Bộ Công Thương muốn can thiệp vào quyền tự quyết của doanh nghiệp?

Theo Dự thảo thì Nghị định này có mục tiêu bao trùm toàn bộ các vấn đề về “phát triển và quản lý ngành phân phối”, cụ thể là :

Thứ nhất: Khắc phục những bất cập phát sinh từ thực tiễn thi hành các văn bản quy định về phát triển và quản lý chợ (Nghị định 02/2003/NĐ-CP , Nghị định 114/2009/NĐ-CP );

Thứ hai: Tạo hành lang pháp lý cho hoạt động của chợ, siêu thị, trung tâm thương mại, trung tâm mua sắm, cửa hàng và trung tâm đấu giá hàng hóa cũng như các hoạt động kinh doanh bán buôn, bán lẻ, đại lý, nhượng quyền thương mại, mua bán sáp nhập có liên quan;

Thứ ba: Cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, hội nhập kinh tế quốc tế về phát triển và quản lý ngành phân phối.

Có thể bạn quan tâm

• Nghị định về điều kiện kinh doanh và sản xuất ô tô: Không can thiệp sâu quyền tự quyết của DN

  08:02, 15/06/2017

• Đổi tư duy để xóa “giấy phép con”

  06:19, 17/02/2018

• Sẽ không có tình trạng “mọc” thêm giấy phép con ở Bộ Công Thương

  06:02, 02/02/2018

 Tuy nhiên, theo quan điểm của VCCI, việc xác định mục tiêu quá rộng như vậy dường như là chưa thật sự cần thiết và thuyết phục bởi ít nhất các lý do sau:

Thứ nhất: Về căn cứ xuất phát điểm: Theo nội dung Tờ trình thì Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công Thương rà soát, đánh giá việc thực hiện Nghị định 02, Nghị định 114 “trên cơ sở đó đề xuất phương án sửa đổi, bổ sung trình Chính phủ theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật”. Cả hai Nghị định trên đều quy định về “phát triển và quản lý chợ”. Nói cách khác, theo tinh thần chỉ đạo được trích dẫn trong Tờ trình thì mục tiêu và phạm vi xây dựng Nghị định này chỉ giới hạn ở việc điều chỉnh hai Nghị định 02, Nghị định 114, tức là “phát triển và quản lý chợ”.

“Như vậy, việc Dự thảo mở rộng phạm vi ra cả ngành phân phối (trong đó bao gồm các cửa hàng, trung tâm đấu giá hàng hóa, siêu thị, trung tâm thương mại, trung tâm mua sắm, cửa hàng … ) dường như là vượt quá tinh thần chỉ đạo tại Công văn số 12070/VPCP của Văn phòng Chính phủ”, VCCI nhấn mạnh quan điểm của mình.

Thứ hai: Về tính hợp lý của dự thảo, mặc dù là hình thức phân phối chiếm một tỷ trọng đáng kể trong hệ thống phân phối hiện tại, “chợ” chỉ là một bộ phận của hệ thống phân phối hiện đại (với nhiều thành tố khác như siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi, cửa hàng bán lẻ chuyên ngành, cửa hàng bán lẻ của doanh nghiệp sản xuất…). Do đó, những vấn đề liên quan tới phát triển và quản lý chợ không đại diện cho toàn bộ vấn đề của hệ thống phân phối, từ đây việc mở rộng phạm vi của Nghị định từ “chợ” ra toàn bộ “ngành phân phối” có thể cũng sẽ gượng ép, thiếu hiệu quả.

“Đó là chưa kể tới thực tế là “chợ”, với tính chất là một hình thức phân phối truyền thống, gắn với một bộ phận dân cư quan trọng, lại đang bị phân hóa mạnh (đặc biệt theo vùng miền), chịu tác động/sức ép từ sự phát triển của các hình thức phân phối hiện đại, cần có các chính sách, cách thức quản lý rất đặc thù, khác với việc quản lý các hình thức phân phối hiện đại khác. Vì vậy, việc phát triển chính sách của toàn bộ ngành phần phối nhưng lại đứng từ góc độ cơ bản là chính sách đối với “chợ” có lẽ là không thích hợp”, VCCI nhấn mạnh.

"Bản thân Dự thảo cũng bộc lộ rõ sự lúng túng này", VCCI nhấn mạnh.

Dẫn chứng cụ thể, VCCI  dẫn chứng: “Theo Tờ trình  thì văn bản điều chỉnh các hoạt động của siêu thị, trung tâm thương mại  không còn phù hợp về giá trị pháp lý cũng như thực tiễn phát triển và vì thế cần phải có những cơ chế, chính sách khuyến khích các doanh nghiệp trong nước đầu tư vào siêu thị, trung tâm thương mại, trung tâm mua sắm” nhưng bản thân Tờ trình lại không thể chỉ ra những bất cập của các văn bản pháp lý hiện hành liên quan đến siêu thị, trung tâm thương mại là thế nào, đồng thời cũng không nêu được định hướng phát triển của hình thức này ra sao, đặt trong mối tương quan với toàn bộ hệ thống phân phối như thế nào”, VCCI dẫn chứng.

VCCI cho rằng, một số quy định có tính chất can thiệp vào quyền tự chủ kinh doanh của doanh nghiệp, ví dụ về quản lý điểm kinh doanh tại chợ: Đơn vị kinh doanh khai thác phải “lập phương án bố trí, sắp xếp ngành nghề kinh doanh, sử dụng điểm kinh doanh tại chợ, trình Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền phê duyệt”.

Thêm vào đó, VCCI cho rằng, dự thảo hướng tới mục tiêu “cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, hội nhập kinh tế quốc tế về phát triển và quản lý ngành phân phối” nhưng quy định dự kiến tại Nghị định lại được thiết kế theo hướng thêm nhiều ràng buộc một số hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp (ví dụ: quy định về khuyến mại, quảng bá, cách đặt tên siêu thị, trung tâm thương mại …) mà không rõ mục tiêu quản lý nhà nước cụ thể ở đây là gì, lại có thể dẫn tới sự can thiệp, cản trở bất hợp lý hoạt động của doanh nghiệp.

Cạnh đó, VCCI cho rằng, một số quy định có tính chất can thiệp vào quyền tự chủ kinh doanh của doanh nghiệp, ví dụ về quản lý điểm kinh doanh tại chợ: Đơn vị kinh doanh khai thác  phải “lập phương án bố trí, sắp xếp ngành nghề kinh doanh, sử dụng điểm kinh doanh tại chợ, trình Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền phê duyệt”.

VCCI cho rằng, việc phê duyệt phương án kinh doanh của Ủy ban nhân dân là sự can thiệp sâu vào quyền tự chủ kinh doanh của doanh nghiệp một cách bất hợp lý. Hơn nữa, xét về tính minh bạch, đây được xem là một dạng giấy phép tuy nhiên không rõ về tiêu chí và thủ tục để có được loại giấy phép này.

Từ những phân tích trên, VCCI đề nghị Ban soạn thảo:

Thứ nhất: Điều chỉnh lại phạm vi điều chỉnh của Dự thảo Đề xuất theo hướng thu gọn lại về phạm vi “quản lý và phát triển chợ”.

Thứ hai: Bỏ các quy định liên quan đến các hình thức phân phối khác không phải là “chợ” (siêu thị, trung tâm thương mại..)

Thứ ba: Trường hợp muốn nhân cơ hội này để thiết lập chính sách chung cho toàn bộ hệ thống phân phối ở Việt Nam thì cần có nghiên cứu rất thấu đáo về thực trạng của hệ thống, nhân diện được vấn đề của mỗi hình thức phân phối, dự báo được triển vọng của toàn mô hình phân phối trong tương lai, xác định được mối quan hệ giữa các hình thức phân phối trong mô hình đó để từ đó đưa ra các định hướng, chính sách phù hợp, thống nhất, nhuần nhuyễn và hiệu quả.

Vì vậy, VCCI cho rằng: Theo Tờ trình thì có ba Chính sách được đề xuất, tuy nhiên hầu hết các chính sách này đều được nêu một cách chung chung, cả về mục tiêu, nội dung cũng như giải pháp. Do đó, không đủ cơ sở để đánh giá tính hợp lý của chính sách.

Huyền Trang