PCI 2022: Doanh nghiệp tư nhân khó khăn trong việc tìm kiếm thị trường

Bài: GIA NGUYỄN - Ảnh: QUỐC TUẤN• 11/04/2023 10:06

Bên cạnh những khó khăn về tiếp cận tín dụng, kết quả Khảo sát PCI 2022 cũng cho thấy, doanh nghiệp tư nhân còn đối diện khó khăn trong việc tìm kiếm thị trường…

>> Sắp công bố Báo cáo Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI 2022

Theo đó, kết quả Khảo sát PCI 2022 cho thấy, quy mô doanh nghiệp, tốc độ tăng trưởng và hiệu quả kinh doanh doanh nghiệp tư nhân đều ở mức thấp kể từ đại dịch COVID-19.

Toàn cảnh buổi lễ Công bố Chỉ số PCI 2022

Cụ thể, trong khảo sát PCI 2022, một doanh nghiệp trung bình có quy mô vốn khoảng 15,6 tỷ đồng và 21 lao động; trong khi năm 2019, quy mô vốn và lao động của một doanh nghiệp trung bình là 22,3 tỷ đồng và 23 lao động. Trong năm 2022, chỉ 5,1% doanh nghiệp tăng vốn đầu tư và 4,9% doanh nghiệp tăng quy mô lao động, giảm đáng kể so với mức tương ứng của năm 2019 (với tỷ lệ lần lượt là 8,3% và 11,5%).

Về hiệu quả kinh doanh, năm 2022 chỉ 42,6% doanh nghiệp tư nhân cho biết họ có lãi, thấp hơn đáng kể con số 63% của năm 2019; tỷ lệ doanh nghiệp báo lỗ năm 2022 là 35,3% trong khi năm 2019 chỉ ở mức 23,4%. Cả hai con số tỷ lệ doanh nghiệp báo lãi hoặc báo lỗ của 3 năm gần đây là những chỉ báo cho thấy các doanh nghiệp tư nhân trong nước đã trải qua một quãng thời gian chật vật trong hoạt động kinh doanh.

Đáng nói, cũng theo kết quả Khảo sát PCI 2022, tình trạng khó khăn nêu trên của doanh nghiệp tư nhân trong nước có thể thấy rõ qua sự suy giảm tỷ lệ doanh nghiệp có khách hàng chính ở cả thị trường trong nước và nước ngoài kể từ đại dịch COVID-19. Năm 2019 tỷ lệ doanh nghiệp có khách hàng chính là doanh nghiệp FDI và cá nhân người nước ngoài tại Việt Nam lần lượt ở mức 17,2% và 9,6%; năm 2022, những con số này chỉ lần lượt ở mức 7,4% và 3,7%.

>> Chỉ số xanh thúc đẩy phát triển xanh

Nguồn Báo cáo PCI 2022

Không chỉ có vậy, tỷ lệ doanh nghiệp có khách hàng ở nước ngoài năm 2022 cũng giảm so với trước dịch COVID-19. Cụ thể, năm 2019, có 10,9% doanh nghiệp cho biết xuất khẩu trực tiếp và 8,7% xuất khẩu gián tiếp qua bên thứ ba; những con số này đã giảm dần trong những năm sau đó. Năm 2022, chỉ còn 3,9% doanh nghiệp xuất khẩu trực tiếp và 2,6% doanh nghiệp cho biết có xuất khẩu gián tiếp.

Dấu hiệu tương tự có thể quan sát thấy trên tỷ lệ doanh nghiệp có khách hàng chính đến từ khu vực tư nhân trong nước. Nếu như năm 2019 có 68% doanh nghiệp cho biết, khách hàng chính của họ là doanh nghiệp tư nhân, thì tới năm 2022, con số này chỉ còn 57,1%; tỷ lệ doanh nghiệp có khách hàng chính là cá nhân trong nước cũng đã giảm từ 65,3% năm 2019 xuống còn 55,1% vào năm 2022. Cuối cùng, năm 2019, tỷ lệ doanh nghiệp tư nhân trong nước có khách hàng chính là doanh nghiệp nhà nước và cơ quan nhà nước lần lượt ở mức 25% và 29,4%. Đến năm 2022, chỉ có 14,3% doanh nghiệp có khách hàng chính là doanh nghiệp nhà nước và gần 15% có khách hàng chính là các cơ quan nhà nước.

Bên cạnh những kết quả đã nêu, Khảo sát PCI 2022 cũng cho thấy, những khó khăn về thị trường của doanh nghiệp tư nhân trong nước ghi nhận tại Khảo sát khá tương đồng với số liệu do Tổng cục Thống kê công bố mới đây.

Cụ thể, chỉ tính riêng các doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, quý IV/2022 có tới 49,7% doanh nghiệp cho biết nhu cầu từ thị trường trong nước thấp, tiếp tục tăng so với mức 49,3% của năm 2021. Nhu cầu thấp của thị trường quốc tế được phản ánh bởi 32,6% doanh nghiệp vào cuối năm 2022, tăng mạnh từ con số 22,4% của năm 2021. Quan sát này khá tương tự với kết quả báo cáo Tình hình kinh tế - xã hội Quý IV và năm 2022 của Tổng cục Thống kê khi cho rằng: “quy mô tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng năm 2022 chỉ đạt 82,5% quy mô của chỉ tiêu này nếu ước tính trong điều kiện bình thường không xảy ra dịch COVID-19 từ năm 2020 đến nay”.

“Rõ ràng, các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam trong 3 năm qua, đặc biệt là năm 2022, đã đối mặt rất nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm thị trường cho hàng hóa, dịch vụ của mình”, Báo cáo kết quả Khảo sát PCI 2022 kết luận.