Tư duy mới cho mô hình kinh tế mới

TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) khẳng định với Báo DĐDN.

Tuy nhiên, thay vì đưa ra biện pháp ngăn cấm hay hạn chế một cách đơn giản và thô bạo, thì đã đến lúc các nhà lập pháp dùng tư duy mới mẻ hơn trong việc tiếp cận với cái mới. Đồng thời, phải tạo lập ra một môi trường kinh doanh cạnh tranh hơn, lành mạnh hơn.

- Tại Dự thảo lần 8, Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 86 về điều kiện kinh doanh vận tải ô tô, Bộ GTVT vẫn bảo lưu quan điểm coi taxi công nghệ sẽ được xếp vào loại hình kinh doanh vận tải và phải đeo mào. Ông nghĩ sao về những quy định này?

Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) tiếp tục sai lầm khi siết chặt các hình thức kinh doanh nền tảng. Tương tự như Uber-Grab, các mô hình kinh doanh nền tảng đang xuất hiện ở Việt Nam trên tất cả các lĩnh vực như du lịch, kinh doanh… Bộ GTVT có thể cấm được “hiện tượng” điển hình là Uber-Grab chứ có thể ngăn cản được một xu hướng kinh doanh mới hay không? Tôi khẳng định chắc chắn là không.

Kinh doanh theo kiểu Uber hay Grab là phương thức hoàn toàn mới, sẽ làm thay đổi các quan hệ giao dịch hiện có, tạo ra cân bằng cung cầu và giá dịch vụ được xác định dựa trên phân tích cung cầu. Các nền tảng kinh doanh này cũng sẽ giúp giảm chi phí, thậm chí đưa chi phí giao dịch về bằng 0, mang lại lợi ích to lớn cho người dùng, thúc đẩy sự phát triển về mặt kinh tế. Vậy chúng ta có lý do gì để siết chặt nó?

Bộ GTVT lại một lần nữa đề xuất bắt buộc lắp mào taxi cho xe hoạt động trên ứng dụng. Quy định này đang khiến giới tài xế hoạt động qua ứng dụng gọi xe cũng như chuyên gia kinh tế lo ngại về những tác động về mặt xã hội, cũng như kìm chế sự phát triển của kinh tế chia sẻ.

Có thể bạn quan tâm

• Tiếp tục “đánh đồng thân phận” taxi

  12:08, 11/04/2019

• Bộ Giao thông tiếp tục đề xuất gắn 'mào' cho taxi kiểu Uber, Grab

  10:22, 08/04/2019

• Hiệp hội taxi Đà Nẵng kiện Grab dựa trên cơ sở nào?

  06:00, 31/03/2019

• Đến lượt Hiệp hội Taxi Đà Nẵng kiện Grab?

  08:50, 24/03/2019

• Bộ GTVT vẫn “bảo lưu” xe công nghệ là taxi

  11:02, 21/03/2019

• Sẽ quản lý xe kinh doanh vận tải theo hợp đồng dưới 9 chỗ như taxi – "Lối mở cho vụ kiện Vinasun và Grab"?

  15:05, 07/03/2019

• “Xe kinh doanh vận tải dưới 9 chỗ ứng dụng hợp đồng điện tử là taxi”

  06:16, 01/03/2019

• Grab đề xuất gắn đèn led phân biệt “taxi công nghệ” và “taxi truyền thống”

  18:05, 21/02/2019

- Nhưng Dự thảo Nghị định này vẫn có những điểm mới như: Phân định rõ hơn sự khác biệt giữa xe hợp đồng và xe taxi, taxi được sử dụng phần mềm để tính tiền…?

Đúng vậy, dự thảo lần này đã có một số sửa đổi nhất định. Nhưng chúng ta cần phải đặt một câu hỏi ngược lại rằng, những sửa đổi đó có mang lại lợi ích cho người tiêu dùng, có thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp không, có đáp ứng được yêu cầu quản lý nhà nước không? Tôi khẳng định là không.

Tạm bỏ qua những sửa đổi kỹ thuật đó, trong câu chuyện này, điều tôi muốn nhấn mạnh hơn cả là tư duy cũ kỹ, lỗi thời và lạc hậu của người làm chính sách. Đáng tiếc, dù mất hơn ba năm lấy ý kiến nhưng dự thảo lần này vẫn cho thấy tư duy không quản được thì cấm, không cấm được thì siết chặt.

Trước đây, chúng ta có thể lý giải cách thiết kế như vậy là do tâm lý sợ cái mới, ngại tiếp cận cái mới, hoặc chưa rõ về cái mới nhưng bây giờ, Uber-Grab đã du nhập vào Việt Nam được 6 năm, Dự thảo Nghị định 86 đã trải qua hơn 3 lấy ý kiến với hàng chục cuộc hội thảo và hàng chục, hàng trăm văn bản góp ý, tôi không tin là chúng ta còn chưa hiểu rõ về nó. Vậy tại sao chúng ta vẫn có gây khó cho doanh nghiệp bằng cách siết chặt họ? Phải chăng, bộ ngành đang “cố tình” bảo vệ lợi ích của mình?

- Nhưng rõ ràng, nút thắt lớn nhất ở đây là việc định danh các loại hình kinh doanh dựa trên ứng dụng nền tảng?

Tôi không nghĩ như vậy! Như tôi đã nói, vấn đề quan trọng nhất nằm ở tư duy người làm chính sách chứ không phải ở việc định danh các loại hình kinh doanh. Rõ ràng các phương thức kinh doanh truyền thống đang chịu nhiều điều kiện kinh doanh hơn các phương thức công nghệ. Ai cũng hiểu, mục đích của Dự thảo là để các loại hình kinh doanh bình đẳng nhưng tại sao dự thảo không tiếp cận theo hướng bỏ toàn bộ điều kiện kinh doanh cho các phương thức kinh doanh truyền thống mà lại gắn thêm điều kiện kinh doanh cho các phương thức kinh doanh kiểu mới.

Những phương thức kinh doanh dựa trên nền tảng công nghệ mới có thể chưa được khuyến khích phát triển mạnh, nhưng chúng ta không vì thế mà siết chặt.

Thêm vào đó, dự thảo lần này định danh các phương thức kinh doanh dựa trên ứng dụng nền tảng như Go-Viet, Grab, FastGo… doanh nghiệp vận tải nhưng thật ra vận tải hay không vận tải không quan trọng nếu đi vào bản chất của kinh tế nền tảng.

Nếu buộc phải định danh các loại hình này, tôi cho rằng về bản chất cả Uber, Grab, Be, Go-Viet hay Mai Linh, Vinasun đều là loại hình dịch vụ kết nối. Điểm khác nhau duy nhất ở đây là phương thức kết nối giữa các hãng taxi. Nếu như các ứng dụng kinh doanh truyền thống như như Mai Linh, Vinasun… sử dụng phương thức kết nối truyền thống là bộ đàm thì Uber-Grab sử dụng hình thức kết nối là APP.

- Vậy theo ông dự thảo lần này sẽ phải sửa những gì? Những điều kiện kinh doanh nào sẽ phải cắt bỏ?

Điều quan trọng nhất phải sửa đổi trong dự thảo lần này là sự sửa đổi trong tư duy của người làm chính sách. Đã đến lúc các nhà lập pháp phải có một tư duy mới lành mạnh hơn, công bằng hơn khi thiết kế chính sách.
Đồng thời, phải cắt bỏ hoàn toàn những rào cản mang tính chất ràng buộc với các loại hình kinh doanh theo phương thức kinh doanh truyền thống. Nếu có điều kiện nào phải giữ, thì đó đơn giản chỉ là những điều kiện không bắt buộc mà thôi.

Suy cho cùng, mục đích sâu xa của quản lý nhà nước là bảo vệ người tiêu dùng, muốn bảo vệ người tiêu dùng thì phải tạo ra một thị trường cạnh tranh lành mạnh. Từ đó, khuyến khích đổi mới sáng tạo, sau đó mới tính đến chuyện quản chất lượng dịch vụ.

- Việt Nam cần làm gì để tạo ra một môi trường cạnh tranh đồng thời khuyến khích các mô hình kinh doanh thời 4.0, thưa ông?

Ở góc độ quản lý nhà nước, chúng ta đừng vì 1 hiện tượng khó quản lý mà ngăn cản những xu hướng kinh doanh mới. Trước xu thế cách mạng công nghiệp 4.0, các loại hình hay cách thức kinh doanh mới xuất hiện, quản lý nhà nước vừa phải tạo lập được môi trường cạnh tranh bình đẳng, vừa phải tạo điều kiện để các mô hình kinh doanh mới, các doanh nghiệp công nghệ xuất hiện và phát triển; thúc đẩy chuyển đổi loại hình kinh doanh truyền thống.

Đồng thời, bộ ngành phải đặt nguyên tắc cạnh tranh bình đẳng lên trên quyền lợi của mình khi xây dựng chính sách, thì chúng ta mới có thể tạo ra được một môi trường kinh doanh Việt Nam bình đẳng, thân thiện.

Ở góc độ doanh nghiệp, các doanh nghiệp kinh doanh truyền thống không nên sử dụng mô hình truyền thống để cạnh tranh với ngành nghệ kinh doanh áp dụng công nghệ mới. Do đó, các doanh nhân Việt Nam, các doanh nghiệp công nghệ cần phát huy những sáng kiến để tạo ra ngành công nghệ trí tuệ nhân tạo, kết nối vạn vật để doanh nghiệp kinh doanh có cách làm mới, phát triển tốc độ nhanh, quy mô lớn, để Việt Nam không phải là con số 0 trên bản đồ thế giới về phát triển trí tuệ nhân tạo.

- Xin cảm ơn ông!

Huyền Trang thực hiện