Chi phí không chính thức không phải lúc nào cũng hữu ích

Tại buổi công bố kết quả khảo sát, rất nhiều đại diện từ ban quản lý KCNC và các doanh nghiệp đến tham dự.

Mặc dù tình trạng tham nhũng rất phổ biến ở Việt Nam, kết quả khảo sát cho thấy, các công ty hoạt động trong môi trường kinh doanh liêm chính có thể phòng tránh hoặc hạn chế tham gia vào các hành vi hối lộ.

Trên thực tế, tất cả các công ty được phỏng vấn đều công nhận môi trường kinh doanh liêm chính tại ba Khu CNC cũng như nỗ lực của các Ban quản lý trong việc đưa ra các sáng kiến và hành động nhằm đơn giản hóa các thủ tục hành chính và hỗ trợ các công ty đối phó với tình trạng tham nhũng.

Báo cáo khảo sát “Liêm chính Kinh doanh trong ba Khu CNC tại Việt Nam” cung cấp một cách nhìn tổng quan về những thách thức liên quan đến tình trạng hối lộ mà các doanh nghiệp trong 3 Khu CNC tại Hà Nội, Đà Nẵng, TPHCM phải đối mặt, cũng như các biện pháp đang được áp dụng để giảm thiểu những rủi ro này.

Có thể bạn quan tâm

• Liêm chính giữa doanh nghiệp và Chính phủ (Kỳ cuối): Khuyến nghị và hành động

  11:12, 14/06/2018

• Liêm chính giữa doanh nghiệp và Chính phủ (Kỳ II): Vì sao Doanh nghiệp còn thờ ơ với sáng kiến liêm chính?

  11:06, 08/06/2018

• Liêm chính giữa doanh nghiệp và Chính phủ Kỳ I: “Bức tranh” tham nhũng và những nỗ lực từ Chính phủ

  15:28, 06/06/2018

Kết quả khảo sát cho thấy một kết quả khá bất ngờ khi chỉ 1/3 số doanh nghiệp tham gia phỏng vấn lựa chọn rủi ro tham nhũng là một trong ba rủi ro lớn nhất. Trong khi đó, rủi ro pháp lý (>80%), kinh tế vĩ mô (>60%) và hợp đồng (50%) đứng hàng đầu trong danh sách các rủi ro được nhiều doanh nghiệp lựa chọn.

2/3 số doanh nghiệp còn lại đang hoạt động trong 3 Khu CNC quốc gia cho rằng tham nhũng là vấn đề quan trọng nhưng không nằm trong 3 mối quan ngại hàng đầu của họ.

"Điều này có thể phần nào được giải thích bởi thực tế là hầu hết các doanh nghiệp tham gia khảo sát đều hoạt động trong lĩnh vực công nghệ cao với phần lớn hoặc toàn bộ sản phẩm đầu ra dành cho xuất khẩu. Do vậy, các doanh nghiệp này ít liên quan đến cac sgiao dịch có nhiều rủi ro tham nhũng ở thị trường Việt Nam" - bà Nguyễn Kim Liên, Cố vấn Quốc gia của Tổ chức Hướng tới Minh bạch cho biết.

Chỉ có 7 công ty tham gia phỏng vấn (chiếm 13%) có giao dịch kinh doanh với các doanh nghiệp hoặc cơ quan nhà nước, các đơn vị còn lại (87%) bán sản phẩm cho khu vực tư nhân hoặc xuất khẩu sang thị trường nước ngoài.

Tuy nhiên, vấn đề chi phí không chính thức một yếu tố tham nhũng lại là điều đáng quan ngại, khi có đến 50% số doanh nghiệp tham gia khảo sát đồng ý với nhận định rằng “các công chức nhà nước thường sử dụng việc giám sát tuân thủ pháp luật ở địa phương để đòi hỏi chi phí không chính thức từ các doanh nghiệp”. Việt Nam hiện đang đứng thứ 109 trên thế giới về chi phí không chính thức và hối lộ theo số liệu từ diễn đàn kinh tế thế giới 2017.

Điều thú vị là các khoản chi phí không chính thức này không phải lúc nào cũng hữu ích. Chỉ 42% số doanh nghiệp cho rằng công ty sẽ được cung cấp dịch vụ công như mong muốn nếu chấp nhận chi trả khoản chi phí này. Họ giải thích rằng việc này phụ thuộc vào các tình huống cụ thể: Các khoản chi phí không chính thức có thể giúp quá trình xử lý diễn ra thuận lợi, tránh chậm trễ, tránh liên tục bị cán bộ nhà nước yêu cầu bổ sung giấy tờ, hoặc được cán bộ nhà nước chấp nhận bộ chứng từ trong trường hợp quy định về trình tự thủ tục của nhà nước còn thiếu rõ ràng.

Nhìn chung, các doanh nghiệp hoạt động trong khu công nghệ cao trải nghiệm tình trạng tham nhũng trong thủ tục dịch vụ công của cơ quan Nhà nước thấp hơn so với các doanh nghiệp hoạt động bên ngoài. Tuy nhiên, trong 48% doanh nghiệp không bị yêu cầu chi tiền lót tay cho cán bộ Nhà nước thì vẫn có một số công ty trong nước chủ động chi các khoản phí bôi trơn nhằm giảm bớt thời gian thực hiện các thủ tục hành chính, tránh bị yêu cầu bổ sung tài liệu hoặc để giảm thuế.

“Trong số các cơ quan Nhà nước, cơ quan thuế và hải quan được doanh nghiệp đề cập nhiều nhất với tỷ lệ lần lượt là 35% và 32% khi phàn nàn về việc phải chi trả các khoản phí không chính thức. Kiểm tra tình trạng tuân thủ pháp luật về phòng cháy chữa cháy, vệ sinh và bảo vệ môi trường là các dịch vụ công mà doanh nghiệp đôi khi bị đòi hỏi chi phí không chính thức bởi các thanh tra Nhà nước”, Báo cáo cho hay.

Nguyễn Long