Tham luận của ông PHẠM VĂN THỂ - Chủ tịch HHDN tỉnh Quảng Ninh tại Đại hội VCCI lần thứ VII

Cải thiện môi trường kinh doanh và phát triển doanh nghiệp là một trong những trọng tâm chính sách của Chính phủ trong bảy năm qua, mỗi năm Chính phủ ban hành một Nghị quyết về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Các nghị quyết này tập trung vào những nội dung rất quan trọng như cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh, cắt giảm kiểm tra chuyên ngành hàng hóa, đơn giản hóa thủ tục hành chính cho doanh nghiệp, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý nhà nước...

Chính phủ cũng đã ban hành Nghị quyết số 35/NQ-CP năm 2016 đặt ra những nguyên tắc và mục tiêu quan trọng cho việc phát triển các doanh nghiệp tư nhân tại Việt Nam trong giai đoạn 5 năm 2016-2020.

Với nỗ lực trong các hoạt động mà Chính phủ đã đặt ra cho các cơ quan nhà nước liên quan đến môi trường đầu tư kinh doanh trong thời gian qua, thông qua đánh giá sự hài lòng của các doanh nghiệp, cho thấy, môi trường đầu tư kinh doanh tại Việt Nam trong thời gian qua đã có nhiều cải thiện, thay đổi căn bản với những kết quả tích cực.

Môi trường kinh doanh đã trở nên an toàn hơn, bình đẳng hơn giữa các thành phần kinh tế, thủ tục hành chính đã được cải thiện, chi phí không chính thức có chiều hướng giảm, cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp đã sát thực, có trọng tâm, trọng điểm.

Kết quả này có được nhờ sự đóng góp tích cực của VCCI – với vai trò là đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân, đã tiếp thu và đưa ra các kiến nghị để thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa tiến trình cải thiện môi trường kinh doanh tại Việt Nam.

Có thể nói, hoạt động của VCCI có vai trò to lớn, ngày càng được khẳng định và đề cao trong việc tham gia xây dựng thể chế, chính sách pháp luật, thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, trong đó, đặc biệt là sáng kiến Dự án hợp tác nghiên cứu giữa VCCI và Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), chủ trì điều tra, khảo sát và công bố Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) hàng năm (được duy trì thường niên từ năm 2005), đánh giá và xếp hạng chính quyền các tỉnh, thành phố về chất lượng điều hành kinh tế và xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi cho việc phát triển doanh nghiệp dân doanh.

PCI được xem là một công cụ chính sách, hướng tới thay đổi thực tiễn, là "tiếng nói", thể hiện cảm nhận của các doanh nghiệp về môi trường kinh doanh của địa phương, là kênh thông tin tham khảo tin cậy về địa điểm đầu tư, là một động lực cải cách quan trọng đối với môi trường kinh doanh cấp tỉnh, thúc đẩy các tỉnh, thành phố phải vào cuộc cải cách hành chính, thúc đẩy cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh cho các doanh nghiệp.

Đến nay, sau 16 lần đánh giá, xếp hạng, đã có nhiều tỉnh, thành phố sử dụng kết quả PCI để làm cơ sở ban hành các nghị quyết, chỉ thị, quyết định, chương trình hành động của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh nhằm cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao chất lượng điều hành kinh tế. 

Thông qua hoạt động điều tra, khảo sát xếp hạng PCI hàng năm cho thấy, ngoài việc ban hành các chính sách, chủ trương đường lối đúng đắn, tích cực, các chủ trương, chính sách đó đã đi vào cuộc sống, chất lượng thực thi được nâng cao thông qua các hoạt động cụ thể của từng cơ quan, từng cán bộ trong bộ máy nhà nước, sự chung tay góp sức của các doanh nghiệp, các hiệp hội doanh nghiệp, bằng cả công sức và trí tuệ để có thể tiếp tục đưa môi trường đầu tư, kinh doanh địa phương ngày càng thuận lợi hơn, minh bạch hơn, hỗ trợ ngày càng nhiều cho sự ổn định và phát triển của các doanh nghiệp.

Với sáng kiến đánh giá và xếp hạng năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, vai trò của VCCI trong tham gia xây dựng thể chế, chính sách pháp luật, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính ngày càng được khẳng định và đề cao. Vị thế, uy tín của VCCI được nâng cao ở trong nước và quốc tế.

Là một trong những tỉnh đầu tiên trong cả nước tham gia xếp hạng năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, ý thức được tầm quan trọng trong cải thiện chỉ số CPI, để đạt được kết quả trong nhiều năm qua, tỉnh Quảng Ninh 4 năm liên tiếp giữ ngôi vị quán quân và 8 năm liên tiếp nằm trong nhóm 5 tỉnh, thành phố có chất lượng điều hành kinh tế xuất sắc nhất cả nước, lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh luôn xác định nhiệm vụ trọng tâm ưu tiên là cải cách hành chính, nâng cao chất lượng môi trường đầu tư kinh doanh, chất lượng điều hành kinh tế, năng lực cạnh tranh, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để doanh nghiệp phát triển bền vững, trong đó tập trung triển khai quyết liệt các nhiệm vụ, giải pháp dựa trên 3 trụ cột, gồm: Chủ động, quyết liệt thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính, đảm bảo giảm thành phần hồ sơ, giảm thời gian giải quyết, giảm chi phí thực hiện, nâng cao chất lượng dịch vụ công; và ứng dụng công nghệ thông tin, từng bước hiện đại hóa nền hành chính, phát huy hiệu quả chính quyền điện tử hướng tới xây dựng chính quyền số, kinh tế số, xã hội số, xây dựng thành phố thông minh.

Quảng Ninh là một trong những địa phương đầu tiên thành lập và vận hành Trung tâm hành chính công tập trung trên cả nước, là một trong những tỉnh đầu tiên có mô hình Ban Xúc tiến và Hỗ trợ đầu tư (IPA) trực thuộc UBND tỉnh hoạt động chuyên nghiệp và bài bản. Tỉnh Quảng Ninh cũng là một trong những tỉnh dẫn đầu trong việc xây dựng và công bố chỉ số đánh giá cấp sở, ngành, huyện thị DDCI bài bản và chuyên nghiệp. Quảng Ninh là địa phương chủ động khai thác mạng xã hội để tương tác, cung cấp thông tin và xử lý phản hồi của doanh nghiệp và người dân…

Theo kết quả khảo sát PCI, các doanh nghiệp rất hài lòng về bộ máy chính quyền Quảng Ninh. Những chỉ số đánh giá về chất lượng thực thi của sở, ngành hay huyện thị của Quảng Ninh đang tốt nhất cả nước. Quảng Ninh đã và đang tập trung xây dựng kế hoạch về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh theo Nghị quyết số 19/2014/NQ-CP ngày 18/3/2014 của Chính phủ.

Một trong những giải pháp thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng của Quảng Ninh chính là chú trọng, quan tâm đến sự phát triển của doanh nghiệp. Quan điểm đi đến cùng, đồng hành và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, nhà đầu tư được lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh thực hiện một cách triệt để, tích cực.

Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, bên cạnh việc kiểm soát dịch bệnh, tạo địa bàn xanh cho hoạt động của doanh nghiệp, Quảng Ninh đã thực hiện nhiều cam kết với doanh nghiệp như là giải quyết nhanh chóng thủ tục về đầu tư, GPMB, cấp phép để các doanh nghiệp, nhà đầu tư, cá nhân triển khai dự án; tận dụng mọi cơ hội an toàn dịch bệnh để thúc đẩy, kích cầu dịch vụ, du lịch. Ngay khi dịch diễn biến phức tạp, Quảng Ninh đã phân bổ hiệu quả nguồn vaccine phòng Covid-19 cho lao động trong lĩnh vực vận tải, giao nhận, du lịch, nhà hàng, khách sạn, siêu thị…; tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh an toàn.

Tỉnh cũng đã xây dựng Đề án và Chương trình hành động triển khai thực hiện Nghị quyết số 05-NQ/TU ngày 9/4/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Chương trình cải cách hành chính tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021-2030 chỉ đạo các sở, ngành, địa phương tạo điều kiện thuận lợi, giải quyết nhanh chóng các thủ tục hành chính (TTHC) cho người dân, doanh nghiệp theo phương châm "làm đúng, làm nhanh, làm tốt". 

Đặc biệt, công tác hỗ trợ giải quyết các thủ tục về đầu tư, doanh nghiệp được triển khai với cách làm mới, nhanh, rút ngắn thời gian, nhất là các thủ tục đầu tư về đất đai, quy hoạch, chủ trương đầu tư, bảo vệ môi trường, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, xác định giá đất... đã được giải quyết nhanh chóng, thúc đẩy thu hút đầu tư và sớm đưa các dự án đi vào hoạt động sản xuất, kinh doanh, phát huy hiệu quả sau đầu tư.

Công tác hỗ trợ đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh có nhiều đổi mới, hiệu quả và thích ứng nhanh, linh hoạt với các chỉ đạo của Chính phủ trong bối cảnh dịch Covid-19. Tỉnh đã ban hành các văn bản chỉ đạo hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp theo chuyên đề, lĩnh vực.

Đồng thời, thành lập các Tổ công tác đặc biệt để giải quyết nhanh chóng các thủ tục đầu tư, kinh doanh như: Tổ Công tác Hỗ trợ dự án đầu tư sử dụng vốn ngoài ngân sách trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh (gọi tắt là Tổ Investor Care) để nắm bắt khó khăn, vướng mắc nhằm tháo gỡ thủ tục về đầu tư, đất đai, GPMB..., hỗ trợ, đôn đốc đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng của tỉnh; các tổ công tác đôn đốc, hỗ trợ triển khai các dự án động lực, quan trọng trên địa bàn tỉnh (Tổ công tác hỗ trợ các dự án của Tập đoàn Thành Công, Tổ công tác hỗ trợ triển khai Dự án công nghệ tế bào quang điện Jinko Solar PV Việt Nam, Tổ công tác hỗ trợ triển khai các Dự án đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật KCN trên địa bàn TX Quảng Yên); thành lập Tiểu ban sản xuất và lưu thông hàng hóa và Trung tâm Chỉ huy, Bộ phận Thường trực của Trung tâm Chỉ huy phòng, chống dịch Covid-19 đặt tại trụ sở UBND tỉnh, đứng đầu là đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh..

Quảng Ninh cũng nâng cao hiệu quả giải quyết vướng mắc, khó khăn cho nhà đầu tư, doanh nghiệp thông qua nhiều hình thức, thường xuyên và chủ động gặp gỡ tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Từ đầu năm 2021 đến nay, tỉnh đã tổ chức 5 hội nghị (Hội nghị Tỉnh ủy làm việc với Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh tháng 2; Hội nghị gặp gỡ doanh nghiệp vào tháng 8 và tháng 10; tổ chức 2 Hội nghị trực tuyến Chính phủ gặp gỡ doanh nghiệp vào tháng 8 và tháng 10). Qua đó gặp gỡ với hơn 2.000 doanh nghiệp, giải quyết 80 đề xuất kiến nghị. Lãnh đạo tỉnh định kỳ hằng quý, 6 tháng tổ chức gặp mặt các doanh nghiệp để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh dự Hội nghị UBND tỉnh thường kỳ hàng tháng. Nhiều sở, ngành đã ký kết Chương trình hợp tác với Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh. Thường trực Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh tổ chức các Hội nghị đánh giá, phân tích chỉ số DDCI với các sở, ngành, địa phương…..

Trên cơ sở đề xuất của Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh, lãnh đạo tỉnh đã thống nhất chủ trương định kỳ thứ 7 hàng tuần, lãnh đạo UBND tỉnh sẽ chủ trì cùng các sở, ngành, địa phương và Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh tổ chức các Phiên Cafe doanh nhân/các cuộc gặp trực tiếp để giải quyết các khó khăn, vướng mắc đối với từng lĩnh vực, nội dung cụ thể. Đặc biệt, cách làm mới trong hỗ trợ các dự án đầu tư trọng điểm là công tác chỉ đạo sát sao, gắn với kiểm tra, đôn đốc tại thực địa dự án của các lãnh đạo tỉnh, qua đó đã chỉ đạo giải quyết ngay các vấn đề của các dự án đầu tư.

Song song với đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin, từng bước hiện đại hóa nền hành chính được đẩy mạnh với mục tiêu phục vụ người dân, doanh nghiệp ngày càng tốt hơn. Đến nay, tổng số TTHC thực hiện ở Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh là 1.370, số TTHC thực hiện quy trình giải quyết theo nguyên tắc 5 tại chỗ là 1.000/1.321, đạt 76%; đã cung cấp được 1.712/1.831 TTHC dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 trên Cổng dịch vụ công trực tuyến của tỉnh, trong đó có 1.387 TTHC được cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 (đạt 75%), tương ứng với 100% TTHC đủ điều kiện được cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 4; cung cấp 1.180 dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 của tỉnh trên Cổng dịch vụ công quốc gia (đạt 75%)...

Quảng Ninh cũng đã ban hành Kế hoạch phát triển doanh nghiệp số tỉnh giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030; triển khai xây dựng Đề án phát triển kinh tế tập thể trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025. Trong công tác thanh tra, kiểm tra, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 4412/QĐ-UBND ngày 26/11/2020 và 4745/QĐ-UBND ngày 23/12/2020 phê duyệt và điều chỉnh Kế hoạch thanh tra năm 2021 của tỉnh nhằm đảm bảo thống nhất trong thanh kiểm tra, hạn chế chồng chéo trong thanh kiểm tra doanh nghiệp. Ngày 10/8/2021, UBND tỉnh tiếp tục có Quyết định số 2649/QĐ-UBND về việc điều chỉnh Kế hoạch thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp năm 2021. Từ đó, điều chỉnh giảm 41 cuộc thanh tra, 316 cuộc kiểm tra, 135 cuộc kiểm tra liên ngành nhằm tạo điều kiện hỗ trợ cho doanh nghiệp bị ảnh hưởng của dịch bệnh, tập trung ổn định sản xuất kinh doanh, ổn định các hoạt động kinh tế - xã hội.

Nhận thức tầm quan trọng của PCI trong phát triển kinh tế - xã hội, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XV, nhiệm kỳ 2020 - 2025, đã đặt ra chỉ tiêu “Hằng năm giữ vững vị trí nhóm đầu cả nước về các chỉ số PCI, PAR Index, SIPAS, PAPI”. Đây là lần đầu tiên, các chỉ số này được đưa vào thành một chỉ tiêu quan trọng trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh, cũng là địa phương duy nhất trong cả nước đưa các chỉ số này vào Văn kiện Đại hội. Đây chính là sự cam kết, đồng hành của cả hệ thống chính trị tỉnh Quảng Ninh với nhà đầu tư, doanh nghiệp và nhân dân về xây dựng một chính quyền phục vụ, do nhân dân, vì nhân dân, hoạt động hiệu lực hiệu quả...

Có thể nói, Quảng Ninh là một minh chứng rõ nét nhất đánh giá kết quả của những sáng kiến, những tác động của Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt nam  (VCCI) trong vai trò thúc đẩy cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh của các tỉnh, thành phố. Những kết quả đạt được ở trên, những thay đổi về tư duy, nhận thức trong đội ngũ cán bộ, công chức là những biểu hiện cụ thể của sự nỗ lực cải thiện các chỉ số PCI của lãnh đạo tỉnh.

Kết quả đánh giá các chỉ số thành phần PCI đã trở thành mục tiêu, đích đến, tiêu chí, cung cấp thông tin hữu ích cho lãnh đạo các tỉnh để xác định những lĩnh vực và cách thức để thực hiện những cải cách điều hành kinh tế một cách hiệu quả nhất.

Chỉ số PCI giúp hệ thống chính trị, chính quyền nhận ra được điểm mạnh, điểm yếu của mình trong công tác điều hành kinh tế, tạo áp lực thúc đẩy cải cách; chỉ ra những sáng kiến, chính sách tốt của các tỉnh để tham khảo, học hỏi; tạo động lực cho thu hút đầu tư, phát triển doanh nghiệp; xem xét đánh giá chất lượng quản lý điều hành của các cơ quan nhà nước, công tác cải cách hành chính, chất lượng đội ngũ cán bộ nhằm xây dựng nền công vụ và đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu phát triển.

Đối với các doanh nghiệp, nhà đầu tư có được môi trường kinh doanh, đầu tư thuận lợi thông qua cải cách của địa phương, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài không có nhiều thông tin về các địa phương sẽ tham khảo PCI trước khi quyết định đầu tư.

Cùng với các hoạt động khảo sát doanh nghiệp, đánh giá, xếp hạng PCI,  để hỗ trợ nâng cao năng lực cải thiện môi trường kinh doanh, thúc đẩy sự phát triển của khu vực dân doanh, VCCI đã phối hợp với các địa phương tổ chức tập huấn, hội thảo, tọa đàm về chính sách, thủ tục hành chính và chương trình phát triển doanh nghiệp. Những nghiên cứu, đóng góp của VCCI đã góp phần làm cho các Nghị quyết của Ðảng, và văn bản pháp luật của Nhà nước phản ánh được ý kiến, nguyện vọng của doanh nghiệp bảo đảm tính thực thi, tạo ra những đột phá về chính sách và hành lang pháp lý cho hoạt động của doanh nghiệp.

Công tác tập hợp, liên kết, tuyên truyền, vận động doanh nghiệp gương mẫu chấp hành đường lối, chủ trương của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nâng cao trách nhiệm xã hội, xây dựng văn hóa kinh doanh được đẩy mạnh thông qua các cuộc đối thoại, hội thảo, tập huấn và hệ thống thông tin của VCCI, thông qua việc phối hợp các cơ quan báo chí Trung ương và địa phương.

Thực tế cho thấy, thời gian qua, thông qua các báo cáo PCI, VCCI đã chuyển tải các thông điệp quan trọng của cộng đồng doanh nghiệp tới chính quyền cấp tỉnh về yêu cầu cải thiện chất lượng điều hành, cải cách thủ tục hành chính và tạo lập một môi trường kinh doanh thuận lợi hơn cho doanh nghiệp. Đã có nhiều chuyển biến tích cực diễn ra, từ chỗ ít được để ý và xem trọng, công việc cải cách thủ tục hành chính hiện nay đã là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của các cấp chính quyền tại các địa phương. 

Bên cạnh những việc làm được, hoạt động của VCCI cũng còn một số vấn đề cần tăng cường, đẩy mạnh trong thời gian tới:

Một là, hoạt động nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, tập hợp ý kiến doanh nghiệp, góp ý xây dựng chính sách, pháp luật đã thực hiện được một khối lượng tương đối lớn, đáp ứng được đòi hỏi ngày càng cao của thực tiễn. Tuy nhiên, những nghiên cứu, đề xuất, tham mưu có tính chất dự báo, cảnh báo về những vấn đề lớn trong hội nhập, phát triển kinh tế và phát triển doanh nghiệp còn hạn chế. Việc đề xuất, kiến nghị của VCCI đôi khi chưa thực sự giải quyết được những khó khăn, mâu thuẫn, cản trở nảy sinh trong quá trình hoạt động các doanh nghiệp, đặc biệt là những vấn đề phát sinh trong việc áp dụng Luật, thực thi pháp luật của các cơ quan nhà nước.

Hai là, công tác hỗ trợ doanh nghiệp tuy đã có sáng tạo, đạt được những hiệu quả nhất định nhưng chưa phát triển được nhiều hoạt động đa dạng, chủ yếu tập trung công tác tuyên truyền, phổ biển pháp luật, chưa có sức lan tỏa và tác động sâu rộng đến việc nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. ‘Một số vấn đề mới: chuyển đổi số doanh nghiệp, định hướng hỗ trợ hồi phục, phát triển doanh nghiệp trong tình hình mới....chưa thực sự được quan tâm.

Ba là, công tác hỗ trợ nâng cao năng lực hoạt động của các hiệp hội doanh nghiệp mặc dù đã được triển khai, nhưng hiệu quả còn hạn chế. Vai trò kết nối giữa các Hiệp hội, Hội doanh nghiệp, nhất là các Hiệp hội ngành nghề và các tỉnh còn chưa rõ nét.

Có thể nói, trong suốt quá trình hoạt động, đặc biệt trong nhiệm kỳ 2015 – 2020, mặc dù gặp nhiều khó khăn, thách thức, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, hướng tới một cộng đồng doanh nghiệp vững mạnh, quốc gia thịnh vượng, xứng đáng với vai trò là đầu mối tiên phong thúc đẩy cải thiện môi trường kinh doanh, là ngôi nhà chung của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, với mục tiêu: “Doanh nghiệp vững mạnh – Đất nước thịnh vượng”, phấn đấu xây dựng Việt Nam đến năm 2045 trở thành quốc gia phát triển, phồn vinh, hạnh phúc.

.