Không áp dụng BOT cho tư nhân tham gia dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam

Đề xuất của đơn vị tư vấn dự án đường sắt cao tốc Bắc-Nam, tư nhân sẽ tham gia góp vốn từ 10-20% theo hình thức đối tác công-tư (PPP). Theo Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông cho biết: Phần vốn kêu gọi tư nhân đầu tư chỉ chiếm 10-20% tổng vốn dự án là kinh nghiệm thế giới, mức đó đảm bảo bài toán tài chính, hiệu quả kinh tế đủ sức thu hút nhà đầu tư.

Một tuyến đường sắt tốc độ cao ở Nhật.

Có thể bạn quan tâm

• Xây dựng đường sắt cao tốc Bắc - Nam nhìn từ quốc tế

  09:27, 17/11/2018

• Đại biểu Quốc hội nói về Dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam

  02:00, 17/11/2018

• Còn nhiều lo ngại về dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam

  15:23, 16/11/2018

• Lo lắng hiệu quả kinh tế đường sắt tốc độ cao

  06:30, 15/11/2018

• Tuyến đường sắt cao tốc nào sẽ khai thác trước?

  16:49, 12/11/2018

Cần phân chia rủi ro ngay từ đầu

“Ở đây không áp dụng theo hình thức BOT, mà một hình thức hợp tác khác phù hợp hơn. Theo đó, nhà nước tham gia đầu tư hạ tầng, nhà đầu tư đầu tư và khai thác đầu máy toa xe.

Tuy nhiên, ngay từ khi nghiên cứu dự án, nhà đầu tư triển vọng sẽ tham gia góp ý để sau này đầu tư hiệu quả. Đồng thời, nhà nước không chỉ tham gia làm hạ tầng, cùng nhà đầu tư khai thác những năm đầu khi dòng tiền thu hồi vốn chưa đạt; Nhà nước có thể tham gia trợ giá, hỗ trợ duy tu, bảo dưỡng… Khi lượng hành khách tăng, doanh thu cao, nhà đầu tư sẽ phải trả tiền thuê hạ tầng cho nhà nước và nhà nước không hỗ trợ duy tu, bảo dưỡng nữa. Quá trình này phải rất rõ ràng trong hợp đồng, phân chia rủi ro rõ ràng giữa nhà nước và nhà đầu tư, vì đây là dự án kéo dài.

Điều này khác với hiện tại. Hiện các dự án BOT sau khi chọn nhà đầu tư họ sẽ tự bỏ tiền xây dựng, rồi khai thác - chuyển giao, phân chia rủi ro nhà nước và nhà đầu tư. Nếu áp dụng với dự án đường sắt sẽ không phù hợp”, ông Đông nói.

Hiện không ít dự án BOT giao thông có nguy cơ tạo nợ xấu cho các ngân hàng, với dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam, Thứ trưởng Đông cho rằng, để kêu gọi được nhà đầu tư, nhà nước sẽ có các phân tích, đánh giá chào mời nhà đầu tư. Nhà đầu tư cũng phải đánh giá năng lực của mình, khả năng thu hồi vốn của dự án mới đầu tư. Phần vốn kêu gọi tư nhân đầu tư chỉ chiếm 10-20% tổng vốn dự án. Đây là kinh nghiệm thế giới, mức đó đảm bảo bài toán tài chính, hiệu quả kinh tế đủ sức thu hút nhà đầu tư.

Ngân hàng trong nước rất ủng hộ nhà đầu tư làm BOT, nhưng theo Thứ trưởng Đông, cần thẩm định kỹ lưỡng dự án, những rủi ro, khả năng hoàn vốn. Thực tế, có rất nhiều nhà đầu tư sẵn sàng tham gia dự án, nhưng ngân hàng mới là đơn vị quan trọng bởi ngân hàng cấp vốn cho dự án giao thông không có tính thanh khoản, không sang nhượng được.

Vẫn theo ông Đông, hiện các BOT có những tồn tại nhất định, bất cập từ pháp lý, cần điều chỉnh cho phù hợp trên cơ sở chia sẻ rủi ro nhà nước - nhà đầu tư - người sử dụng. Không thể đẩy rủi ro sang ngân hàng, nhà nước mua lại cũng không được vì số tiền rất lớn...

"Đường sắt cao tốc Bắc - Nam là dự án mới, cần phân chia rủi ro ngay từ đầu. Chẳng hạn, trường hợp nhà nước làm hạ tầng chậm dẫn tới tiến độ khai thác của nhà đầu tư bị ảnh hưởng, ảnh hưởng tới dòng vốn đầu tư, hiệu quả dự án, cần có biện pháp xử lý; nhà nước hỗ trợ những năm đầu ra sao...". - ông Đông nhấn mạnh. 

Liệu có được Quốc hội thông qua?

Dự án dường sắt tốc độ cao trên trục Bắc -Nam có tổng vốn đầu tư 58,71 tỷ USD. Trong đó, giai đoạn đầu xong vào năm 2032 với đoạn Hà Nội - Vinh (dự kiến 13,97 tỷ USD) và Nha Trang - TPHCM (dự kiến 13,37 tỷ USD. Đoạn còn lại nối Vinh - Nha Trang khởi công năm 2035 và hoàn thành vào năm 2050.

Dự án được đầu tư theo hình thức hợp tác công - tư (PPP), trong đó nhà nước đầu tư hạ tầng, với tổng vốn chiếm 80% (huy động hàng năm từ 0,3% - 0,55% GDP, bằng khoảng 10% vốn đầu tư cơ sở hạ tầng); vốn nhà đầu tư huy động bằng khoảng 20% tổng vốn dự án để mua sắm thiết bị đoàn toàn và khai thác hoàn vốn.

Hiệu quả kinh tế đạt khoảng 7,5%, hiệu quả tài chính đạt 1,9% (trong đó riêng phần vốn tư nhân đạt hiệu quả khoảng 14%).

Theo kế hoạch, sau khi hoàn thiện báo cáo tiền khả thi, liên doanh tư vấn sẽ trình chủ đầu tư là Bộ Giao thông để xem xét, đánh giá cân nhắc và trình Hội đồng thẩm định nhà nước, Chính phủ để thẩm tra vào tháng 12/2018. Khi Chính phủ thẩm tra xong, dự án sẽ được trình lên Quốc hội vào năm 2019.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Giao thông Nguyễn Ngọc Đông cho biết: "Đến nay đúng một thập kỷ nghiên cứu về tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, nhưng thực sự chúng ta vẫn chưa có câu trả lời là dự án này có được thông qua hay không".

Với tư cách là đại diện Chính phủ xây dựng dự án, theo Thứ trưởng Đông, Bộ Giao thông có trách nhiệm cung cấp đầy đủ thông tin cho các chuyên gia, nhà đầu tư, hoạch định chính sách và người dân được biết. Bộ sẽ ghi nhận toàn bộ ý kiến và soạn thảo thành một bản hỏi đáp rồi công bố rộng rãi. Ngoài ra, các ý kiến đóng góp, tham luận trong hội nghị, Bộ sẽ ghi nhận và giao liên danh tư vấn bổ sung và hoàn thiện báo cáo trước khi trình các cơ quan có thẩm quyền.

Cũng theo đánh giá của Bộ Giao thông: "Nhìn chung các nghiên cứu trước đây đều định hướng phát triển tuyến đường sắt mới, tốc độ cao, trong đó tập trung vận tải hành khách và ưu tiên thực hiện trước đoạn Hà Nội - Vinh và Nha Trang - Sài Gòn". Tuy nhiên, để tiếp tục được Quốc hội thông qua nghị quyết đầu tư, Bộ Giao thông, liên danh tư vấn sẽ phải trải qua nhiều bước chuẩn bị. Trước hết, liên danh tư vấn sẽ phải hoàn thiện báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án. Quá trình xây dựng, hoàn thiện báo cáo, Bộ Giao thông phải tổ chức các cuộc họp, hội thảo, lấy ý kiến xây dựng của các bộ, ngành, chuyên gia và cả nhà đầu tư.

B.T