Đảo ngược bốn xu hướng của ĐBSCL

>>>Trung tâm nông sản ĐBSCL: Mô hình nào phù hợp?

Đây là chia sẻ của ông Nguyễn Phương Lam – Giám đốc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam chi nhánh Cần Thơ (VCCI Cần Thơ), Chủ biên Báo cáo với DĐDN.

- Tổng kết, phân tích những tác động tiêu cực bởi đại dịch đến sự phát triển của ĐBSCL là những nội dung đã được Báo cáo kinh tế thường niên ĐBSCL năm 2022 thể hiện một cách rõ ràng và đầy đủ, thưa ông?

Kết quả từ nhóm nghiên cứu cho thấy rằng, trong 2 năm qua, ĐBSCL chịu tác động nặng nề của đại dịch COVID-19. Trong năm 2021, cả nước có 9 địa phương tăng trưởng âm thì riêng ĐBSCL đã đóng góp 6 địa phương, khiến tốc độ tăng trưởng GRDP của Vùng đứng thứ hai từ dưới lên, chỉ trên vùng Đông Nam Bộ nơi dịch COVID-19 khốc liệt nhất. Hai năm đại dịch giống như “lửa thử vàng” giúp bộc lộ cả điểm mạnh và điểm yếu về kinh tế - xã hội của vùng ĐBSCL.

Điểm sáng lớn nhất của ĐBSCL trong hai năm 2020 - 2021 là nông nghiệp. Xuất khẩu nông thủy sản của Vùng đóng vai trò then chốt trong việc duy trì thặng dư thương mại cho cả nước. Tuy nhiên, một mình ngành nông nghiệp không đủ sức vực dậy nền kinh tế ĐBSCL vì khu vực công nghiệp và dịch vụ - cùng nhau chiếm tới hơn 70% GRDP của vùng - đều tăng trưởng âm, ước tính lần lượt là -0,8% và -1,8%.

>>>ĐBSCL đang đứng trước cơ hội lớn để thay đổi

Điều đặc biệt thú vị ở ĐBSCL là tốc độ tăng năng suất lao động nông nghiệp trung bình ở ĐBSCL rất cao, trong giai đoạn 2015 - 2020 lên tới 9,03%/năm, gấp hơn 2 lần so với khu vực công nghiệp (4,39%) và dịch vụ (3,82%). Do đó, trong dài hạn, tăng trưởng và thịnh vượng kinh tế nên chuyển từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ.

- Thông điệp chủ chốt trong Báo cáo là gì, thưa ông?

Về mặt kinh tế, ĐBSCL đang phải đối diện với ít nhất ba “vòng xoáy đi xuống” bao gồm “vòng xoáy ngân sách”, “vòng xoáy lao động” và “vòng xoáy cấu trúc kinh tế”. Nhóm nghiên cứu chỉ ra thông điệp chủ chốt trong Báo cáo này là làm sao phá vỡ một số mắt xích của các vòng xoáy đi xuống về kinh tế - xã hội - môi trường, sau đó đảo ngược thành các vòng xoáy đi lên cho ĐBSCL.

Một nút thắt xuyên suốt của cả Báo cáo thường niên 2020 và 2022 cũng được nhóm nghiên cứu chỉ ra, đó chính là cơ chế quản trị, điều phối và liên kết vùng. Các cơ chế này hiện nay thiếu hiệu lực và hiệu quả, trong khi lực “ly tâm” trong liên kết vùng thì mạnh, còn lực “hướng tâm” lại đang rất yếu. Trong bối cảnh này, Quy hoạch tích hợp ĐBSCL xuất hiện như một cơ chế có tính pháp lý từ bên trên, có tiềm năng tạo ra và thúc đẩy hợp tác, liên kết vùng.

Tuy nhiên, để có thể triển khai những định hướng mới của Quy hoạch tích hợp, đòi hỏi nhiều điều kiện có tính tiền đề, trong đó quan trọng nhất là phải thay đổi cơ bản về tư duy và tầm nhìn phát triển; phải xây dựng được thể chế quản trị và liên kết vùng thực chất, có hiệu lực; phải xác định rõ chủ thể của quy hoạch tích hợp vùng…

- Chúng ta cần phải đảo ngược những mắt xích quan trọng nào, để tạo tiền đề cho vùng ĐBSCL tăng tốc và phát triển, thưa ông?

Có 4 mắt xích quan trọng nhất mà nhóm nghiên cứu khuyến nghị cần phải đảo ngược.

Thứ nhất, là cần thay đổi quan điểm về an ninh lương thực và phải kiên quyết giữ diện tích đất lúa. Theo tính toán của IPSARD và Ngân hàng Thế giới, ngay cả khi diện tích lúa giảm xuống 3 triệu ha thì Việt Nam vẫn đủ đáp ứng nhu cầu lương thực cho người và thức ăn cho gia súc, đồng thời vẫn thặng dư khoảng 3 triệu tấn gạo để xuất khẩu.

Thứ hai, là đảo ngược tình trạng đầu tư cho vùng ĐBSCL. Một ưu tiên hàng đầu của ĐBSCL trong 10, thậm chí 20 năm tới là khẩn trương hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông, giảm chi phí logistics, đồng thời kết nối thuận lợi với các thị trường chính, cả trong nước và xuất khẩu, thì ĐBSCL mới có sức hút với các nhà đầu tư.

Thứ ba, là đảo ngược số lượng và chất lượng nguồn nhân lực. Thu hút thêm các dự án đầu tư đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội sẽ góp phần hạn chế di cư. Bên cạnh đó, các tỉnh ĐBSCL vẫn phải tìm cách cải thiện kiến thức, kỹ năng và thái độ của người lao động trong Vùng, để chuẩn bị cho nền kinh tế ĐBSCL trong tương lai.

Thứ tư, là giải phóng sức sống của khu vực nông nghiệp và tình trạng suy thoái môi trường. Lợi thế cạnh tranh của ĐBSCL chủ yếu đến từ điều kiện tự nhiên sẵn có. Thế nhưng, các tài nguyên này hoặc đang bị tận khai tới mức thiếu bền vững, tác động rất lớn đến hệ sinh thái.

- Xin cảm ơn ông!

Có thể bạn quan tâm

• TIN NÓNG CHÍNH PHỦ: Nâng cao năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu của Hợp tác xã nông nghiệp vùng đồng bằng sông Cửu Long

  20:00, 19/07/2022

• Liên kết nông nghiệp vùng Đồng bằng sông Cửu Long

  17:20, 13/07/2022

• Cơ hội nâng tầm giá trị nông sản Đồng bằng sông Cửu Long

  10:30, 21/06/2022

• Vận hội mới cho Đồng bằng sông Cửu Long

  02:00, 20/06/2022

• {PHÓNG SỰ ẢNH} Hoàn thiện chuỗi dịch vụ logistics cho nông sản Đồng bằng sông Cửu Long

  09:00, 26/05/2022

• TRỰC TIẾP] Hoàn thiện chuỗi dịch vụ logistics cho nông sản Đồng bằng sông Cửu Long

  08:15, 26/05/2022

ĐÌNH ĐẠI thực hiện