PAPI 2020: Nhũng nhiễu vẫn là bức tranh kém tươi sáng

Sáng nay (14/4) tại Hà Nội diễn ra Hội nghị công bố Báo cáo Chỉ số Hiệu quả Quản trị và Hành chính Công cấp tỉnh (PAPI) năm 2020. Từ năm 2018 đến nay, nghiên cứu PAPI do Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia (DFAT), Đại sứ quán Ireland và UNDP tại Việt Nam đồng tài trợ.

Báo cáo PAPI 2020 nhấn mạnh so với kết quả năm 2016, kết quả 2020 cho thấy mối quan hệ thân quen (hiện trạng ‘vị thân’) trong tuyển dụng nhân lực vào khu vực nhà nước có xu hướng giảm trên phạm vi toàn quốc. Điều này cho thấy, các cấp chính quyền chú trọng hơn tới công bằng trong tuyển dụng công chức, viên chức.

Tuy nhiên, mối quan hệ thân quen với người có chức, có quyền trong bộ máy chính quyền vẫn được xem là quan trọng hoặc rất quan trọng khi muốn xin vào làm một trong năm vị trí công chức, viên chức cấp xã, phường, kể cả ở những tỉnh dẫn đầu ở chỉ tiêu đánh giá này.

Năm 2020, Phú Yên, Lai Châu, Khánh Hòa, Sơn La, Điện Biên, Lâm Đồng và Quảng Bình là những nơi mối quan hệ thân quen trong tuyển dụng vào khu vực nhà nước phổ biến nhất.

Kết quả khảo sát năm 2020 cho thấy tỉ lệ cho rằng quan hệ cá nhân là “quan trọng” hoặc “rất quan trọng” tiếp tục giảm, mặc dù tỉ lệ này vẫn cao đến trên 60%.

Ở cả năm vị trí được hỏi, tỉ lệ người trả lời cho rằng để xin việc làm vào năm vị trí đó thì cần tới thân quen ở mức thấp nhất kể từ khảo sát năm 2011. Một điều cũng đáng chú ý là, sau khi tỉ lệ này tăng vào năm 2015, tỉ lệ này giảm dần đều từ năm 2016, phần nào thể hiện những nỗ lực trong công tác phòng, chống tham nhũng của nhiệm kỳ chính quyền 2016-2021.

Tuy nhiên, kết quả khảo sát về trải nghiệm thực tế của người dân với nhũng nhiễu khi sử dụng dịch vụ công cho thấy một bức tranh kém tươi sáng hơn. Qua đó có thể thấy nhũng nhiễu, vòi vĩnh trong dịch vụ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất có chiều hướng tiếp tục gia tăng sau khi giảm vào năm 2018.

Tỉ lệ người dân đã phải trả chi phí ngoài quy định để làm xong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tiếp tục tăng trong năm 2020. Hơn 32% người dân cho biết họ đã phải trả thêm tiền ngoài quy định mới làm xong giấy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho hộ gia đình.

Ngược lại, từ 2018 đến 2020, rất ít trường hợp phải chi thêm tiền "bôi trơn" để bản thân hoặc người thân trong gia đình được chăm sóc, điều trị tốt hơn ở bệnh viện công tuyến quận huyện. 

Quảng Ninh, Đồng Tháp, Thái Nguyên dẫn đầu Điểm số tổng hợp của 63 tỉnh/thành phân theo bốn nhóm: 16 tỉnh/thành đạt điểm cao nhất; 16 tỉnh/ thành đạt điểm trung bình cao; 15 tỉnh/thành đạt điểm trung bình thấp; và 16 tỉnh/thành đạt điểm thấp nhất. Trong đó, 3 tỉnh dẫn đầu là Quảng Ninh (48.811 điểm), Đồng Tháp (46.961 điểm), Thái Nguyên 46.471 điểm.  Phần lớn các tỉnh trong nhóm đạt điểm cao nhất ở Chỉ số PAPI năm 2020 tập trung ở khu vực Đông Bắc, Bắc Trung Bộ và đồng bằng sông Cửu Long. Tại khu vực Đông Bắc, ngoài tỉnh Quảng Ninh và tỉnh Thái Nguyên có điểm số cao còn có tỉnh Hòa Bình, Bắc Giang và Tuyên Quang. Trong khi đó, phần lớn các tỉnh trong nhóm thấp nhất tập trung ở khu vực Tây Bắc, Tây Nguyên và Nam Trung Bộ. Trong đó, tỉnh đạt điểm số thấp nhất là Lâm Đồng với 38.623; xếp kế trên là tỉnh Khánh Hòa với 39.141 điểm. Thủ đô Hà Nội đạt 41.629 điểm, nằm trong nhóm đạt điểm thấp nhất.  Kết quả này được khảo sát từ 146.000 người dân được lựa chọn ngẫu nhiên trên cả nước. Chỉ số PAPI gồm 8 chỉ số thành phần: Tham gia của người dân ở cấp cơ sở; công khai, minh bạch trong việc ra quyết định ở địa phương; trách nhiệm giải trình với người dân; kiểm soát tham nhũng trong khu vực công; thủ tục hành chính công; cung ứng dịch vụ công; quản trị môi trường và quản trị điện tử.