Giữ gìn hương vị truyền thống trên hương lúa non

Đào Vũ• 09/01/2023 00:39

Những nét đẹp truyền thống mà cốm đang chất chứa như ôm trọn một hương vị dân tộc, ôm trọn nét đẹp giản dị và thanh nhã của người Hà Thành.

>>Ranee tạo hương vị khác biệt tại Mekong Chef

Giá trị của cốm vẫn còn nguyên vẹn đó một nét thanh tao, dịu dàng và rất Hà Thành và trở thành một thức quá ý nghĩa mỗi dịp tết đến xuân về. DĐDN đã có cuộc chia sẻ với chị Vũ Thị Phúc, một cô giá trẻ đam mê với giá trị truyền thống, đã gắn bó với cốm từ truyền thống của gia đình. Chị Phúc đã sáng lập ra thương hiệu Cốm Mộc Lam với mong muốn được duy trì truyền thống của làng cốm Mễ Trì.

- Cốm chất chứa giá trị truyền thống, giữ trọn hương vị truyền thống của người Hà Thành từ bao đời nay, thưa chị?

Nét đẹp ấy đã được nhà văn Thạch Lam phát hiện như một thức quà giản dị mà đầy độc đáo trong tập bút ký “Hà Nội băm sáu phố phường” (1943): “Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ”.

Cốm chất chứa hương vị của đồng quê nội cỏ

Cốm được ví như người con gái đang tuổi xuân thì, vừa dịu dàng, vừa trẻ trung, lại cao quý, nhã nhặn và tinh khiết. Những ai đã từng lớn lên tại mỗi làng quê, sẽ còn nhớ mùi hương thơm mát của lúa non mới trổ bông. Một mùi thơm chẳng thể nào lẫn được với các thức vị khác. Trong cái màu xanh mát của lúa non là cái vị tươi mát của cốm, đọng lại trong dư vị ngọt ngào của sữa gạo non lại chứa đựng cái thanh đạm của hương đồng gió nội của làng quê Bắc Bộ Việt Nam. Để cảm nhận được đầy đủ hương vị say đắm trong cái vỏ xanh ấy, đòi hỏi người thưởng thức phải ăn từng chút một để cảm nhận được vị ngọt thơm.

Để có được một mẻ cốm đòi hỏi nhiều công sức và sự khéo léo của đôi bàn tay lao động

Nghĩ về cốm, ta nhớ ngay đến hình ảnh của các bà, các mẹ với chiếc nón lá; nhớ về hình ảnh đôi quang gánh hàng rong; nhớ đến cô gái hàng cốm xinh xinh của làng Vòng hay làng cốm Mễ Trì… Đó là những hình ảnh đã trở thành một nét đẹp truyền thống của người Hà Thành mỗi khi nhắc về cốm.

Cốm được truyền từ đời này sang đời khác, chỉ những người thật sự hiểu mới có được những kinh nghiệm chọn lúa non chất lượng và khắt khe như thế nào. Để có được một mẻ cốm ngon thơm dẻo, người làm cốm phải dậy từ 3 giờ sáng. Bởi những công đoạn gặt, chọn lọc, giã vỏ… rất cầu kỳ nên số lượng cốm chất lượng được làm ra không nhiều. Và theo thời gian, việc duy trì nghề làm cốm cũng dần phai nhạt. Nhiều người đã bỏ nghề, nhiều làng cốm đã chẳng còn mấy hộ giữ được lửa nghề ấy vì giá trị kinh tế thấp.

>>Các món ăn xứ Quảng đã có mặt tại Nhà hàng Cô Chín

- Cơ duyên nào đưa chị đến với cốm và giá trị truyền thống mà chị đang gìn giữ được thể hiện như thế nào?

Tự bao giờ, Cốm đã trở thành món quá Tết đầy ý nghĩa và trở thành một thức vị truyền thống của người Hà Nội

Tiếp nối lửa nghề của gia đình, tôi đã tìm hiểu nhiều hơn từ cách chọn lúa nếp non đến quy trình làm cốm, cách bảo quản và sáng chế thêm nhiều món ngon từ cốm. Tôi mong muốn tạo nên những món quà rất ý nghĩa và giá trị văn hóa trong đó. Làng cốm đã được công nhận di sản văn hoá phi vật thể cấp quốc gia. Gia đình tôi cũng gắn bó với nghề truyền thống được hơn 40 năm, vì vậy tôi có tình yêu với cốm vô cùng lớn và thấy rất tự hào. Tuy nhiên, công đoạn sản xuất thủ công truyền thống rất vất vả nhưng giá trị sản phẩm trên thị trường hiện vẫn còn rất thấp. Chúng ta thường thấy các bà, các mẹ bán cốm ngoài chợ theo một cách rất truyền thống. Những hình ảnh đẹp đó ăn sâu trong tâm thức mỗi chúng ta. Nhưng thiết nghĩ, chúng ta cần có những tư duy mới, sáng tạo mới để nâng cao giá trị cho hạt cốm. Đó cũng là một cách giúp duy trì và phát triển làng nghề truyền thống đang dần mai một”.

Chị Vũ Thị Phúc - Người sáng lập thương hiệu Cốm Mộc Lam

Chị Vũ Thị Phúc - Founder Cốm Mộc Lam

Các món có thể làm được từ cốm mà vẫn giữ được hàm lượng dinh dưỡng như: Cốm lá me, xôi cốm, cốm mộc non, cốm sấy, bánh cốm. Đặc biệt nhất là cốm xào dừa chính là món ăn gây thương nhớ nhất bởi hương vị từ cốm mộc, nước dừa non, cơm dừa bào và đường tinh qua công đoạn chế biến vô tỉ mỉ và công phu để tạo ra món cốm xào dẻo, quánh, ngọt thanh và đượm vị cốm.

Để chào đón một cái Tết ấm áp đến với mọi người, đặc biệt là gieo thêm tình yêu với cốm của các bạn trẻ và gìn giữ được những giá trị truyền thống, tôi đã tự sáng tạo các thiết kế bao bì, sử dụng kết hợp với mây tre đan truyền thống của Làng nghề mây tre đan Mỹ Đức để tạo thành một món quà Tết đầy ý nghĩa.

- Chị mong muốn điều gì từ việc giữ gìn và phát triển thức quà đầy ý nghĩa này?

Tôi muốn biến những hạt cốm mộc thông thường thành những món quà tặng đặc sản Hà Nội, chuyên chở những tấm lòng người Tràng An thơm thảo và thanh lịch đi muôn phương. Trong tương lai, tôi muốn xây dựng một không gian trải nghiệm làng nghề cốm truyền thống. Để kể về những câu chuyện làng nghề, giới thiệu và trải nghiệm công việc làm cốm truyền thống đến những người yêu cốm, những du khách và các bạn trẻ. Và từ đó, tôi muốn thực hiện khát vọng đưa quà cốm đặc sản Việt Nam đến nhiều đất nước trên thế giới.

Chị Phúc đã kết hợp hương vị truyền thống với các thiết kế bao bì sử dụng nguyên liệu truyền thống

Vì những đặc sắc riêng có đó, tôi mong muốn được góp một phần công sức nhỏ bé của mình vào việc bảo tồn và duy trì làng nghề cốm Mễ Trì thông qua việc xây dựng thương hiệu cho cốm để biến cốm thành một thức quà Tết ý nghĩa và đậm chất Hà Thành. Cốm sẽ là những sản vật bình dị mang đậm hồn quê hương, đất nước, cốm đã vượt lên giá trị vật chất và trở thành một sản phẩm chứa đựng giá trị tinh thần của đời sống văn hóa dân tộc Việt.
Cũng vì cốm gắn liền với phẩm chất thuần hậu, chất phác của những người nông dân một nắng hai sương, gắn bó quanh năm với đồng ruộng, đổ bao mồ hôi, công sức để làm ra hạt lúa nuôi đời, tôi mong muốn với thế hệ trẻ như tôi sẽ luôn duy trì và phát triển cốm dựa trên giá trị truyền thống mà vẫn phát triển được các giá trị ấy trong xu thế của hội nhập.