Lịch sử bi tráng của Compaq (Kỳ 2): Cái giá của sai lầm!

NGUYỄN CHUẨN• 16/03/2021 11:00

Sau khi đạt được những thành công và đứng trên đỉnh vinh quang, sự tự mãn cùng những quyết sách tồi tệ, đã kéo Compaq trở lại mặt đất…

Đã từng có câu nói: “Đạt được thành công đã khó, để giữ được thành công còn khó hơn”. Tâm lý chung của con người thường sau khi đạt được thành công sẽ nảy sinh tâm lý thỏa mãn, xả hơi dẫn đến dậm chân tại chỗ. Một số khác mặc dù tiếp tục phát triển nhưng lại mang tâm lý kiêu ngạo dẫn đến đưa ra quyết định sai lầm. Đó được gọi là “cái bẫy của sự thành công”. Nó sẽ không xuất hiện một cách rõ ràng khi mọi chuyện đang ổn định mà chỉ xảy ra giống như kiểu “giậu đổ bìm leo”.

Máy tính của Digital Equipment Corporation(DEC) được sử dụng trong văn phòng tài chính, Boston, Massachusetts, 1982.

Sự sụp đổ của Compaq được đánh dấu bằng những quyết định tồi tệ trong hình thức mua lại. Năm 1997, họ đã mua lại Tandem Computers, một nhà sản xuất máy tính lớn, với giá 3 tỷ USD. Sau đó, tiếp tục mua lại Digital Equipment Corporation (DEC) vào năm 1998 với giá 9,6 tỷ USD.

Cả hai thương vụ này được các chuyên gia phân tích cho rằng, đó là những cái kim nhỏ chọc thủng chiếc lốp xe đang chạy băng băng về đích của Compaq. Đặc biệt là thương vụ mua lại DEC, về cơ bản đó dường như là một ý kiến hay, nhưng sự kết hợp của cả hai trên thực tế lại là một ý tưởng tồi tệ.

Ví dụ, DEC kinh doanh sản xuất chip máy tính, nhưng Compaq không có kế hoạch tiếp tục hoạt động kinh doanh đó. Đồng thời các chip của DEC không tương thích với máy tính Compaq, DEC chỉ tạo ra máy tính mini, một loại máy tính nhỏ hơn với ít năng lượng hơn các sản phẩm của Compaq.

Mặt khác, DEC cũng sản xuất hệ điều hành UNIX trong khi Compaq tập trung vào các hệ điều hành dựa trên Intel chạy Windows NT. Thương vụ mua lại này dường như trở thành một hình thức, một số người cho rằng đây là bước khởi đầu cho sự sụp đổ của Compaq.

Cũng chính từ cuộc mua sắm bất cẩn này của Compaq, họ đã chính tay bóp chết cái mà họ luôn tự hào trong những năm tháng chiến đấu để vượt qua IBM, đó chính là tinh thần. Sự hợp nhất đã khiến văn hóa công ty xung đột một cách đáng kể và số lượng lớn việc sa thải đã tạo ra một môi trường làm việc thù địch.

Giám đốc điều hành Eckhard Pfeiffer của Compaq.

Đã có một loạt vụ bê bối buộc các giám đốc điều hành khác nhau phải ra đi vào năm 1999. Giám đốc tài chính Earl Mason tiết lộ kết quả tài chính cho một số nhà phân tích, ông đã từ chức trong tình trạng sa thải. Giám đốc điều hành Eckhard Pfeiffer cũng phải chịu chung cảnh ngộ và Compaq hy vọng một người nào đó có khả năng sửa chữa mối quan hệ với các công ty như Microsoft để có thể phục hồi. Nhưng thật không may, điều này đã quá muộn…

Vấn đề lớn nhất của Compaq lúc này là việc doanh số bán máy tính của họ bị sụt giảm nghiêm trọng vào năm 1999, trong khi doanh số bán hàng tại Dell, Gateway, HP và thậm chí cả một IBM đang lụi tàn lại tăng lên.

Tất cả là do vấn đề Y2K, các công ty đã mua rất nhiều thiết bị máy tính. Nhưng Compaq không tận dụng được điều đó. Họ nhận ra nhu cầu bán hàng trực tiếp để cạnh tranh với Dell, nhưng nỗ lực để xây dựng lại một công ty bán hàng trực tiếp là rất mờ nhạt. Năm 2001, Dell đã vượt qua Compaq để dẫn đầu ngành về doanh số bán PC.

Chính sự sụt giảm hiệu suất này đã thúc đẩy các cuộc trò chuyện hợp nhất với Hewlett-Packard (HP) để cố gắng trở lại kẻ dẫn đầu một lần nữa. Trong khi một số người coi những quyết sách ở giai đoạn sau của triều đại Pfeiffer là khởi đầu cho sự sụp đổ của Compaq, những người khác lại cho rằng chính việc sáp nhập với HP đã tạo ra chiếc đinh cuối cùng đóng vào cỗ quan tài, khiến cho công ty vốn đang gặp khó khăn bị chết hẳn.

Compaq đánh mất mình khi sáp nhập với HP.

Việc sáp nhập đã bị chỉ trích công khai bởi các nhà phân tích Phố Wall cũng như các nhà ra quyết định cấp cao trong HP và chỉ được thông qua khi các cuộc bỏ phiếu nội bộ diễn ra.

Thời điểm đó, truyền thông đã đưa tin rằng HP đã viết một lá thư cho các nhân viên của mình và Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ để bảo vệ thương vụ mua lại: “Lần đầu tiên sau một thời gian rất dài, IBM sẽ có một đối thủ đủ mạnh, đủ táo bạo và đủ tài năng để đối đầu trong không gian doanh nghiệp”.

Nhưng những xích mích ở trong ban lãnh đạo cấp cao nhất trong quá trình sáp nhập cùng với khoảng 15.000 nhân viên bị sa thải, đã góp phần khiến Compaq ngày càng đi xuống. HP-Compaq bắt đầu mất thị phần nhiều hơn vào tay Dell và một số các đối thủ cạnh tranh khác.

Do tốc độ tăng trưởng giảm sút và bị Dell đè bẹp về doanh số, HP đã tìm cách tập trung vào việc đưa các sản phẩm Compaq vào “dòng HP” và chuyển bất kỳ tùy chọn Compaq nào sang phân khúc “ngân sách” hạn chế. Điều này diễn ra trong suốt những năm đầu 2000 và HP bắt đầu loại bỏ gần như tất cả thương hiệu Compaq ban đầu khỏi máy tính xách tay của mình.

Một logo mới với phần mềm HP làm tiêu chuẩn và thúc đẩy doanh số của HP Elitebooks và Probooks, đó là báo hiệu cho cái chết của thương hiệu Compaq.

Có thể nói, thương vụ sáp nhập HP – Compaq được nhiều nhà phân tích đặt dấu hỏi. Nhiều người cho rằng, thất bại từ việc mua lại DEC và thiệt hại mà vụ phá sản dot-com gây ra đối với giá cổ phiếu của Compaq đã khiến họ đánh mất mình.

Compaq bây giờ ở đâu? Ngay sau khi HP mua lại Compaq, các truy cập vào Compaq.com bắt đầu gửi lại thông báo rằng trang web không còn khả dụng, rõ rằng thời đại của Compaq đã kết thúc. Sau sự tiếp quản từ HP, bất kỳ sản phẩm nào của Compaq đều được đổi thương hiệu, mang tên HP. Tuy nhiên, vì những lý do không được nêu, HP đã ngừng sản xuất thương hiệu Compaq vào năm 2013.

Có thể nói, Compaq là một công ty tuyệt vời cho đến lúc thất bại. Họ đã thúc đẩy và là rung chuyển ngành công nghiệp máy tính trên toàn thế giới khi vượt qua những “gã khổng lồ”. Chỉ đáng tiếc, sự sụp đổ sau đó trong kỷ nguyên những năm 2000 đã khiến một đế chế tưởng chừng bất diệt đã trở thành dĩ vãng. Âu đó cũng là một bài học lớn cho các nhà quản lý, Compaq đặc biệt đúng với câu nói: “Đạt được thành công đã khó, để giữ được thành công còn khó hơn”.