Cơ hội nào từ hợp đồng tương lai chỉ số VN30?

TS. LÊ ĐỨC KHÁNH, CHUYÊN GIA CHỨNG KHOÁN• 05/08/2020 15:00

Dù mới chỉ có 3 sản phẩm phái sinh được đưa vào áp dụng, nhưng số liệu thống kê cho thấy hợp đồng tương lai (HĐTL) chỉ số VN30 đang được ưa thích hơn cả.

HĐTL chỉ số VN30 không chỉ đóng vai trò phòng ngừa rủi ro cho danh mục chứng khoán cơ sở, mà còn phù hợp với chiến lược giao dịch siêu nhanh trong ngày hoặc từng phiên giao dịch.

Thời điểm thuận lợi cho giao dịch HĐTL chỉ số VN30 khi VN-Index rơi vào xu hướng giảm; Ảnh: Quý Hòa

Rủi ro tiềm ẩn

Phái sinh trên chỉ số chứng khoán hay trên chỉ số trung bình đã rất phổ biến trên thế giới, bên cạnh các sản phẩm tương lai trên lãi suất, tiền tệ, hàng hóa... Một trong các tiêu chí quan trọng đo lường sự phát triển của một thị trường chứng khoán (TTCK) là việc đo lường sự phát triển của TTCK phái sinh. Dù Việt Nam chưa có các sản phẩm quyền chọn cổ phiếu, sản phẩm tương lai dựa trên lãi suất trái phiếu, lãi suất…, nhưng rõ ràng HĐTL chỉ số chứng khoán, như HĐTL chỉ số VN30… là sản phẩm vừa phổ biến, vừa dễ triển khai ngay trong giai đoạn đầu.

Đáng tiếc trên thực tế, không có nhiều các nhà đầu tư (NĐT) có lãi hoặc giữ được vốn, cho dù HĐTL chỉ số VN30 cho phép nhà đầu tư “đặt cửa” vào xu hướng đi xuống của thị trường, hay của chỉ số VN30. Điều này cho thấy HĐTL chỉ số VN30 tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Trong khi đó, chức năng phòng hộ của HĐTL chỉ số VN30 cho danh mục cơ cở mà các tổ chức, các quỹ đầu cơ thường áp dụng mỗi khi thị trường biến động lớn, sẽ không dễ dàng được sử dụng bởi các NĐT ít kinh nghiệm. Tại Việt Nam, số lượng NĐT cá nhân tham gia vào TTCK phái sinh đang chiếm ưu thế, trong khi số lượng NĐT đang hiểu sai vai trò của sản phẩm tài chính tuyệt vời này lại càng đông.

Không chỉ là kỷ luật và tâm lý

Trên thực tế, việc không tuân thủ nguyên tắc áp dụng cũng như không có biện pháp quản trị rủi ro trong việc giao dịch các HĐTL đã khiến không ít các NĐT bị thua lỗ lớn hoặc thậm chí cháy tài khoản. Có nhiều điều cần thiết mà các NĐT cá nhân nên biết trước khi tham gia vào TTCK phái sinh. NĐT không chỉ am hiểu thực trạng nền kinh tế cũng như nhận diện được xu hướng chỉ số chứng khoán, những rủi ro, khả năng cập nhật thông tin, mà cần có tâm lý vững vàng, kỷ luật trong giao dịch. Đồng thời, NĐT cũng cần am hiểu và ứng dụng linh hoạt các công cụ phân tích kỹ thuật.

Dù TTCK cơ sở có những phiên tăng điểm mạnh, nhưng chỉ số VN30V1M vẫn có thể giảm mạnh trong phiên. Do đó, việc giao dịch cùng xu hướng hoặc ngược xu hướng với TTCK cơ sở vẫn có thể khiến NĐT thua lỗ, nếu không nhạy bén. Ngoài ra, việc giao dịch ngắn hạn quá mức hoặc không tuân thủ kỷ luật cũng sẽ khiến các NĐT giao dịch hoảng loạn – mở và đóng vị thế sai thời điểm. Bởi vì, khi TTCK cơ sở nói chung và chỉ số VN30F1M biến động mạnh, các NĐT sẽ ở ranh giới mong manh giữa tham lam và sợ hãi. NĐT có thể có lãi lớn trong 5 phút, nhưng có thể mất tất cả cũng chỉ trong 5 phút.

Đừng quá tin ứng dụng hỗ trợ

Sự sôi động từ TTCK phái sinh kéo theo việc ra đời của rất nhiều ứng dụng hỗ trợ cho giao dịch HĐTL chỉ số VN30. Hiện có rất nhiều hệ thống hỗ trợ giao dịch tự động, nhưng các NĐT cá nhân không nên hoàn toàn tin tưởng và nên thận trọng khi sử dụng các hệ thống này.

Nếu các NĐT coi giao dịch các sản phẩm phái sinh như việc “đi chợ” hàng ngày với hy vọng thu được các khoản lãi hàng ngày thì cũng phải hết sức phải lưu ý bảo toàn vốn và sinh lời. NĐT giao dịch với số lượng hạn chế các HĐTL, sẽ phần nào dễ dàng hơn so với giao dịch lô lớn. Việc giao dịch số lượng HĐTL lô lớn sẽ phù hợp hơn với việc dự báo xu hướng của VN-Index nói chung và VN30 nói riêng trong kỳ các kỳ hạn.

Trên thực tế, các hệ thống hỗ trợ giao dịch thường khuyến khích các NĐT giao dịch nhiều hơn nhưng việc giao dịch nhiều lại khiến NĐT “chìm đắm” vào các giao dịch trong ngày. Điều này sẽ khiến cho các khoản phí và thuế tăng cao, nếu NĐT giao dịch nhiều lần trong ngày.

TTCK Việt Nam đang ở trạng thái hồi phục tích cực kể từ khi VN-Index chạm đáy 660 điểm. TTCK tăng điểm mạnh sẽ không phải thời điểm thuận lợi cho giao dịch chứng khoán phái sinh. Thời điểm thuận lợi cho giao dịch HĐTL chỉ số VN30 khi VN-Index rơi vào xu hướng giảm. Do đó, NĐT cần cân nhắc thời điểm tham gia cũng như việc hạn chế giao dịch quá mức nếu không muốn thất bại.