Cần hiểu đúng truy xuất nguồn gốc sản phẩm minh bạch trên môi trường số

DIỄM HƯƠNG• 11/11/2022 03:00

Hiện nay ứng dụng công nghệ số hóa giúp minh bạch trong việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm, nhằm thúc đẩy tính minh bạch và an toàn của thị trường nông sản, thực phẩm.

>>TIN NÓNG CHÍNH PHỦ: Bổ sung quy định quản lý truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa
các nhà sản xuất chân chính phải liên kết lại với nhau để chung tay xây dựng nền sản xuất thực phẩm an toàn minh bạch

Các nhà sản xuất chân chính liên kết lại với nhau để chung tay xây dựng nền sản xuất thực phẩm an toàn minh bạch

Theo đó việc minh bạch thông tin sản phẩm hiện nay không còn là việc đọc thông tin, mà còn tăng tương tác hai chiều giúp tạo niềm tin cho người tiêu dùng, đồng thời giúp ngăn chặn các hành vi gian lận thương mại, góp phần xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm Việt Nam.

Hướng đến sản xuất thực phẩm đạt các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP...

Thực tế, nhiều doanh nghiệp đã hướng đến sản xuất thực phẩm đạt các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, ASC, HACCP…, nhưng như vậy vẫn chưa đủ nghiêm ngặt cho chuẩn mực chất lượng. Người tiêu dùng cần có sự minh bạch hơn về quy trình, nguồn gốc sản phẩm, tức họ cần có thông tin truy xuất nguồn gốc tại tất cả các khâu trong chuỗi sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, để biết liệu đơn vị cung cấp sản phẩm có nỗ lực tối đa trong vấn đề đảm bảo chất lượng sản phẩm hay không; sản phẩm có được kiểm soát chất lượng một cách nghiêm túc trong toàn bộ chuỗi cung ứng hay không.

Tại hội thảo “Kiểm soát tính minh bạch của thị trường thực phẩm bằng công nghệ số” vào ngày 9/11, do Công ty Vinexad và Hiệp hội thực phẩm minh bạch tổ chức, các diễn giả đã chia sẻ về xu thế thị trường thực phẩm trong và ngoài nước, các tiêu chuẩn chất lượng thị trường yêu cầu và công cụ để đáp ứng yêu cầu minh bạch thông tin, truy xuất nguồn gốc thực phẩm, cũng như ứng dụng công nghệ số để rút ngắn chuỗi cung ứng, nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng sản phẩm và giúp cho các nhà sản xuất và phân phối thực phẩm đến với nhau nhanh hơn, minh bạch hơn, tin cậy nhau hơn ….

Phát biểu tại hội thảo TS. Trần Thị Dung, Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm minh bạch cho rằng: Đã lo ngại, thời gian gần đây, liên tục xuất hiện hành vi gian dối, biến thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ “đội lốt” nhãn mác VietGAP để đưa hàng vào siêu thị, đánh lừa người tiêu dùng. Bà cũng cho rằng để thoát khỏi vòng xoáy của thực phẩm bẩn, các nhà sản xuất chân chính phải liên kết lại với nhau để chung tay xây dựng nền sản xuất thực phẩm an toàn minh bạch.

Trước đây, để chứng minh doanh nghiệp sản xuất thực phẩm an toàn, thực phẩm hữu cơ hoặc thực phẩm đạt bất kỳ một tiêu chuẩn nào của Việt Nam hay của bất kỳ một nước nhập khẩu nào, cơ quan có thẩm quyền trong và ngoài nước yêu cầu doanh nghiệp phải ghi chép và lưu trữ hàng tập hồ sơ giấy tờ dày cộp rất khó tìm kiếm khi có các yêu cầu kiểm tra.

>>>Dự thảo Nghị định về truy xuất nguồn gốc sản phẩm: Một số quy định chưa thống nhất

Ngày nay, nhờ các phần mềm kỹ thuật số, mọi quy trình đều được ghi lại trên hệ thống phần mềm truy xuất dễ dàng bằng máy tính, điện thoại. Công nghệ số đã giúp cho doanh nghiệp thực hiện truy xuất nguồn gốc sản phẩm trên toàn chuỗi cung ứng, từ trang trại đến tay người tiêu dùng.

người tiêu dùng phải biết cơ chế 5W

Người tiêu dùng phải biết cơ chế 5W

Truy xuất phải giải quyết được các vấn đề bằng số hóa.

Theo ông Nguyễn Thế Tiệp – CT.HĐQT Công ty cổ phần và công nghệ truyền thông SMARTLIFI cho rằng: Việc truy xuất nguồn gốc về tất cả các mặt hàng nông sản, thực phẩm, chúng tôi hỗ trợ thông tin chuẩn hóa những khâu trọng yếu này giúp doanh nghiệp minh bạch chia sẻ thông tin giữa các bên trong việc giám sát đường đi của thực phẩm ngày một ổn định, an toàn và chất lượng hơn. Thì người tiêu dùng phải biết cơ chế 5W, What - làm cái gì; Who – ai làm; Where – làm ở đâu; Why-tại sao/ làm như thế nào; When – làm khi nào. Dùng bằng Smatphone có ứng dụng Fb, Zalo …đều có chức năng quét mã truy xuất nguồn gốc.

Để hiểu đúng về vấn đề truy xuất nguồn gốc của sản phẩm, ông Nguyễn Thế Tiệp chia sẻ thắng thắn: Thứ nhất là nhận thức truy xuất nguồn gốc của cộng đồng bao gồm người tiêu dùng cũng chưa hiểu đúng thế nào về truy xuất nguồn gốc, cứ thấy mã QRCode trên sản phẩm kiểm tra mã rồi nhưng không phải, thậm trí thông tin soi vào mã đó hiển thị lên không nhiều vào bao bì nhãn mác của sản phẩm đối với người tiêu dùng.

phần mềm quản lý truy xuất nguồn gốc phải cập nhật được nhật ký điện tử, giống như ghi chép vào VietGap

Phần mềm quản lý truy xuất nguồn gốc phải cập nhật được nhật ký điện tử, giống như ghi chép vào VietGap

Nhằm tạo cơ sở pháp lý nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch thương mại của các chủ thể tham gia vào việc trao đổi mua bán hàng hóa và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Nhà nước ta đã ban hành các văn bản pháp luật quy định (QĐ100; NĐ 25; NĐ 27) của Bộ Y tế cụ thể về nhãn hàng hóa. Trên thực tế, việc ghi nhãn hàng hóa có ý nghĩa và những vai trò hết sức quan trọng tuy nhiên trong toàn bộ quá trình thực tiễn triển khai còn tồn tại rất nhiều vấn đề bất cập. Đặc biệt, một số doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, nhập khẩu vẫn chưa xác định được hết vai trò, lợi ích đúng đắn của nhãn hàng hóa nên chưa hiểu rõ các quy định về vấn đề này.

Thậm trí ngay kể cả đơn vị phát triển giải pháp truy xuất nguồn gốc cũng đang hiểu chưa đúng về truy xuất nguồn gốc, chưa chủ động xây dựng một hệ thống cập nhật dữ liệu để lưu vết truy xuất nguồn gốc đúng nghĩa, chỉ có một cái phần mềm tạo thông tin về một sản phẩm sau đó xuất nó sang thành mã QRCode nó không đúng bản chất truy xuất nguồn gốc, nó không đúng thực trạng truy xuất nguồn gốc. Tôi mong muốn triền khai NĐ 100 này đưa những chế tài này vào thực thi thì chung ta mơi phát huy được tính ưu việt của đề án, như hiện nay mọi người làm chưa đúng nghĩa nếu như không nhanh nó sẽ đi vào thời điểm phản tác dụng. những câu chuyện đưa giải pháp đưa ra tốt và rất ý nghĩa đang chưa phát huy được.

Đứng vai trò một đơn vị cung cấp về giải pháp truy xuất nguồn gốc tôi hiểu là truy xuất nguồn gốc là một trong biện pháp để quản lý chất lượng, một trong biện pháp là hàng rào quản lý chất lượng đúng quy trình. Chúng ta kiểm soát được sản xuất, sử dụng phân bón chất thuốc bảo vệ thực vật, thực hiện đúng qui trình không. Nền tảng cập nhật truy xuất phải giải quyết được các vấn đề chính là số hóa, hỗ trợ cho cơ sở sản xuất, số hóa vào nghiệp vụ của mình theo tiêu chuẩn nhà nước ban hành ví dụ phần mềm quản lý truy xuất nguồn gốc phải cập nhật được nhật ký điện tử, giống như ghi chép vào VietGap đó là cái tối thiểu sau đó giúp người ta quản lý kho phân bón thuốc bảo quản thực vật, phạm vi rất rộng phải phát triển sản phẩm hưu ích phù hợp với các tác nhân trong chuỗi, trong đề án NĐ 100 có quy định rõ các đối tượng truy xuất nguồn gốc, bao gồm: Sản xuất, vận chuyển, chế biến và phân phối, tại các khâu đó phải có phần mềm chuyên dụng phù hợp với nhu cầu sử dụng. Nền tảng truy xuất nguồn gốc rất quan trọng thì doanh nghiệp sử dụng ở khâu nào thì phải lựa chọn ở nền tảng khâu đó của mình, không thể mua phần mềm về ngồi nhập thông tin, xong xuất ra gắn vào mã sản phẩm.

Ông Tiệp Khẳng định: Trên thực tế, khi chúng tôi triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc cho các hộ sản xuất thì tôi khuyến nghị làm thật thì hãy áp dụng truy xuất nguồn gốc, làm chưa thật thì đừng áp dụng. Bởi vì sao? Trên con tem truy xuất nguồn gốc có chức năng tương tác người tiêu dùng có thể soi xét bình luận và đánh giá, nếu như sản phẩm của anh thực sự tốt người ta sẽ cho sao, người ta sẽ khen và chia sẻ trên mạng xã hội anh được thơm. Tôi khuyến nghị khi chưa làm chuẩn thì đừng áp dụng truy xuất nguồn gốc. Truy xuất nguồn gốc là để áp dụng minh bạch, minh bạch thật sự nên áp dụng còn chưa chuẩn áp dụng nó sẽ phản tác dụng.

Cùng với đó, với mục tiêu tập hợp các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thực phẩm thực hiện minh bạch hoá sản phẩm của mình, Hiệp hội Thực phẩm minh bạch đã đi tiên phong trong việc xây dựng các tiêu chuẩn minh bạch cơ sở, kết nối các hội viên của hiệp hội, các tổ chức, cá nhân, cơ quan quản lý Nhà nước để cùng nhau phát triển một nền nông nghiệp, một nền sản xuất, kinh doanh thực phẩm lành mạnh, chất lượng và an toàn, đồng thời tạo sự thuận tiện, dễ dàng khi truy xuất thông tin minh bạch cho tất cả người dân.