tốc do Nhà nước đầu tư, Bộ Tài chính đã có ý kiến chọn phương án trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết quy định thu phí dịch vụ sử dụng đường cao tốc Nhà nước đầu tư thu qua trạm thu phí theo quy định pháp luật về giá.

Ngoài ra, lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải cũng nhìn nhận, hiện nay, một số dự án thành phần sử dụng toàn bộ vốn đầu tư công trên tuyến đường bộ cao tốc Bắc-Nam đang khẩn trương thực hiện để đưa vào khai thác (đoạn Cao Bồ-Mai Sơn đã khánh thành và đưa vào khai thác).

Bình luận về vấn đề này, PGS TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) cho rằng: "Phương án thu phí cao tốc đầu tư công là không khả thi và sẽ xảy ra tình trạng "phí chồng phí", nhất là khi ô tô đã phải đóng phí bảo trì đường bộ hằng năm".

>> Dự án cao tốc Bắc-Nam phía Đông: Công an, thanh tra, kiểm toán tham gia từ khâu lập dự án

Do đó, hiện chưa nói được sẽ thu phí cao tốc đầu tư công từ bao giờ, mức thu ra sao, thu với tuyến nào. Việc thu phí cao tốc đầu tư công cần Quốc hội thông qua do Luật Giao thông đường bộ quy định không thu phí với các tuyến đường đầu tư bằng ngân sách, thay bằng thu phí bảo trì trên đầu phương tiện khi đăng kiểm.

Sau khi các dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021 - 2025 hoàn thành sẽ tổ chức thu phí để thu hồi vốn Nhà nước thông qua hình thức chuyển nhượng quyền thu phí trong một thời hạn nhất định (3 năm, 5 năm hoặc 10 năm).

Khi lý giải về việc thu phí cao tốc Bắc - Nam, Bộ GTVT cho biết, việc thu phí là để thu hồi vốn nhà nước đã đầu tư, sau đó sẽ dùng nguồn vốn này để đầu tư các tuyến đường khác. Để thu phí được tuyến cao tốc Bắc - Nam, Bộ GTVT đã xây dựng phương án bán quyền thu phí.

Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể cho biết, Bộ GTVT đã hoàn thiện đề án thu phí với cao tốc đầu tư bằng ngân sách và báo cáo Chính phủ để trình Quốc hội xem xét quyết định. Nếu Quốc hội thông qua, trên cơ sở đề án Chính phủ có thể giao Bộ GTVT và Bộ Tài chính xây dựng mức phí, cách thu, thời điểm thu. 

Tổng cục Đường bộ Việt Nam cho biết, điều kiện để thực hiện chuyển nhượng có thời hạn quyền khai thác kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ là tài sản đó đã được cơ quan, người có thẩm quyền phê duyệt dự án đầu tư nâng cấp, mở rộng.

Trong khi đó, các đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông đều là các dự án mới đầu tư, việc chuyển nhượng theo quy định của pháp luật cần triển khai các thủ tục lập dự án mới, gắn với việc nâng cấp mở rộng là hết sức phức tạp.