Giọt nước trong ngần
“Giọt nước trong ngần” là một trong những thể nghiệm độc đáo điển hình cho phong cách của Ngô Tự Lập.
Nhạc sĩ Ngô Tự Lập
Xuất thân là thuyền trưởng tàu hải quân, từ lâu Ngô Tự Lập đã được biết đến, cả trong và ngoài nước, như là tác giả của nhiều tác phẩm thơ và văn xuôi, nhiều công trình nghiên cứu và dịch thuật có giá trị cao. Nhưng Ngô Tự Lập còn một “mối duyên” khác, đó là Âm nhạc.
Không ồn ào, xô bồ, không bị pha lẫn với bất kì ai, âm nhạc của Ngô Tự Lập có một màu sắc độc đáo đầy cá tính, thể hiện sự nghiêm túc và quyết liệt trong lao động sáng tạo. Ngô Tự Lập cho biết, anh sáng tác bài hát hoàn toàn ngẫu hứng tại Hội nghị Quảng bá Văn học Việt Nam của Hội nhà văn Việt Nam năm 2014.
“Giọt nước trong ngần” đã được Hồ Gươm Audio phát hành trong album “Đêm nhiệt đới” và công diễn trong chương trình ca nhạc cùng tên của nhóm M6 tại nhà hát Tuổi trẻ (2016). Tháng 12/2022, bài hát một lần nữa lại gây xúc động mạnh mẽ tại đêm nhạc riêng của Ngô Tự Lập mang tên “Khi thế giới có tên mới”. Nhân ngày phát thanh thế giới 14/02/2023, Đài tiếng nói Việt Nam đã mời Ngô Tự Lập chia sẻ và trình bày trực tiếp bài trong chương trình đặc biệt “Phát thanh và hòa bình”.
Nhưng ngay từ khi chỉ là một bản thu Demo, “Giọt nước trong ngần” đã tạo ra được một sức lan tỏa mạnh mẽ bởi vẻ đẹp giản dị mà tinh tế và một thông điệp mang tính nhân văn sâu sắc. Những xúc động ấy bồi hồi thấm qua từng nốt nhạc, chảy trôi mênh mang...
Vùng Crưm xin nhập vào Nga,
Hoặc bị Nga xâm lăng,
Lời Obama, lời Hollande
Cũng như lời Putin
Thật tình tôi chẳng hề tin
Thật tình, không quan tâm
Dù lòng nhủ thầm rằng hay hơn
Nếu Nga gia nhập Crưm…
Tác giả Ngô Tự Lập và MC Anh Thư trong đêm nhạc "Khi thế giới có tên mới".
Trên nền giai điệu khoan thai nhiều suy tưởng đó, những miền đất ở khắp nơi trên thế giới lần lượt được tái hiện một cách trìu mến không gượng ép, như thể được tác giả liệt kê một cách ngẫu nhiên. Người nghe có thể nhận ra, tác giả đang dùng âm nhạc của mình để nói một câu chuyện về thế giới – Thế giới của những mâu thuẫn, tranh đoạt, hận thù.
Những dòng máu vô tội đang đổ xuống. Những đoàn người tỵ nạn trong cơn tuyệt vọng. Tất cả những đau thương, thống khổ, những cảnh tao loạn đó đều xuất phát từ một thứ vô hình và hoàn toàn vô nghĩa: đường biên giới. Vì nó, từ hàng ngàn năm nay, người dân của biết bao dân tộc phải đổ máu, và loài người đang có nguy cơ hủy diệt lẫn nhau.
Phần điệp khúc được đẩy lên cao trào bởi những quãng ly điệu rất đặc trưng của Ngô Tự Lập, tạo nên hiệu quả cảm xúc mạnh mẽ.
Nghĩ, sẽ tốt biết mấy, nếu châu Âu với Mỹ nhập vào Crưm
Và sẽ tốt biết mấy, khi Trung Quốc noi gương cũng gia nhập
Tuyệt nhất, tôi nghĩ, nếu thế giới thống nhất nhập vào Crưm
Cho thế giới này thành một vùng Crưm xinh đẹp.
Điều tác giả muốn nói ở đây là, sau những câu chuyện về những đường biên giới lãnh thổ ấy, những thuyết giáo về lập trường tư tưởng, tôn giáo sắc tộc ấy, ông “Thật tình, không quan tâm”!”. Và ông đã bật lên một ước mơ tưởng như rất “viển vông” rằng: “Tuyệt nhất tôi nghĩ nếu thế giới thống nhất nhập vào Crưm/ Cho thế giới này thành một vùng Crưm xinh đẹp…”.
Đó là khát vọng về một thế giới không còn những lằn ranh, không còn những tranh chấp lãnh thổ, những đau thương thù hận, khi những con tàu vượt đại dương luôn được chào đón bằng những chiếc bắt tay và sự ôm hôn nồng nhiệt nhất của bạn bè quốc tế, khi con người trên khắp thế giới chỉ đối diện với nhau qua những giá trị tư tưởng thượng tầng, của văn hóa, nghệ thuật, của tình yêu và lòng nhân ái.
Từ đầu tới cuối ca khúc, nhịp điệu gần như không thay đổi, như thể hiện một phần tâm thế vững vàng và điềm tĩnh của một triết gia đang nhìn ra thế giới. Phần nhạc nền tinh tế, thanh thoát làm nổi bật lên nét giai điệu chính với vẻ đẹp giản dị nhưng cổ kính và sang trọng, phảng phất dân ca Nga. Trong điệp khúc, ước nguyện của nhạc sỹ không ngừng được ngân lên:
Nghĩ sẽ tốt biết mấy nếu Châu Âu với Mỹ nhập vào đá
Và sẽ tốt biết mấy nếu Trung Quốc với Nga cũng gia nhập
Tuyệt nhất tôi nghĩ nếu thế giới thống nhất nhập vào đá
Cho thế giới này thành một hòn đá bên đường…
Bài hát kết thúc bằng một câu hỏi về một hình ảnh nhỏ nhoi nhưng cũng là hình tượng trung tâm: “một giọt mưa tinh khôi”.
Vì sao không là giọt mưa,
Một giọt mưa tinh khôi
Để cùng triệu người, bạn và tôi
Gia nhập vào giọt nước,
Cùng loài giun, cùng loài sâu
Loài nhặng trên lưng trâu,
Mọi loài đều thành công dân
Của giọt nước trong ngần…
Cùng chung một ước mơ về thế giới đại đồng của Ed McCurdy trong "Last Night I Had the Strangest Dream", của Pete Seeger trong “We shall overcome” và John Lennon trong “Imagine”, nhưng Ngô Tự Lập có một cách biểu đạt độc đáo của riêng mình: xuất phát từ xã hội anh trở về với thiên nhiên, từ những ám ảnh về chiến tranh, quốc gia, nhà tù…, anh trở về với những dòng sông, sỏi đá, cỏ cây, côn trùng và giọt nước. Nước là một lựa chọn rất đắt. Nước là cội nguồn của sự sống. Và, Ngô Tự Lập giải thích, trong tiếng Việt còn có nghĩa là Tổ Quốc. Tổ quốc của chúng ta, của cả loài người, của mọi sinh linh, kể cả “loài giun”, “loài sâu”, “loài nhặng trên lưng trâu”… là gì nếu không phải là nước?
Có thể nói, giá trị của ca khúc “Giọt nước trong ngần” không chỉ nằm ở những nét độc đáo của ca từ và giai điệu, mà còn ở tình nhân ái và cảm hứng nhân loại.
>>Số phận của gia đình
>>Chuyến bay của chiếc gạt tàn
>>Một hay nhiều bộ sách giáo khoa?