Những sự kiện kinh tế thế giới nổi bật năm 2019

1. Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung kết thúc "giai đoạn một"

Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung tiếp tục là nhân tố gây bất ổn toàn cầu

Mặc dù Hoa Kỳ và Trung Quốc tuyên bố hai bên đã đạt được thỏa thuận về thỏa thuận thương mại giai đoạn một, một sự phát triển lớn trong cuộc chiến thương mại kéo dài 18 tháng. Theo đó, Mỹ quyết định đình chỉ thuế nhập khẩu có hiệu lực vào ngày 15/12 vừa qua; trong khi đó Trung Quốc cam kết tăng cường mua số lượng lớn hàng nông sản Mỹ cùng một số điều khoản khác...

Tuy nhiên, căng thẳng thương mại Mỹ - Trung được đánh giá là yếu tố tác động lớn nhất đến nền kinh tế toàn cầu khi gây ra những biến động trên thị trường chứng khoán trong nhiều tháng, và đẩy nền kinh tế toàn cầu đến gần với sự suy giảm nghiêm trọng. Việc nhiều chuyên gia vẫn bày tỏ quan điểm lo ngại rằng những vấn đề cốt lõi giữa Washington và Bắc Kinh vẫn chưa được giải quyết triệt để cho thấy đây vẫn là yếu tố tiếp tục gây lo ngại trong năm 2020.

2. Fed giảm lãi suất lần đầu tiên sau 11 năm

Chú tịch FED Jerome Powell tại buổi công bố hạ lãi suất vừa qua

Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đã hạ lãi suất 0,25% từ biên độ 2,25-2,5% xuống biên độ 2-2,25% để kích thích tăng trưởng kinh tế từ lần giảm đầu tiên kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Không dừng lại ở đó, Fed đã tiếp tục cắt giảm lãi suất vào tháng 9 và tháng 10 và sau đó giữ nguyên lãi suất tham chiếu ở mức 1,5-1,75% để giúp nền kinh tế Mỹ duy trì đà ổn định.

Việc cắt giảm lãi suất của Fed cũng dẫn đến việc chứng khoán đồng loạt tăng điểm và giá vàng trên thế giới tăng cao hơn. Theo sau Fed, nhiều ngân hàng trung ương trên thế giới, bao gồm cả Ngân hàng Nhật Bản (BoJ) và Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), đã cắt giảm lãi suất hơn để củng cố nền kinh tế của họ.

3. Đồng Nhân dân tệ suy yếu

Lần đầu tiên, đồng nhân dân tệ của Trung Quốc đã giảm giá xuống mức thấp nhất 11 năm qua, ở mức 7,148 nhân dân tệ đổi 1USD, thấp nhất kể từ khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008.

Điều này xảy ra sau tuyên bố của Tổng thống Mỹ Donald Trump về mức thuế 10% mới đối với khối hàng hóa Trung Quốc trị giá 300 tỷ USD từ ngày 1/9 cũng như tuyên bố Trung Quốc là quốc gia thao túng tiền tệ trong bối cảnh cuộc chiến thương mại đang leo thang.

Mặc dù Trung Quốc cho biết họ sẽ không sử dụng tiền tệ của mình như một công cụ để đối phó với các xáo trộn bên ngoài như tranh chấp thương mại, tuy nhiên vào thời điểm đó, việc đồng Nhân dân tệ suy yếu đã làm dấy lên lo ngại một cuộc chiến tiền tệ sẽ xảy ra.

Bên cạnh đó, đồng CNY giảm giá cũng đã có những tác động tiêu cực đến nền kinh tế châu Á khiến các nhà phát triển và đầu tư bất động sản khác phải trả khoản nợ nước ngoài lên tới hàng tỷ USD.

4. Ấn Độ rời khỏi RCEP

Thủ tướng Narendra Modi đã chính thức rút Ấn Độ ra khỏi các cuộc đàm phán Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP). Theo giới phân tích, động thái này của New Delhi sẽ gây ra hệ lụy và tác động lớn đến các quốc gia còn lại.

Hầu hết các nhà phân tích đều lập luận rằng quyết định này đã làm giảm sự tăng cường hợp tác chính trị và hội nhập kinh tế của khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương cũng như tác động sâu rộng đến Ấn Độ trong thời gian dài, nhất là khi nước này có nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng khu vực và tiếp tục thúc đẩy xu hướng kinh tế hướng nội.

Dự báo trong tương lai gần, Ấn Độ khó có khả năng ký thêm các FTA và sẽ sớm xem xét lại các FTA đã ký với ASEAN, Hàn Quốc hay Nhật Bản do thâm hụt thương mại ngày càng gia tăng. 

5. Căng thẳng Nhật Bản - Hàn Quốc kéo dài

Sau khi Tokyo áp đặt hạn chế xuất khẩu sang Hàn Quốc 3 nguyên liệu công nghệ cao cần thiết đối với việc sản xuất chất bán dẫn và màn hình, vốn là thế mạnh của những tập đoàn như Samsung, LG hay SK, Nhật Bản đã chính thức thực thi quyết định loại Hàn Quốc khỏi danh sách các đối tác thương mại đáng tin cậy, còn gọi là "Danh sách Trắng". 

Căng thẳng thương mại giữa Nhật Bản và Hàn Quốc là một dấu hiệu cho thấy trật tự toàn cầu hiện đang sụp đổ. Cùng với đó, làm tổn hại tình hình địa chính trị vốn mong manh ở Đông Bắc Á, nếu hai bên không thể tìm ra giải pháp.

Đồng thời, việc xảy ra vào đúng thời điểm căng thẳng kéo dài giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp tục khiến hoạt động kinh tế toàn cầu giảm tốc khi tình trạng này đã ảnh hưởng đến nhiều nền kinh tế phụ thuộc vào thương mại và những nền kinh tế dọc theo chuỗi cung ứng điện tử.

6. Biến động của thị trường dầu mỏ

Năm 2019 thị trường dầu mỏ chứng kiến nhiều biến động lớn. Đặc biệt, vào giữa tháng 9, dầu thô đã có bước nhảy vọt chưa từng thấy sau cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào các mỏ dầu trọng yếu của Ả Rập Xê-út. Nhưng chỉ sau một vài tuần, dầu trở lại mức trước đó và xuất hiện mối lo ngại của các nhà đầu tư về tình trạng thừa cung.

Một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến thị trường dầu mỏ là sự phát triển của dầu đá phiến ở Mỹ. Trong mười năm qua, đá phiến đã biến Mỹ này trở thành một trong những cái tên mạnh nhất trên thị trường. Tuy nhiên, dự kiến trong ngắn hạn, giá dầu sẽ giảm và sẽ không thể vượt quá phạm vi 55 - 67 USD/thùng.

7. Mỹ "đối đầu" EU

Việc Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) chấp thuận để Mỹ đánh thuế hằng năm lên tới 7,5 tỷ USD nhằm vào hàng xuất khẩu từ EU đã làm tăng nguy cơ của một cuộc chiến thuế quan mới giữa Mỹ và EU, có nguy cơ trở thành trận chiến thương mại tốn kém và nhiều khả năng sẽ không bên nào thắng cuộc.

Hiện tại, giới doanh nghiệp hai bên vẫn đang theo dõi sát sao những diễn biến mới nhất để chuẩn bị trước những tác động từ việc “ăn miếng trả miếng” giữa hai bên. Theo các tổ chức thương mại, nếu cuộc chiến giữa hai bên chính thức nổ ra sẽ trở thành lực cản đối với nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Tranh chấp giữa hai bờ Đại Tây Dương có thể đe dọa sâu sắc hơn nữa cho mối quan hệ thương mại trị giá 1.300 tỷ USD, từ đó tiếp tục kéo tăng trưởng thương mại toàn cầu giảm sâu hơn nữa so với năm 2019.

8. Trung Quốc suy giảm tăng trưởng

Trước ảnh hưởng của căng thẳng thương mại với Mỹ, kinh tế Trung Quốc trong quý III/2019 chỉ đạt mức tăng trưởng 6%, mức yếu nhất trong gần 30 năm. Tháng 10/2019, sản lượng công nghiệp của Trung Quốc đã tăng 4,7%, thấp hơn mức tăng 5,8% của tháng 9 và dưới mức dự báo trung bình là 5,4%.

Trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc đang xấu đi, rất nhiều quốc gia khác cũng chịu tác động tiêu cực. Nhu cầu của Trung Quốc tăng chậm hơn đã làm giảm doanh thu, lợi nhuận và giá trị thị trường của các doanh nghiệp. Việc người tiêu dùng Trung Quốc chi tiêu tiết kiệm hơn cũng đã kéo theo doanh thu của hàng loạt các công ty giảm mạnh.

9. Các start-up công nghệ lớn gặp khó

Năm 2019 chứng kiến việc các start-up, kỳ lân công nghệ đã gặp phải rất nhiều khó khăn khi chính thức hoặc chuẩn bị chào sàn. Tiêu biểu nhất có thể kể đến trường hợp của WeWork và Uber.

Hồi tháng 5, Uber "lên sàn" và trở thành thương vụ IPO lớn nhất thế giới trong vòng 5 năm. Ở phiên giao dịch đầu tiên, cổ phiếu Uber mất tới 7,62% - chứng kiến đà sụt giảm tồi tệ nhất trong lịch sử của sàn NYSE, và từ đó cũng không ngừng leo dốc. Thậm chí, vị CEO kỳ cựu - Travis Kalanick, cũng bán sạch cổ phiếu, rời khỏi hội đồng quản trị sau 10 năm gắn bó.

Trường hợp của WeWork thậm chí còn tạo hiệu ứng thất vọng lan tràn đối với các nhà đầu tư, bởi start-up này nhận được sự hậu thuẫn rất lớn từ SoftBank. Tuy nhiên, công ty này từ lúc hoạt động cho đến thời điểm nộp hồ sơ IPO đã lỗ hàng tỷ USD. CEO Adam Neumann phải rời khỏi công ty và hoãn IPO vô thời hạn, mức định giá giảm từ 47 tỷ USD xuống còn 8 tỷ USD!

Hàng loạt cái tên công nghệ khác cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự như Pinterest, Slack Technologies và SmileDirectClub. Điều này đã dẫn đến việc các nhà đầu tư cẩn trọng hơn với start up công nghệ, kéo theo dòng vốn đổ vào lĩnh vực này đã chậm lại trong năm 2019. 

Cẩm Anh