Đau đầu với “tiến sĩ cầu lông”

KHÔI NGUYÊN• 10/05/2022 01:00

Môn thể thao cầu lông cần cho cuộc sống nhưng trở thành đề tài luận án tiến sĩ thì đó lại trở nên kệch cỡm, vô bổ.

>>Luẩn quẩn chuyện đào tạo tiến sĩ?

hihii

Luận án tiến sĩ "Nghiên cứu giải pháp phát triển môn cầu lông cho công chức viên chức thành phố Sơn La" . Ảnh chụp màn hình

Những ngày qua, sau khi thông tin về luận án tiến sĩ "Nghiên cứu giải pháp phát triển môn cầu lông cho công chức viên chức thành phố Sơn La" được phát tán và bình phẩm rầm rộ trên mạng xã hội cũng như các cơ quan truyền thông thì người ta còn khui ra rất nhiều những luận án khác nữa với những “đề tài” dễ… gây cười không kém. Tuy nhiên, sau tiếng cười chua chát ấy, nhiều người thực sự cảm thấy lo lắng cho nền giáo dục và tương lai của đất nước.

Phản ứng trước đề tài này, liệu chăng dư luận trên mạng xã hội có cảm tính như ông Viện trưởng Viện Khoa học Thể dục thể thao nói là "Mạng xã hội đang làm quá lên". Tuy nhiên, nói như PGS.TS Nguyễn Văn Tuấn (Đại học Quốc gia Hà Nội) thì vấn đề chất lượng của nó là thật sự đáng báo động bởi "Xét cả về tính học thuật hay thực tiễn, đề tài chưa đạt yêu cầu. Không biết lý do vì sao mà người hướng dẫn nghiên cứu lại đồng ý và hội đồng thẩm định lại thông qua đề tài như vậy"!

Tiếp tục nhận định về đề tài "Nghiên cứu giải pháp phát triển môn cầu lông cho công chức, viên chức tỉnh Sơn La", hầu hết đều khẳng định đề tài quá thường, không giúp ích cho cuộc sống. Đây không phải luận văn đầu tiên bị "soi", nhiều năm qua, vẫn thấp thoáng những luận văn gây xôn xao dư luận bởi kém hàm lượng khoa học hoặc chỉ là thứ "công nghệ nhân bản".

Chẳng hạn, riêng môn thể thao cầu lông, theo thống kê chính thức, có tới 6 luận án liên quan đến việc thúc đẩy môn này trong nhà trường các cấp. Cầu lông có quan trọng đến thế không, có nhất thiết "nâng lên tầm cao mới" để các ông dự bị tiến sĩ phải "lao tâm khổ tứ" vì nó?

Môn thể thao cầu lông cần cho cuộc sống nhưng trở thành đề tài luận án tiến sĩ thì đó lại trở nên kệch cỡm, vô bổ. Thế nhưng những đề tài như vậy lại là điều kiện cần và đủ để các nghiên cứu sinh xênh xang mũ áo trên bục vinh danh.

>>Quy định mới về đào tạo tiến sĩ: Vì sao nhiều tranh cãi?

hihihi

Hàng loạt những đề tài luận án tiến sĩ na ná nhau. Ảnh chụp màn hình

Nền giáo dục Việt Nam, dù đã liên tục hiện đại hóa từ sau 1945 đến nay, nhưng những ảnh hưởng rơi rớt của nền giáo dục Nho giáo vẫn còn, trong đó có tâm lý trọng khoa bảng, danh xưng hơn là thực chất, hiệu quả.

Trong các sự kiện và hoạt động xã hội, người dân chỉ biết đến các cá nhân có học vị tiến sĩ hay học hàm giáo sư và mặc định đó là người tài giỏi chứ không quan tâm đến lĩnh vực nghiên cứu và kết quả hoạt động khoa học của họ. Việc không chú trọng thực chất mà chỉ quan tâm đến học vị theo tâm lý khoa bảng có từ xưa dẫn đến việc người ta tìm mọi cách để có học vị, danh hiệu, sinh ra hiện tượng “loạn”, tiêu cực trong đào tạo, cấp bằng tiến sĩ.

Để chấm dứt tình trạng thiếu thực chất trong đào tạo tiến sĩ, cần quán triệt nguyên lý thực học, thực nghiệp trong giáo dục. Học vị tiến sĩ chỉ dành cho người làm khoa học, giáo dục chuyên nghiệp, gắn đào tạo với nghiên cứu, sử dụng, coi trọng thực chất, kết quả nghiên cứu, đóng góp cho khoa học chứ không đặt nặng bằng cấp, danh hiệu.

Trong công tác cán bộ, chú trọng năng lực thực tiễn, hiệu quả công việc của từng người để đề bạt, bổ nhiệm, bố trí vào các chức danh lãnh đạo, quản lý chứ không phải chỉ dựa vào bằng cấp. Chấn chỉnh, khắc phục những hạn chế, sơ hở trong quy chế đào tạo tiến sĩ, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, tăng cường thông tin, tuyên truyền, giám sát và phản biện về công tác đào tạo, cấp bằng tiến sĩ, sử dụng các cá nhân có học vị tiến sĩ.

Bên cạnh đó, phải có những giải pháp hỗ trợ, khen thưởng, tôn vinh, mua bản quyền xứng đáng đối với các cá nhân tài năng, có năng lực nghiên cứu, sáng tạo, có công trình, sản phẩm nghiên cứu có giá trị, có đóng góp cho xã hội.

Một thực tế là những người làm khoa học nghiêm túc thường nghèo, gặp rất nhiều khó khăn trong nghiên cứu khoa học, công bố kết quả nghiên cứu và triển khai ứng dụng, đặc biệt là lĩnh vực khoa học cơ bản. Trong khi những người lợi dụng khoa học lại rất giàu có, sung túc. Do đó, cần có cơ chế hỗ trợ về tài chính đủ mạnh để bảo đảm thu hút được những cá nhân tài năng tham gia nghiên cứu khoa học chuyên nghiệp. Muốn thế, cần triệt để chống lãng phí, tiêu cực trong quản lý nhà nước về hoạt động khoa học - công nghệ để tập trung nguồn lực cho các nghiên cứu, sáng chế hữu ích.

Thủ tướng Phạm Minh Chính trong buổi làm việc với Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 6/5/2021 đã nêu ra thông điệp, mệnh lệnh “học thật, thi thật, nhân tài thật”, đối lập với vấn nạn “học giả, thi giả, nhân tài giả” nhức nhối và gây ra nhiều hệ lụy hết sức nghiêm trọng.

Thiết nghĩ ngành giáo dục cần xem đó là mục tiêu có tính chiến lược để phấn đấu thực hiện bằng được.