Xóa bỏ các vấn đề cốt lõi để xuất khẩu trái cây, Indonesia cạnh tranh với Thái Lan và Việt Nam
So với trái cây Việt Nam và Thái Lan, các sản phẩm của Indonesia kém cạnh tranh hơn không chỉ vì chất lượng thấp mà chi phí vận chuyển đắt đỏ.
Câu chuyện bắt đầu tại cuộc đối thoại thường niên giữa Bộ Tài chính Indonesia với các nhà xuất nhập khẩu trái cây mới đây, khi một trong những nhà sản xuất dứa lớn của Indonesia đã phàn nàn về những khó khăn mà công ty này gặp phải khi xuất khẩu dứa sang Trung Quốc, một trong những nước nhập khẩu trái cây nhiệt đới lớn nhất thế giới.
Công ty này đã cố gắng để thâm nhập thị trường Trung Quốc trong ít nhất 10 năm qua nhưng vô ích vì không được đưa vào thỏa thuận nghị định thư về vệ sinh và kiểm dịch động thực vật giữa giữa Indonesia và Trung Quốc. Nếu có thỏa thuận, Indonesia có thể thu được ít nhất 50 triệu USD mỗi năm chỉ từ xuất khẩu dứa. Khiếu nại này của doanh nghiệp Indonesia chỉ minh họa cho vô số vấn đề mà nông dân Indonesia đang phải đối mặt trong việc xuất khẩu trái cây, dù không phù hợp với chương trình nghị sự của chính phủ để thúc đẩy xuất khẩu các sản phẩm khí đốt và phi dầu khí, bao gồm cả trái cây. Việc thúc đẩy nông nghiệp trái cây ở Indonesia vẫn chưa giải quyết được các vấn đề cốt lõi.
Là một quốc gia có đa dạng sinh học phong phú, Indonesia có lợi thế với rất nhiều loại trái cây nhiệt đới. Dứa, măng cụt, chuối, xoài và các loại trái cây khác đã lấp đầy không chỉ thị trường châu Á, mà cả những thị trường ở châu Âu và Hoa Kỳ. Tuy nhiên, Indonesia vẫn bị tụt hậu so với các nước láng giềng ASEAN như Thái Lan, Philippines và Việt Nam, được coi là nhà xuất khẩu trái cây nhiệt đới lớn nhất thế giới.
So với trái cây Việt Nam và Thái Lan, các sản phẩm của Indonesia kém cạnh tranh hơn không chỉ vì chất lượng thấp mà chi phí vận chuyển đắt đỏ.
Khác với Thái Lan và Việt Nam, vốn sử dụng phương tiện giao thông đường bộ để xuất khẩu trái cây sang Trung Quốc, Indonesia vẫn phụ thuộc vào vận tải hàng không. Để giảm chi phí logisitics, Indonesia cần các tàu đặc biệt được trang bị hệ thống kho lạnh để tiếp cận người mua trái cây ở nước ngoài, đơn giản vì trái cây rất dễ hỏng. Giao thông vận tải là một vấn đề lâu dài Indonesia đã không giải quyết được.
Vấn đề này là lý do tại sao cam nhập khẩu từ Trung Quốc được bán trong các siêu thị Jakarta với giá thấp hơn cam được mang từ Bắc Sumatra. Không có gì đáng ngạc nhiên khi Indonesia đang trở thành một thị trường trái cây lớn của các nước châu Á khác, thay vì là một nước xuất khẩu quan trọng.
Theo số liệu thống kê của Indonesia, nhập khẩu trái cây Indonesia đạt tổng cộng 1,03 tỷ USD, trong khi xuất khẩu chỉ đạt 674.05 triệu USD từ tháng 1 đến tháng 10 năm ngoái.
Ngoài việc vận chuyển tốn kém, trái cây Indonesia còn gặp khó khăn khi thâm nhập thị trường nước ngoài vì chất lượng của chúng không thể đáp ứng các tiêu chuẩn thế giới. Vấn đề chất lượng có liên quan đến thực tế là trái cây được sản xuất bởi các hộ nông dân nhỏ, những người chủ yếu thiếu vốn để mua đủ phân bón, thuốc trừ sâu và máy móc, cũng như thiết bị canh tác hiện đại.
Thái Lan là một mô hình mà Indonesia có thể học hỏi từ việc phát triển nông nghiệp trồng trái cây. Thông qua một chương trình chuyên sâu bắt đầu từ đầu những năm 1980, Thái Lan đã quản lý để phát triển hơn 1.000 loại trái cây nhiệt đới ngon.
Ở châu Á, Thái Lan là nước xuất khẩu chính của nhiều loại trái cây nhiệt đới khác nhau như sầu riêng, ổi, xoài, măng cụt, chuối, cam, chôm chôm, dừa và vải thiều - tất cả chúng đều được tìm thấy rất nhiều ở Indonesia.
Philippines và Việt Nam cũng nổi lên như những nước đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng trái cây nhiệt đới trên thị trường toàn cầu, nhờ thành công trong việc cải thiện chất lượng và thúc đẩy chi phí phân phối hiệu quả các sản phẩm của mình. Chỉ khi Indonesia đi theo bước chân của các nước láng giềng ASEAN, họ mới có thể tận dụng nhu cầu gia tăng đối với trái cây nhiệt đới trên toàn thế giới.
Chính phủ Indonesia sẽ khuyến khích đầu tư vào công nghệ canh tác hiện đại và cơ sở hạ tầng giao thông đồng thời loại bỏ các hàng rào phi thuế quan để giúp nông dân trồng trái cây có thể cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Như trong trường hợp của ngành trồng trọt, đầu tư lớn vào nghiên cứu và phát triển để sản xuất hạt giống chất lượng là cần thiết trong ngành công nghiệp trái cây.
Những nỗ lực để thúc đẩy xuất khẩu khí đốt và các sản phẩm phi dầu khí đã chi phối các cuộc thảo luận giữa các nhà hoạch định chính sách và các chuyên gia kinh tế ở Indonesia trong thời gian gần đây trong bối cảnh thâm hụt thương mại gia tăng trong bốn tháng qua. Cán cân thương mại cả năm của Indonesia đã thâm hụt sâu 8,57 tỷ USD năm 2018. Đây là mức thâm hụt lớn nhất từng được ghi nhận kể từ năm 1975 và trái ngược hoàn toàn với các kỷ lục năm 2017 và 2016, trong đó quốc gia này ghi nhận thặng dư lần lượt là 11,84 tỷ USD và 9,48 tỷ USD.
Đã có các chương trình để tăng doanh thu từ xuất khẩu nhằm giảm thâm hụt thương mại. Trong số các chương trình nghị sự là để thúc đẩy ngành công nghiệp sản xuất bán thành phẩm và thành phẩm với giá trị gia tăng cao hơn và khả năng chống biến động thị trường. Việc tập trung vào ngành công nghiệp như vậy có thể chịu rủi ro, và có thể hạn chế cơ hội của các lĩnh vực kinh doanh đầy triển vọng khác phát triển.
Ngành nông nghiệp, hay đặc biệt là trồng cây ăn quả, xứng đáng nhận được sự đối xử bình đẳng của chính phủ Indonesia khi xem xét tiềm năng to lớn của nó. Ngành này mang lại nhiều cơ hội lớn mà Indonesia không thể bỏ lỡ để cạnh tranh với các nước láng giềng như Việt Nam và Thái Lan, ngành trái cây không chỉ tạo ra doanh thu khổng lồ mà còn cải thiện cuộc sống của nông dân và gia đình của họ.