Sửa Luật thuế tiêu thụ đặc biệt: Cần bảo đảm hài hòa lợi ích

GIA NGUYỄN• 19/11/2023 04:00

Trước những bất cập đã và đang tồn tại, góp ý xây dựng Dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, nhiều ý kiến cho rằng, các chính sách được đưa ra cần đảm bảo hài hòa lợi ích các bên liên quan...

>> Tại sao cần thay đổi phương pháp tính thuế tiêu thụ đặc biệt với bia rượu?

Theo đó, sau 4 lần sửa đổi, bổ sung, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt hiện hành có hiệu lực từ năm 2019, Luật được ban hành và có hiệu lực đã góp phần định hướng sản xuất, tiêu dùng của xã hội, điều tiết thu nhập, đảm bảo công bằng xã hội; góp phần bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt hiện hành vẫn còn những hạn chế nhất định.

Đơn cử như đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt còn hẹp so với thông lệ quốc tế; Một số quy định về đối tượng chịu thuế, đối tượng không chịu thuế, mô tả mặt hàng tại biểu thuế chưa thực sự rõ ràng dẫn đến vướng mắc trong thực tế thực hiện; Căn cứ tính thuế còn chưa được cập nhật so với các thông lệ tốt của quốc tế và chưa đạt được mục tiêu hạn chế tiêu dùng đối với các sản phẩm có hại với sức khỏe, cũng như mục tiêu khuyến khích sản xuất, tiêu dùng các sản phẩm thân thiện với môi trường;...

Sau thời gian ban hành và áp dụng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt đã bộc lộ nhiều hạn chế, tồn tại - Ảnh minh họa: ITN

Trước các bất cập tồn tại đã nêu, định hướng sửa đổi, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt được cho sẽ tập trung vào 4 chính sách.

Chính sách 1 - mở rộng cơ sở tính thuế theo chủ trương của Đảng, Nhà nước và phù hợp với thông lệ quốc tế, trong đó bổ sung nước giải khát có đường vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt và áp dụng thuế suất phù hợp.

Chính sách 2 - điều chỉnh mức thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với một số mặt hàng có hại cho sức khỏe, một số mặt hàng nhằm góp phần bảo vệ môi trường, trong đó nghiên cứu bổ sung áp dụng thuế tuyệt đối, áp dụng kết hợp giữa thuế suất theo tỷ lệ và mức thuế tuyệt đối đối với mặt hàng thuốc lá;…

Chính sách 3 - sửa đổi, bổ sung một số nội dung tại Luật để đảm bảo cơ sở pháp lý, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, đảm bảo chính sách minh bạch và đồng bộ với quy định của pháp luật khác có liên quan.

Chính sách 4 - hoàn thiện quy định về điều khoản thi hành.

Mặc dù đánh giá cao những định hướng chính sách được cơ quan soạn thảo đề xuất, tuy nhiên, góp ý xây dựng Dự thảo Luật (sửa đổi), nhiều ý kiến cho rằng, về nguyên tắc, khi sửa luật thuế này cần bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp; bảo đảm công bằng giữa các doanh nghiệp; tính đến lợi ích, chi phí các bên liên quan…

>> Cần có sự đổi mới đối với cơ chế thuế tiêu thụ đặc biệt bia, rượu hiện nay

Nhiều ý kiến cho rằng, việc sửa Luật cần đảm bảo hài hòa lợi ích của các bên liên quan - Ảnh minh họa: ITN

Theo PGS.TS Vũ Sỹ Cường - Học viện Tài chính, một cơ cấu thuế hiệu quả là có khả năng cân bằng các mục tiêu đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng và tạo ra nguồn thu thuế bền vững, đồng thời kiểm soát được việc tiêu dùng bất hợp pháp.

Cần xác định rõ việc cải cách Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt là nhằm các mục tiêu tăng thu ngân sách, hạn chế ngoại ứng tiêu cực, đảm bảo công khai minh bạch khi thu thuế, hỗ trợ sản xuất, công bằng trong sản xuất và tiêu dùng… Việt Nam là nước đang phát triển nên có thể nghiên cứu phương án tính thuế hỗn hợp, tuy nhiên phải có lộ trình phù hợp. Hiện, trong Dự thảo luật mới chỉ đề xuất áp dụng với sản phẩm thuốc lá, còn với rượu bia thì đang trong quá trình nghiên cứu.

“Muốn đánh giá được tác động của chính sách này thì phải xem trên góc độ tổng thể, việc tăng thuế như vậy có ảnh hưởng đến hành vi của người tiêu dùng không thì đã đành nhưng cũng phải nghiên cứu có ảnh hưởng đến nhà sản xuất, kinh doanh đối với sản phẩm đó hay không?”, vị chuyên gia này chia sẻ.

Đồng thời cho rằng, khi sử dụng phương pháp hỗn hợp sẽ ảnh hưởng đến các nhà sản xuất nhỏ, họ sẽ bị thiệt hại và bất lợi hơn so với các đơn vị lớn. Trên cơ sở đó, cần phải có lộ trình để áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp đối với sản phẩm đồ uống có cồn và thuốc lá.

PGS.TS Vũ Sỹ Cường nhấn mạnh, khi xây dựng chính sách, chúng ta phải nghiên cứu tổng thể, không chỉ là điều chỉnh hành vi người tiêu dùng mà phải quan tâm đến cả lợi ích của các bên liên quan.

Đồng tình với quan điểm đã nêu, đại diện Công ty TNHH Bia Carlsberg Việt Nam cũng cho rằng, phương thức tính thuế mới hỗn hợp sẽ là một chính sách tác động tiêu cực đối với dòng bia bình dân, nơi mà các sản phẩm bia thương hiệu Việt đang chiếm đa số.

Do đó, đại diện Công ty TNHH Bia Carlsberg Việt Nam đề xuất, thời điểm này chưa phù hợp để áp dụng cách tính thuế tiêu thụ đặc biệt theo phương pháp hỗn hợp hay tuyệt đối và nếu có thay đổi cũng phải có lộ trình phù hợp.

“Lộ trình thay đổi cách tính thuế không thể tình bằng ngày, bằng tháng mà phải là hàng năm”, đại diện Công ty TNHH Bia Carlsberg Việt Nam nhấn mạnh.

Theo phân tích của đại diện Công ty TNHH Bia Carlsberg Việt Nam, hiện trạng của nền kinh tế Việt Nam, một quốc gia đang phát triển và cấu trúc của ngành bia Việt (với sự phân tầng và khoảng giá cách biệt của các dòng bia), cũng như mức sống của người dân chưa thật sự tương thích với các điều kiện cần thiết để phát huy tác dụng của phương pháp tính thuế mới, thông thường được áp dụng ở các quốc gia phát triển.

“Việc chưa sẵn sàng của hạ tầng xã hội, về lý thuyết, có thể gây ra tác dụng ngược, tiêu cực đến thị trường và thậm chí còn có thể gây ra các hệ lụy xã hội. Việc áp đặt sẽ có thể gây ra các tác động kinh tế và xã hội tiêu cực cho ngân sách Nhà nước cũng như làm tổn thương, sụp đổ các thương hiệu Việt”, đại diện Công ty TNHH Bia Carlsberg Việt Nam chia sẻ.