Kỳ vọng sớm gỡ "nút thắt" cho dự án BT
Các nhà đầu tư đang kỳ vọng với chỉ đạo mới của Thủ tướng Chính phủ về Dự thảo Nghị quyết của Chính phủ tìm cách tháo gỡ khó khăn cho dự án BT.
Có thể bạn quan tâm
Ai sẽ chịu rủi ro trong dự án đầu tư hạ tầng giao thông theo mô hình PPP?
05:10, 17/12/2018
“Doanh nghiệp mong muốn Chính phủ Việt Nam chia sẻ rủi ro trong PPP”
13:30, 04/12/2018
Vướng đầu tư PPP trong nông nghiệp
08:00, 17/11/2018
Không có dự án PPP nào ở Việt Nam theo đúng quy chế?
Theo Sở Kế hoạch và Đầu tư TP. Hà Nội, trong khi nhu cầu đầu tư của thành phố là rất lớn, thì lại gặp khó khăn về ngân sách, khó cân đối nguồn vốn.
Ông Phạm Quý Tiên, Chánh Văn phòng UBND TP. Hà Nội cho rằng: “Với điều kiện ngân sách nhà nước còn khó khăn, đầu tư công hạn chế và cắt giảm, các nguồn vốn ODA hạn hẹp, trong khi việc đầu tư phát triển hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, đặt biệt là các công trình giao thông, hạ tầng lại là yêu cầu bức thiết của thành phố, nên phải phát triển các hình thức đầu tư hợp tác công - tư (PPP) như BT (xây dựng - chuyển giao), BOT (xây dựng - khai thác - chuyển giao)”.
Cao tốc Nội Bài - Lào Cai được đầu tư theo hình thức BOT khá thành công.
Dẫu vậy nhưng cho tới thời điểm hiện tại, hình thức đầu tư BT vẫn đang “bị vướng”, nhất là từ khi từ tháng 8/2018, Bộ Tài chính có văn bản yêu cầu các địa phương tạm dừng thanh toán quyền lợi đối ứng cho các nhà đầu tư BT.
Dưới góc nhìn doanh nghiệp, ông Tony Foster, Trưởng Nhóm Công tác cơ sở hạ tầng của Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam 2018, mặc dù có nhiều sự nhầm lẫn về tên gọi của PPP, song tại Việt Nam hầu như không có dự án PPP nào theo đúng Nghị định 15/2015/NĐ-CP và Nghị định 63/NĐ-CP của Chính phủ về quy chế cho dự án PPP.
Ông Tony Foster đánh giá, không có bất kỳ dự án PPP tuân thủ đúng theo quy chế đã được hoàn thành bởi các nhà tài trợ tư nhân hoặc là dự án được các ngân hàng tư nhân hỗ trợ tài chính.
Lý giải nguyên nhân khiến “không có các dự án PPP thật sự”, Trưởng Nhóm Công tác cơ sở hạ tầng chỉ rõ: Có rất nhiều lý do, trong đó, các quy định về dự án PPP rất phức tạp, không chỉ ở Việt Nam mà ở bất kỳ nơi nào trên thế giới.
Bên cạnh đó, sự hỗ trợ của Nhà nước đối với các dự án này có hạn, vì vậy chắc chắn sẽ phát sinh các vấn đề chính trị. Mặt khác, dự án PPP chỉ có thể bền vững nếu được thực hiện hiệu quả và công bằng. Điều này có nghĩa là phải xây dựng một đội ngũ chuyên gia là những người có thể quản lý chương trình.
Theo vị chuyên gia này, hiện nay các dự án PPP tại Việt Nam đang gặp nhiều vướng mắc như không có hướng dẫn hoặc cẩm nang hướng dẫn về việc làm thế nào để nhận được nguồn vốn hỗ trợ bù đắp thiếu hụt về tài chính nên các nhà đầu tư tư nhân và không biết làm thế nào để được hỗ trợ.
Nguồn vốn hỗ trợ bù đắp thiếu hụt về tài chính là yếu tố trung tâm của PPP. Việc không có các nguyên tắc cung cấp nguồn vốn hỗ trợ bù đắp thiếu hụt về tài chính khiến các doanh nghiệp không mặn mà lắm với hình thức đầu tư này, ông Tony nhận định.
Do đó, ông Tony Foster cho rằng cần phải có chuyên môn cụ thể cho các dự án của từng ngành, lĩnh vực – đường bộ khác với đường sắt, và khác với các nhà máy nước thải,... và cho riêng Việt Nam.
Kỳ vọng từ chính sách
Trước tình hình trên, Văn phòng Chính phủ đã có thông báo kết luận của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại buổi họp Thường trực Chính phủ xem xét dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về sử dụng tài sản công để thanh toán cho nhà đầu tư thực hiện dự án BT.
Theo đó, để sớm khắc phục khoảng trống pháp lý trong đầu tư theo hình thức BT, Thường trực Chính phủ chỉ đạo, đối với dự thảo Nghị quyết, Bộ Tài chính khẩn trương chủ trì, phối hợp với các Bộ Tư pháp, Kế hoạch và Đầu tư rà soát, hoàn chỉnh lại dự thảo Nghị quyết theo hướng tập trung xử lý chuyển tiếp đối với các dự án đã ký Hợp đồng BT trước ngày 1/1/2018, không hồi tố, nhưng bảo đảm chặt chẽ, đúng quy định của pháp luật, tạo điều kiện cho đầu tư phát triển, không gây khó khăn, vướng mắc cho nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư nhỏ; tuyệt đối không để xảy ra tình trạng lợi dụng chỉ đạo của Chính phủ để hợp thức hóa sai phạm trong đầu tư dự án BT.
Trường hợp phát hiện có vi phạm nhưng chưa gây thất thoát tài sản nhà nước thì phải thực hiện điều chỉnh lại hợp đồng BT; nếu phát hiện vi phạm thì phải tự hủy hợp đồng dự án, thu hồi ngay tài sản nhà nước, đồng thời xử lý nghiêm các tập thể, cá nhân sai phạm theo đúng quy định của pháp luật.
Về vấn đề này, GS.TS. Đặng Đình Đào, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Phát triển - Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội nhận định, động thái này thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc xử lý sai phạm trong các dự án, công trình BT, bởi nếu thử thống kê có bao nhiêu dự án BT có sai phạm thì có lẽ cũng không ít.
Để xác minh, làm rõ những sai phạm trong các dự án BT, sai phạm nào chỉ cần điều chỉnh hợp đồng, sai phạm nào đến mức phải hủy bỏ hợp đồng, ông Hào cho rằng cần có sự vào cuộc, phối hợp của các cơ quan chức năng, chủ dự án, những người chịu trách nhiệm liên đới và cả các địa phương, xác định rõ trách nhiệm của mỗi bộ phận đến đâu.
“Sợ nhất là người ta 'đi đêm' với nhau. Vì vậy, cần phải yêu cầu Bộ Tài chính và các bộ, ngành có liên quan có văn bản hướng dẫn chặt chẽ, rõ ràng, đồng thời Chính phủ phải có biện pháp cương quyết cùng các địa phương - những nơi thực hiện dự án, quyết tâm làm. Có vậy mới làm được, nếu chỉ đạo kiên quyết nhưng bên dưới thực hiện không nghiêm thì rất khó xử lý được triệt để", GS.TS. Đặng Đình Đào nói.