CNY “lao dốc” mạnh, ứng phó thế nào?

TRƯƠNG KHẮC TRÀ• 28/10/2023 12:00

Nền kinh tế Trung Quốc đang diễn biến khó lường, trong đó một trong những vấn đề đáng chú ý nhất là đồng Nhân dân tệ (CNY) giảm giá mạnh.

CNY mất giá mạnh sẽ có tác động rất lớn đến thương mại toàn cầu, nên các quốc gia có quan hệ thương mại với Trung Quốc cần có giải pháp ứng phó.

Nhân dân tệ đã và đang giảm giá mạnh

>> Ứng phó với CNY giảm giá

Vì sao CNY mất giá?

Về nguyên tắc, đồng tiền là thước đo chuẩn nhất “sức khỏe” nền kinh tế, như vậy việc CNY giảm giá xuống mức thấp nhất trong vòng 15 năm cho thấy nền kinh tế Trung Quốc đang gặp trục trặc trong chính sách vĩ mô cũng như những động thái chính sách vi mô.

Đầu tiên, triển vọng phục hồi kinh tế Trung Quốc sau 3 năm thực hiện chính sách zero-Covid không thực sự khả quan, được mô tả bằng khái niệm “giảm phát”, mà nội hàm của nó là doanh nghiệp trong nước cắt giảm sản xuất, đóng cửa nhà máy do nhu cầu tiêu dùng suy yếu.

Cho dù tỉ lệ tiết kiệm của người Trung Quốc luôn ở top đầu thế giới, sau 3 năm không được tiêu tiền thoải mái do dịch COVID-19, nhưng khi mở cửa nền kinh tế trở lại, nhu cầu không bùng nổ như dự báo. Vậy điều gì đang xảy ra? Tại Trung Quốc, tâm lý tiêu dùng đang thay đổi, người dân cảm thấy bất an nên việc dự trữ tiền bạc được ưu tiên hơn cả.

Khi triển vọng kinh tế kém lạc quan, các nhà đầu tư nước ngoài bắt đầu rút vốn khỏi Trung Quốc. Thực ra, hiện tượng này đã bắt đầu từ năm 2018 khi chiến tranh thương mại Mỹ - Trung bùng nổ. Trước đại dịch COVID-19 đã có 150 tỷ USD rời khỏi đại lục; trong 18 tháng gần đây xu hướng này chưa dừng lại.

Từ năm 2022, theo ước tính của Credit Suisse, khoảng 32.000 người Trung Quốc có tài sản từ 50 triệu USD trở lên tìm cách đầu tư ra nước ngoài. Ví dụ, Juwai IQI- công ty hỗ trợ dịch vụ bất động sản cho khách hàng châu Á cho biết: số lượng yêu cầu từ người mua Trung Quốc tăng 55% trong 9 tháng đầu năm nay.

Theo ước tính sơ bộ, nếu có vài triệu người Trung Quốc chuyển tiền ra nước ngoài bằng con đường du lịch thì dự trữ ngoại hối của nước này sẽ “bốc hơi” hàng chục tỷ USD. Điều này trực tiếp gây áp lực lên đồng CNY và lưu lượng dòng tiền vãng lai.

>> Đối phó với CNY bị phá giá

Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PoBC) dự tính bơm 134 tỷ USD kích cầu kinh tế bằng vốn vay thông qua phát hành trái phiếu, chấp nhận thâm hụt ngân sách. Dĩ nhiên, động thái này phải đi kèm với giảm lãi suất mới có hiệu quả, song lại nảy sinh hệ quả khác là khiến CNY dễ mất giá hơn. Và dòng vốn đầu tư có thêm nỗi sợ để tháo chạy khỏi Trung Quốc.

Diễn biến tỷ giá CNY/VND

Đa chiều tác động

Dù kinh tế khó khăn, nhưng Trung Quốc vẫn nắm giữ vai trò cung ứng hàng hóa cho toàn thế giới. Chính vì vậy, khi đồng CNY xuống giá sẽ tác động trực tiếp đến thương mại quốc tế, trong đó có Việt Nam.

Khi CNY mất giá mạnh, hàng nhập khẩu từ Trung Quốc sẽ rẻ hơn, có nguy cơ khiến hàng hóa trong nước mất lợi thế trên sân nhà. Ngược lại, hàng xuất khẩu sang Trung Quốc đắt hơn. Tất cả những điều này dẫn đến tình trạng nhập siêu nếu tỷ trọng thương mại với Trung Quốc không được cân bằng.

Đặc biệt, mức độ phổ biến của đồng CNY ngày một gia tăng, trở thành công cụ thanh toán song phương và đa phương với nhiều nền kinh tế, dần thay thế đồng USD. Như vậy, ảnh hưởng của nó cũng sâu sắc hơn. Trong trường hợp này, chỉ có hợp đồng thanh toán bằng USD mới có thể thoát lỗ.

Thêm một khía cạnh khác đáng chú ý là dòng vốn đầu tư được tái phân bổ, giảm phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, mang lại cơ hội thu hút đầu tư cho các nền kinh tế mới nổi ở Đông Nam Á. Đây là tiến trình mang tính khách quan và cũng là bài học cho các quốc gia quá phụ thuộc vào nguồn vốn đầu tư nước ngoài.

Ngoài ra, đối với Việt Nam, CNY giảm giá có thể sẽ tiếp tục gây sức ép lên tỷ giá USD/VND trong bối cảnh USD đang tăng giá do FED vẫn duy trì lãi suất ở mức cao.

Cuối cùng, việc CNY mất giá đang tác động tiêu cực đến nỗ lực khuếch trương quyền lực “mềm” của Trung Quốc trên mặt trận tài chính- tiền tệ. Tất nhiên, đồng USD và vàng được trọng dụng hơn nhằm tránh rủi ro.

Vậy tham chiếu rút ra ở đây là gì? Đồng USD vẫn là đồng tiền ổn định nhất thế giới, người Mỹ có trong tay quá nhiều “vũ khí” để bảo vệ quyền lực của mình. Vì vậy, đa dạng hóa đối tác trong lĩnh vực đầu tư, thương mại là con đường luôn luôn đúng đắn trong bất kỳ hoàn cảnh lịch sử nào.