Để tiếp cận vaccine COVID-19 công bằng trên toàn cầu

Tiến sĩ MAJO GEORGE - Giảng viên Khoa Kinh doanh và Quản trị, Đại học RMIT• 17/09/2021 06:00

Làm sao để tiếp cận vaccine COVID-19 công bằng trên toàn cầu đang là câu hỏi khó.

Tiến sĩ MAJO GEORGE - Giảng viên Khoa Kinh doanh và Quản trị, Đại học RMIT

Sau một năm rưỡi sống chung với đại dịch, thế giới dường như đã chia làm hai thái cực.

Với mục đích đảm bảo miễn dịch cộng đồng cho người dân nước mình, một số quốc gia phát triển đã đặt mua lượng vaccine COVID-19 hơn mức cần thiết, đôi khi gấp nhiều lần, để tạo nguồn dự trữ an toàn. Trong khi đó, nhiều nước thu nhập thấp có thể phải đợi hàng năm trời mới có vaccine COVID-19 cho công dân của họ.

Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus từng chỉ trích các quốc gia giàu có vì đã "ngốn hết" nguồn cung vaccine toàn cầu. Chẳng hạn, các nước G7 đã mua hơn một phần ba nguồn vaccine của cả thế giới dù dân số chỉ chiếm 13% toàn cầu.

Điều này khiến cả khâu sản xuất và phân phối vaccine đều trở nên kém hiệu quả. Câu hỏi lớn nhất giờ đây là một khi các nước giàu hoàn thành tất cả các đợt tiêm vaccine thì họ sẽ làm gì với lượng vaccine dư thừa? Các khả năng có thể xảy ra là: họ sẽ vứt bỏ, bán hoặc tặng cho các nước nghèo gặp khó khăn.

Theo Tổng giám đốc WHO, cuộc khủng hoảng này đang khiến thế giới "đứng trước bờ vực thất bại thảm khốc về đạo đức”. Nếu các nước giàu thực sự đang lãng phí những liều vaccine đặt dư, thì quan điểm của vị lãnh đạo WHO này sẽ càng được củng cố.

Các nước thu nhập thấp khó có cơ hội tiếp cận vaccine COVID-19 hơn.

Trong bối cảnh các biến thể mới của virus SARS-CoV-2 vẫn tiếp tục xuất hiện, sẽ không mấy ngạc nhiên nếu các liều vaccine sắp hết hạn hoặc kém hiệu quả hơn ở một số nơi trên thế giới (do biến thể của vi rút) có thể đột nhiên dư dôi với số lượng lớn và sẵn sàng để phân bổ lại cho nước khác.

Một số tổ chức hiện đang thực hiện việc phân phối lại này một cách hiệu quả. Chẳng hạn như Cơ chế COVAX do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Liên minh đổi mới sáng tạo sẵn sàng cho dịch bệnh (CEPI) và Gavi đồng sáng lập từ năm 2020, nhằm đảm bảo vaccine COVID-19 cho người dân trên toàn thế giới, trong đó các nước giàu sẽ hỗ trợ chi phí cho các nước nghèo hơn.

Cơ chế này dự kiến sẽ phân phối đủ vaccine để bảo vệ ít nhất 20% dân số ở 92 quốc gia có thu nhập thấp hoặc trung bình, bắt đầu từ nhân viên y tế và các nhóm dễ bị tổn thương nhất. Mục tiêu ban đầu của COVAX là cung cấp 2 tỉ liều vaccine trên toàn thế giới vào năm 2021 và 1,8 tỉ liều cho 92 quốc gia thu nhập thấp vào đầu năm 2022.

Các nước giàu nên hào phóng đầu tư vào COVAX để quyên tặng vaccine dư thừa cho nước nghèo.

Giám đốc Điều hành UNICEF Henrietta Fore từng kêu gọi các nước giàu đầu tư hào phóng vào COVAX và quyên tặng những liều vaccine dư thừa, vì đó là cách duy nhất để chấm dứt đại dịch và đưa "nền kinh tế toàn cầu trở lại với guồng quay".

Từng chính phủ sẽ đóng vai trò tiên quyết trong việc hiện thực hóa phân bổ lại vaccine. Nhiều khía cạnh, trong đó có các mục tiêu chính sách đối ngoại của từng quốc gia, sẽ giữ vai trò quyết định về số lượng bao nhiêu liều vaccine sẽ được phân phối cho quốc gia nào. Tùy vào từng loại vaccine, hạ tầng sẵn có để bảo quản vaccine cũng là một yếu tố rất quan trọng khi xem xét phân bổ lại vắc xin từ các nước phát triển sang các nước đang phát triển.

Trên thực tế, nhiều chuyên gia đã nhận định rằng các nước giàu sẽ hưởng nhiều lợi ích trực tiếp từ việc tiêm chủng cho người dân ở các nước nghèo hơn, vì điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại và giao thương, đồng thời giảm nguy cơ xuất hiện các biến thể mới đe dọa sức khỏe cộng đồng tại những nước giàu đã được tiêm chủng rộng rãi.

Điều cốt yếu là các quốc gia, đặc biệt là các nước có thu nhập cao, phải hỗ trợ nhiều hơn cho các nước có thu nhập thấp, để dân chúng trên toàn thế giới được tiêm chủng càng sớm càng tốt. Từ đó, hy vọng cuộc sống có thể dần chuyển sang trạng thái bình thường mới nơi doanh nghiệp có thể phát triển mạnh mẽ trở lại, kinh tế tăng tưởng, mức sống tăng lên, cũng như hòa bình và hòa hợp có thể tồn tại giữa các quốc gia.

Để tiếp cận vaccine COVID-19 công bằng trên toàn cầu

Công nhân cần được ưu tiên tiêm vaccine đủ liều

Sản xuất vaccine “đặc sắc” Trung Quốc

Hiệu quả của tiêm trộn vaccine COVID-19

1.484.060 liều vaccine COVID-19 do Chính phủ Pháp và Ý hỗ trợ đã đến Việt Nam

Thêm nhiều nguồn viện trợ vaccine COVID-19 cho Việt Nam

Thế giới tăng tốc sản xuất vaccine COVID-19 mới

Hộ chiếu vaccine - "chìa khóa" giúp các hãng bay "vượt khó"

Sống chung với COVID-19: Đan Mạch - Hình mẫu thẻ xanh vaccine

"Nóng" cuộc đua phát triển vaccine COVID-19 cho trẻ em dưới 12 tuổi

“Tạo đà” cho ngoại giao kinh tế và ngoại giao vaccine

Bộ Y tế đề nghị các địa phương xem xét tiêm trộn vaccine Covid-19 Moderna và Pfizer

[eMagazine] Phú Quốc sẵn sàng áp dụng "hộ chiếu vaccine"

Hải Phòng: Doanh nghiệp FDI nói gì về chiến dịch tiêm vaccine COVID-19?