>>Yếu tố nào khiến thị trường chứng khoán cần dự phòng "kịch bản tệ"?

Mỹ suy thoái nhẹ            

Ở thời điểm hiện tại, lãi suất của Mỹ đang ở mức 4,25% - 4,5%, là mức cao nhất trong 15 năm trở lại đây. Tất cả các ngân hàng, định chế tài chính lớn của Mỹ đều nhận định năm 2023, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) sẽ tiếp tục nâng lãi suất trong quý 1/2023, thậm chí có thể nâng thêm lãi suất trong nửa đầu năm nay và kỳ vọng lãi suất sẽ được giảm vào cuối năm.

Theo một trong những báo cáo về biên bản cuộc họp của FED vào tháng 12/2022, sẽ không có bất cứ cắt giảm lãi suất nào trong năm 2023 và trọng tâm của FED năm nay vẫn là tìm cách giảm thiểu lạm phát

Họ đưa ra kịch bản này dựa trên giả định nền kinh tế Mỹ gần như sẽ rơi vào suy thoái vào năm nay và cho rằng nguyên nhân của suy thoái là do việc FED liên tục tăng lãi suất lên mức cao nhất trong hai thập kỷ gần đây. Còn nếu tăng lãi suất lên 5% và 5,5% thì đó là mức thuộc vùng lãi suất cao kể từ năm 1995 trở lại đây, chính mức lãi suất cao này cộng với việc thắt chặt định lượng sẽ khiến nền kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái.

Như vậy, thời kỳ tiền dễ đã khép lại, việc vay và huy động vốn trên thị trường tài chính trở nên khó khăn hơn, nhất là khi Mỹ là quốc gia có GDP lớn nhất thế giới, ảnh hưởng quan trọng tới nền tài chính toàn cầu. Vì vậy, những quốc gia đang phát triển và cả những quốc gia kém phát triển cũng phải xem xét lại chính sách tiền tệ, để điều hành tỷ giá hối đoái, lãi suất phù hợp giúp cân bằng cán cân vãng lai, an toàn dự trữ ngoại hối và không nhập khẩu lạm phát từ nước ngoài.

Theo quan điểm cá nhân tôi, năm 2023, Mỹ sẽ chỉ rơi vào suy thoái nhẹ, việc làm vẫn được tạo mới dù thấp hơn so với mức trước đại dịch và lạm phát sẽ được không chế, nhưng còn rất lâu mới có thể đưa lạm phát về mức 2% như mục tiêu ban đầu của FED. Nguyên nhân là do ngành công nghiệp quốc phòng của Mỹ là ngành công nghiệp sinh ra lợi nhuận và tạo việc làm rất lớn được hưởng lợi nhiều trong những gói hỗ trợ cho Ukraine và những điểm nóng trên thế giới hiện tại. Ngành công nghiệp quốc phòng trước đây khi chưa có chiến sự thì luôn luôn sản xuất, tích trữ hàng tồn kho và chỉ sản xuất theo đơn đặt hàng. Nhưng hiện nay đã được hỗ trợ thêm bởi những vấn đề nảy sinh từ cuộc chiến Nga – Ukraine. Do đó, năm 2023 sẽ là một năm bận rộn với ngành quốc phòng Mỹ vì đơn đặt hàng sẽ đến từ nhiều quốc gia khác có nhu cầu trang bị về quốc phòng nhiều hơn.

Bên cạnh đó là ở lĩnh vực dầu khí, năng lượng. Mỹ là quốc gia xuất khẩu dầu khí Top đầu thế giới cùng với OPEC+, các nước Ả Rập và Nga. Mỹ còn là nhà xuất khẩu khí tự nhiên Top 3 của thế giới, là đầu vào của ngành công nghiệp năng lượng xanh, nhà máy sản xuất điện xanh trên khắp thế giới. Chúng ta sẽ thấy Mỹ rơi vào suy thoái là có, nhưng ở thể nhẹ và có thể Mỹ sẽ “hạ cánh mềm” tương đối ổn.

Ngược lại ở các nước châu Âu, khu vực này sẽ rơi vào suy thoái rất nặng nề. Riêng nước Anh suy thoái nhẹ nhàng hơn, vì nước Anh luôn luôn là trung tâm tài chính lớn của thế giới trong ba thập kỷ trở lại đây và định hướng trở thành trung tâm công nghệ tài chính (Fintech). Họ cũng là một trong những quốc gia được hưởng lợi rất nhiều từ dòng vốn đầu tư của châu Á như Hồng Kông, hay các quốc gia châu Á khác, bao gồm cả du học, đầu tư tài chính, mua nhà,...

Mặc dù suy thoái nhưng bản thân đồng bảng Anh cũng là đồng tiền có vai trò quan trọng trong thương mại quốc tế, đồng thời cách thức Anh đối phó với khủng hoảng nâng lãi suất từ rất sớm khiến quốc gia này có lợi thế chủ động trong năm 2023.

Còn về toàn cảnh châu Âu, đây là lục địa tập hợp các quốc gia có trình độ phát triển không quá gần nhau, chỉ có Đức và Pháp là vượt trội so với phần còn lại của khu vực. Lạm phát hiện nay ở các nước Đông Âu và Nam Âu rất cao, cộng với đình đốn về kinh tế, những vấn nạn về di cư từ Bắc Phi, hay người nhập cư của Ukraine sẽ khiến châu Âu gặp nhiều vấn đề. Vì thế, khả năng suy thoái kinh tế tại đây cao hơn rất nhiều và sẽ là chủ điểm của năm 2023.

Vừa qua chuyên gia kinh tế trưởng tại Mỹ của Deutsche Bank đã nhận định: “Nhu cầu tiêu dùng đang chậm lại và nhu cầu sẽ giảm mạnh khi lượng tiền tiết kiệm bắt đầu cạn kiệt, người tiêu dùng cảm thấy căng thẳng hơn”. Thực tế điều này không chỉ đúng với Mỹ mà còn đúng với cả các nước châu Âu vì những quốc gia này không tiết kiệm nhiều. Cho nên mong đợi hiện nay của các định chế tài chính là FED phải thấy được điều này để giảm lãi suất và cuối năm 2023.

Tuy nhiên, theo một trong những báo cáo về biên bản cuộc họp của FED vào tháng 12/2022, sẽ không có bất cứ cắt giảm lãi suất nào trong năm 2023 và trọng tâm của FED năm nay vẫn là tìm cách giảm thiểu lạm phát, đưa lạm phát về mức mục tiêu 2%, để thấy rằng họ sẽ tiếp tục nâng lãi suất dù mức tăng lãi suất này thấp hơn mức tăng trước đó, nhưng sẽ được làm xong xuôi trong nửa đầu năm 2023. Không có thành viên nào của FOMC cho rằng, có bất cứ lý do gì để giảm lãi suất trong năm nay.

Tất cả kỳ vọng của các định chế tài chính lớn, các quốc gia và cả những nhà đầu tư mong đợi FED sẽ có điểm quay đầu giảm lãi suất là không thấy. Tuy vậy, còn tùy vào tình hình tạo ra việc làm mới và những chỉ số về lạm phát, có thể Mỹ sẽ chấp nhận hy sinh tốc độ tăng trưởng GDP và chỉ số PMI của lĩnh vực sản xuất giảm, thì FED và FOMC sẽ chú ý nhiều hơn đến vấn đề lạm phát và họ sẽ chưa tăng lãi suất lên trên 5%, nhưng có thể tăng đến 4,75% hoặc 5%. Điều này theo tôi nhận định có thể xảy ra vào nửa đầu năm 2023 là kết thúc.

>>Cần thiết đặt mục tiêu giảm lãi suất trong năm 2023

Tác động đến thị trường chứng khoán

Trên thị trường chứng khoán Mỹ, có thể việc tăng lãi suất nửa đầu năm 2023 sẽ phản ánh đủ vào giá và tạo ra chu kỳ mới về tăng trưởng. Khả năng Mỹ sẽ không rơi vào suy thoái sâu với ngành công nghiệp quốc phòng thịnh vượng và giá dầu cao, thì nửa đầu năm nay lại là đáy của một chu kỳ mới trên thị trường chứng khoán Mỹ.

                             Hiện nay định giá thị trường chứng khoán Việt Nam đã tương đối ở mức hợp lý                                               

Theo tôi, Mỹ là nơi hưởng lợi và sớm hay muộn sẽ phản ánh vào giá của thị trường chứng khoán nhưng sẽ có sự phân hóa. Ví dụ những công ty về tiêu dùng, bán lẻ, những công ty liên quan trực tiếp đến túi tiền của người dân sẽ không được hưởng lợi nhiều, các công ty công nghệ cũng chưa phải thời kỳ tốt, mà sẽ là những ngành công nghiệp cũ, những ngành liên quan đến dầu khí, vũ khí, cung cấp máy móc thiết bị y tế, năng lượng là những lĩnh vực được hưởng lợi.

Còn đối với thị trường Việt Nam, theo đánh giá của HSBC, họ đã nâng mức dự báo lạm phát của Việt Nam trong năm 2023 từ 3,7% lên 4%, đồng nghĩa với việc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) nhiều khả năng sẽ tiếp tục chu kỳ thắt chặt. HSBC cho rằng, NHNN sẽ nâng lãi suất tái cấp vốn từ 50 điểm cơ bản trong quý 1 và quý 2/2023, có thể đạt mức 7% và giữa 2023 so với mốc điều hành hiện nay là 6%.

Còn theo công ty chứng khoán VNDirect dự báo, áp lực đối với mặt bằng lãi suất trong nước và tỷ giá hối đoái có thể kéo dài cho đến quý 2/2023 và sau đó sẽ giảm bớt. Dù VNDirect nhận định NHNN có thể giữ nguyên lãi suất điều hành, nhưng tổ chức này cũng cho rằng, lãi suất huy động của các ngân hàng thương mại có thể tăng nhẹ 50 điểm cơ bản, đây là mức tăng khá đáng kể trên thị trường.

Mặc dù NHNN yêu cầu giảm lãi suất huy động, giảm lãi suất cho vay nhưng sức ép từ tỷ giá, cán cân vãng lai, của việc gia tăng lãi suất, sẽ ảnh hưởng đến việc điều hành chính sách tiền tệ của chúng ta. Theo quan điểm của tôi, nhiều khả năng kịch bản của HSBC có thể sẽ xảy ra, nghĩa là lãi suất của Việt Nam sẽ tăng lên 50-100 điểm cơ bản.

Hiện nay, NHNN đang cố gắng rất nhiều trong việc không nâng lãi suất, hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế. Bởi nền lãi suất cao sẽ cản trở dòng vốn vào thị trường chứng khoán cũng như thanh khoản trong năm 2023, mà nhiều chuyên gia dự báo mức giảm khoảng 30%.

Đối với các kênh đầu tư, gửi tiết kiệm chưa bao giờ thực sự là kênh đầu tư, nhưng đây sẽ là nơi mà dòng tiền gửi gắm trong ngắn hạn ở nửa đầu năm 2023, chính vì dòng tiền bị hút rồi gửi tiết kiệm nên thanh khoản sẽ giảm.

Với chứng khoán, hiện nay định giá thị trường chứng khoán Việt Nam đã tương đối ở mức hợp lý, chỉ số VN-Index ở mức 870 – 900 điểm là đáy dài hạn của thị trường. Tuy nhiên chưa có quá nhiều cơ hội đầu tư giá rẻ và giá trị, dẫn đến đầu tư dài hạn chưa hấp dẫn, còn đối với người đầu cơ lướt sóng cũng không hấp dẫn vì không có sóng để lướt.

Nhìn tổng quan, mức lãi suất tiếp tục duy trì ở mức cao sẽ là xu thế chủ đạo của năm 2023. Ở thị trường hiện tại, xu hướng không rõ ràng và tính đầu cơ luôn luôn cao cho những cổ phiếu không có nền tảng cơ bản về doanh thu, triển vọng, lợi nhuận hay về tương lai để nhà đầu tư có thể đầu tư mạnh mẽ. Khi thị trường không có dòng dẫn dắt, không chỉ về mặt điểm số mà còn dẫn dắt về tăng trưởng doanh thu, EPS, lợi nhuận, triển vọng thì đó là một thị trường nặng tính đầu cơ.

Mặt khác, mức lãi suất cao này cũng sẽ gây khó khăn cho những doanh nghiệp kinh doanh, buộc họ phải có giải pháp đổi mới sáng tạo, thu hẹp, tối ưu hóa chi phí, thời gian và gia tăng năng suất lao động, tìm kiếm các thị trường mới, thị trường ngách để khai phá và thích nghi đối với môi trường lãi suất ở mức cao này.

Sau năm 2023 đến 2024, khi mọi thứ bắt đầu “dễ thở” hơn thì có thể 2025 sẽ là một “mùa vụ” hoàn toàn mới. Với những đánh giá về xu hướng lãi suất 2023 này có thể giúp gợi mở cho các nhà đầu tư các định hướng về kinh tế vĩ mô, kinh tế học cơ bản ảnh hưởng tới chi phí vốn của doanh nghiệp, để có những giải pháp “công và thủ” trong đầu tư tài chính cá nhân hay trong các công cuộc đầu tư tài chính của năm 2023.

Có thể bạn quan tâm

• TÀI CHÍNH ĐA CHIỀU: Kỳ vọng lãi suất huy động giảm sớm

  11:00, 15/01/2023

• Cần thiết đặt mục tiêu giảm lãi suất trong năm 2023

  05:20, 12/01/2023

• Tỷ giá, lãi suất và lạm phát sẽ chi phối kịch bản "xấu" của VN-Index trong 2023

  05:00, 12/01/2023

• Chính sách tiền tệ 2023: Dịch chuyển theo hướng kiềm giữ đà tăng lãi suất

  05:20, 03/01/2023

PHẠM LÊ THÁI