Chủ tịch nước yêu cầu chấm dứt tình trạng bán thầu khi làm cao tốc Bắc-Nam phía Đông

NGUYỄN VIỆT• 07/01/2022 00:25

Không được để thất thoát, lãng phí khi triển khai dự án. Ban Quản lý các dự án phải đấu thầu tìm được những đơn vị thi công đủ năng lực, chấm dứt tình trạng bán thầu.

>>Chủ tịch Quốc hội: Phân bổ nguồn lực phải đúng, trúng, hiệu quả

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh tại phiên thảo luận tại tổ về chủ trương Dự án đường bộ cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025, ngày 6/1.

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc.

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cho biết, Dự án đường cao tốc Bắc Nam đã từng được đưa ra thảo luận tại nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV. Theo đó, đã chỉ đạo triển khai nhiều công trình, nhiều đoạn (Hà Nội, Bắc Ninh, Bắc Giang, Lạng Sơn.

Không để nhờ quan hệ nhận thầu rồi bán thầu

Đoạn Hà Nội, Ninh Bình, Thanh Hóa đang triển khai, một số đoạn khác đã được triển khai; đoạn Trung Lương – Mỹ Thuận – Cần Thơ đang triển khai, sắp tới đoạn Trung Lương-Mỹ Thuận dài gần 100km sẽ khánh thành vào trước hoặc sau Tết.

Theo Chủ tịch nước, hiện còn 756 km đang triển khai và trong bối cảnh nền kinh tế gặp nhiều trở ngại do dịch Covid-19, doanh nghiệp, nhà đầu tư đều khó khăn, do đó phải chuyển sang hình thức đầu tư NSNN tập trung để sớm hoàn thành toàn tuyến cao tốc Bắc Nam từ Lạng Sơn đến mũi Cà Mau.

Theo quy hoạch, tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông dài 2.063 km, đến nay đã đưa vào khai thác 478 km, đang đầu tư 829 km, còn lại 756 km chưa đầu tư.

Giai đoạn 2021 – 2025, Chính phủ đề xuất đầu tư 729 km trên các đoạn Bãi Vọt (Hà Tĩnh) - Cam Lộ (Quảng Trị), Quảng Ngãi - Nha Trang và Cần Thơ - Cà Mau, chia thành 12 dự án thành phần có thể vận hành khai thác độc lập. 27 km còn lại gồm: đoạn Hòa Liên - Túy Loan triển khai theo dự án riêng và cầu Cần Thơ 2 đầu tư sau 2025.

Tổng mức đầu tư cho dự án khoảng 146.990 tỷ đồng, giai đoạn 2021 - 2025, bố trí khoảng 119.666 tỷ đồng, Quốc hội đã bố trí 47.169 tỷ đồng, phần còn thiếu (khoảng 72.497 tỷ đồng) Chính phủ kiến nghị cân đối từ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và từ nguồn vốn NSNN đã bố trí cho ngành giao thông vận tải trong giai đoạn 2021 - 2025.

Giai đoạn 2026 - 2030 bố trí khoảng 27.324 tỷ đồng (gồm chi phí dự phòng và chi phí bảo hành công trình). Dự án cần khoảng 3 năm để khởi công và khoảng 2 - 3 năm để thi công, khả năng đến năm 2026 hoàn thành toàn tuyến.

Để đẩy nhanh tiến độ, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đề nghị cần làm tốt công tác chuẩn bị đầu tư, bởi các nước chuẩn bị đầu tư từ 3 - 5 năm, còn chúng ta do nhu cầu cấp bách chỉ làm trong thời gian ngắn.

Trong đó, cần đặc biệt chú ý đến công tác giải phóng mặt bằng. “Làm sao đảm bảo quyền lợi chính đáng của người dân trong vùng giải tỏa, làm tốt công tác tái định cư. Nơi ở mới phải bằng hoặc tốt hơn nơi cũ”, Chủ tịch nước lưu ý.

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc trao đổi với các đại biểu.

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc trao đổi với các đại biểu Quốc hội.

Chủ tịch nước cũng đặc biệt nhấn mạnh yêu cầu không được để thất thoát, lãng phí khi triển khai dự án. Ban Quản lý các dự án phải đấu thầu tìm được những đơn vị thi công đủ năng lực, chấm dứt tình trạng bán thầu. “Chúng ta đã biết nhiều đơn vị nhờ có quan hệ nhận được thầu rồi bán thầu, một số gói bị bán thầu, làm giảm chất lượng công trình do hao hụt định mức đầu tư. Đây là kinh nghiệm sâu sắc”, Chủ tịch nước nhấn mạnh.

Đồng thời đề nghị phải làm tốt hơn công tác kiểm toán, giám sát, thanh tra, kiểm tra; không được buông lỏng, không để thi công mà không làm đúng thiết kế để chống thất thoát, đưa kiểm toán vào ngay từ đầu để kiểm tra đơn giá, định mức.

Đặc biệt, muốn làm nhanh, theo Chủ tịch nước phải có cơ chế đặc thù. “Tôi đồng ý với ý kiến của Chủ tịch Quốc hội nếu như giao cho địa phương thì khả năng kết nối kém hơn, tiến độ thi công khó nhanh. Do đó, Chính phủ và Bộ GTVT chịu trách nhiệm trước Quốc hội để đẩy nhanh tiến độ, chất lượng. Tạo điều kiện tốt nhất để triển khai tư vấn giám sát, tư vấn thiết kế trên cơ sở giảm giá dự toán”, Chủ tịch nước nêu quan điểm.

Chủ tịch nước cho rằng, chúng ta đang tung ra gói kích thích chưa từng có (15 - 16 tỉ USD). Số tiền này phải đưa vào công trình, đúng người đúng việc, phát huy tác dụng. Nếu để thất thoát qua trung gian, đầu tư không hiệu quả sẽ gây ra lạm phát.

“Việc làm cao tốc Bắc - Nam đang diễn ra và các đoạn còn lại là cần thiết. Mong Quốc hội thông qua chủ trương này. Nhân đây tôi mong muốn, Chính phủ và Bộ GTVT cần có quy chế tốt hơn nữa, chặt chẽ hơn quản lý cao tốc để phát huy hiệu quả, đặc biệt sớm hoàn thành triển khai thu phí không dừng. Tôi tin rằng với sự cố gắng chung của các cấp, các ngành và địa phương, chủ trương này sẽ được thực hiện thành công”, Chủ tịch nước nhấn mạnh.

>>Băn khoăn bố trí vốn cho cao tốc Bắc – Nam phía Đông

Gỡ “nút thắt” tái định cư

Đặt vấn đề về công tác giải phóng mặt bằng và việc thực hiện tái định cư của dự án. ĐB Đinh Ngọc Quý (Gia Lai) cho rằng, đây là câu chuyện mà các địa phương có dự án đi qua đều hết sức quan tâm. Trong quá trình triển khai thực hiện, đây cũng là vấn đề thường "mắc" nhất, để lại hậu quả phải giải quyết lâu dài.

ĐB Đinh Ngọc Quý (Gia Lai).

Một số địa phương rất vất vả trong việc xử lý vấn đề này dù dự án đã hoàn thành từ lâu, nhất là với một số công trình thủy điện, vì khu vực giải phóng mặt bằng liên quan đến các nhóm người yếu thế, nông dân, người nghèo, người dân tộc thiểu số…

Cùng quan điểm này, ĐB Nguyễn Minh Đức (TP.HCM) nêu rõ: “cần phải đảm bảo được sinh kế khi di dân sang vùng khác và phải gắn với y tế, giáo dục nhằm tạo điều kiện cho người dân sớm có điều kiện để phát triển. Đây là vấn đề trong Báo cáo của Chính phủ chưa được đề cập”.

Lo ngại dự án có thể bị đội vốn trong quá trình đầu tư, ĐB Nguyễn Minh Đức cho biết, đây là câu chuyện Quốc hội rất quan tâm khi thời gian qua có rất nhiều dự án lớn được đầu tư xảy ra tình trạng đội vốn kéo dài. Do đó, nếu không có báo cáo đánh giá tổng thể, tỉ mỉ thì có thể phát sinh tình trạng này đối với Dự án.

Thực tế cũng có tình trạng khi triển khai dự án thì có những vật liệu giá tăng gấp đôi, thậm chí gấp ba so với dự toán ban đầu. Do đó, ĐB Nguyễn Ngọc Sơn (Hải Dương) đề nghị, phải có phương án cụ thể nhằm bảo đảm được nguồn cung cấp vật liệu cho quá trình xây dựng toàn tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Đông, đi cùng với đó là những chính sách hết sức cụ thể, rõ ràng.

ĐB Đinh Ngọc Minh (Cà Mau).

Cùng quan điểm này, ĐB Lê Hoàng Anh (Gia Lai) đề nghị cần có chính sách để hỗ trợ việc áp dụng công nghệ mới, vật liệu mới nhằm hạ thấp giá thành và bảo đảm nguồn cung vật liệu cho dự án đường cao tốc Bắc – Nam phía Đông, đơn cử như đoạn tuyến Cần Thơ - Cà Mau có nền đất yếu nên chi phí cho vật liệu sẽ khá cao.

Đánh giá về chất lượng đường cao tốc, ĐB Đinh Ngọc Minh (Cà Mau) cho rằng, những vấn đề lùm xùm liên quan đến đường cao tốc thời gian qua đều liên quan đến chất lượng. Cọc ruột tre, sụt lún, xuống cấp nhanh... do thiết kế, thi công hay giám sát nể nang lẫn nhau?

“Đây là vấn đề lớn nhưng dự thảo nghị quyết và tờ trình không thấy nói. Do đó, cần phải bổ sung một điều về chất lượng đường, quy định quy chuẩn đường vào phụ lục để sau này Quốc hội còn giám sát”, đại biểu Minh đề xuất.