Hải Phòng: Bảo vệ quần thể Thành Dền – Đấu Đong khỏi bị xâm hại

LAN VŨ• 17/12/2021 04:00

UBND TP Hải Phòng vừa có văn bản cho phép Công ty CP Tập đoàn TH khảo sát, đề xuất quy hoạch và dự án bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị quần thể di sản văn hoá, lịch sử Thành Dền – Đấu Đong.

>>Hải Phòng: Thành Dền bị xâm hại bởi hoạt động khai thác đá?

Theo đề xuất từ Công ty CP Tập đoàn TH, khu vực nghiên cứu rộng khoảng 300ha trên địa bàn 2 xã Liên Khê, xã Lại Xuân (huyện Thuỷ Nguyên), với tổng mức đầu tư khoảng 1.500 tỷ đồng.

Định hướng nghiên cứu quy hoạch nhằm bảo tồn, tôn tạo, phục dựng tối đa có thể các địa danh, dấu tích, di sản văn hoá lịch sử. Xây dựng hạ tầng kỹ thuật giao thông nội bộ, xây dựng các công trình dịch vụ phục vụ hậu cần, hoàn trả mặt bằng các địa điểm khai thác khoáng sản, tạo lại cảnh quan nhằm bảo tồn, tôn tạo, phát huy những giá trị văn hoá, lịch sử khu vực này cũng như thúc đẩy phát triển du lịch, dịch vụ.

Tại văn bản chấp thuận khảo sát, đề xuất quy hoạch, nhà đầu tư phải hoàn thành việc khảo sát, để xuất quy hoạch với UBND TP Hải Phòng xong trước 31/12/2021.

khu vực nghiên cứu rộng khoảng 300ha trên địa bàn 2 xã Liên Khê, xã Lại Xuân

Khu vực nghiên cứu rộng khoảng 300ha trên địa bàn 2 xã Liên Khê, xã Lại Xuân (huyện Thuỷ Nguyên)

Trước đó, Diễn đàn Doanh nghiệp đã có bài phản ánh việc Thành Dền bị xâm hại bởi hoạt động khai thác đá. Có mặt tại khu vực Núi Bụt Mọc xã Liên Khê vào những ngày cuối tháng 8, đập vào tai chúng tôi là tiếng máy móc kêu ầm ầm, phần sườn núi bị cào nham nhở; có chỗ đã bị khoét sâu xuống khoảng 30m, tạo thành những hố đá sâu hoắm khổng lồ do những lần nổ mìn khai thác đá gây ra. Sau nhiều năm bị khai thác với quy mô lớn, quả núi sừng sững ngày nào giờ bề mặt như bị cắt gọt, chỉ còn chỏm núi hình chóp màu nâu sậm. Bốn bề núi bị cày xới tan hoang với các vách núi dốc đứng, lởm chởm đá nhọn.

Cách đó không xa, núi Cống Đá 2 từ hơn 10 năm trước cũng biến thành mỏ khai thác đá. Quả núi gần như đã biến mất, chỉ còn sót lại một vài chỏm đất đá quanh chân núi. Kế bên, núi Thành Dền cũng thành đại công trường khai thác đất silic suốt nhiều năm qua. Quả núi bị cày xới tan hoang, gần như biến mất, chỉ còn lại một góc với vách đá lởm chởm bên những vũng sâu hoắm dưới chân.

Ông Mạc Văn Quý - Trưởng ban quản lý lăng mộ nhà Mạc cho biết, khu vực Thành Dền – Đấu Đong là tài sản quốc gia, là bảo vật của nhân dân, chúng tôi muốn khôi phục, bảo tồn và gìn giữ tài sản vô giá đó. Chúng tôi đã rất nhiều đề xuất với thành phố xem xét để doanh nghiệp ngừng mọi hoạt động khai thác, đào bới để bảo vệ tài nguyên, tài sản quốc gia.

Núi Thành Dền - nơi được xác định là di tích đang bị băm nát bởi hoạt động khai thác khoáng sản bừa bãi. Ảnh: ĐH

Núi Thành Dền - nơi được xác định là di tích bị băm nát bởi hoạt động khai thác khoáng sản bừa bãi. Ảnh: ĐH

Năm 2010, trong quá trình khai thác khoáng sản tại khu vực núi Thành Dền, Công ty CP cung ứng vật tư Tiến Thành tìm thấy một ngôi mộ tại đây. Công ty tiến hành cất bốc và chuyển mộ ra vị trí tạm thời tại nghĩa trang của làng văn hóa Thiểm Khê ở khu vực núi Thành Dền. Vài năm sau, Hội đồng Mạc tộc ở huyện Thủy Nguyên nhận đây là “mộ của nhà vua Mạc Đăng Dung”?. Sau đó, Hội đồng Mạc tộc đã xây nhà tạm làm lễ khi về viếng thăm mộ.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học và ký ức của người dân, xưa kia nhà Mạc cho đắp một đoạn tường thành ở phía Đông (bằng đất trộn với đá dăm) từ núi Cổ Ngựa - núi Dẹo tới phía Đông Bắc của Thành Dền tại cửa Hàm Ếch, tạo bức tường thành có chiều dài khoảng 500m, cao hơn 10m. Thành án ngữ phía Đông. Tại phía Bắc, dưới chân núi Thành Dền cũng có một đoạn tường thành dài khoảng 1.000m. Chu vi của toàn thành bao gồm các dãy núi bao quanh và tường đắp bằng đất dài khoảng 4.000m… Tuy nhiên, đến nay quá trình khai thác đất, đá đã làm thay đổi địa hình, phần lớn dấu tích tường thành không còn, chỉ còn dấu vết của 2 đoạn sườn núi Cổ Dẹo, một đoạn dài 28m, cao 13 đến 15m, chân thành rộng 8m; đoạn thứ 2 dài 76m cao 3m, chân thành rộng 8m.

>>Hải Phòng: Doanh nghiệp khai thác đá, người dân “khổ trăm bề”
>>Hải Phòng: Doanh nghiệp khai thác đá, người dân “khổ trăm bề”

Cùng với những nghiên cứu của các nhà khoa học, báo cáo của UBND huyện Thuỷ Nguyên, hay trong Công văn số 470/KHĐT-VXH của Sở KHĐT gửi UBND TP Hải Phòng đều có nêu, khu vực Thành Dền là khu vực phòng thủ của nhà Mạc, gắn với truyền thuyết là nơi an táng của các Vua nhà Mạc.

Bảo tàng Hải Phòng cũng có báo cáo cho rằng, thời nhà Mạc (thế kỷ 16), Ninh vương Mạc Phúc Tư được nhà Mạc giao trấn giữ Hải Đông đã bồi đắp, xây dựng kiên cố thành Dền, thành Đấu Đong để làm căn cứ phòng thủ, luyện tập chống quân xâm lược giai đoạn 1527-1593.

Từ những kết quả nghiên cứu trên cho thấy đã có cơ sở ban đầu xác khu vực Núi Thành Dền thôn Thiểm Khê được nhà Mạc chọn làm căn cứ phòng thủ và là nơi an táng thi hài của các vua Nhà Mạc. Vì vậy, Sở Văn hoá Thể thao Du lịch Hải Phòng đã đề nghị UBND TP Hải Phòng căn cứ theo Luật Di sản văn hoá, Luật Khoáng sản, cho dừng hoạt động khai thác tại khu vực đồi núi thôn Thiểm Khê (xã Liên Khê) để lập dự án tôn tạo, xây dựng khu di tích Thành Dền.

Bốn bề núi bị cày xới tan hoang với các vách núi dốc đứng, lởm chởm đá nhọn.

Theo đánh giá của Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch TP Hải Phòng, khu vực Thành Dền - Đấu Đong bao gồm các di tích đã được xếp hạng các di tích được Khảo sát và đánh giá giá trị nằm ở các địa điểm núi Dền, Cổ Dẹo, Diệu Tú, Bụt Mọc, Bờ Tường, Hang Tằm cần phải được bảo vệ bảo tồn tôn tạo đầu tư theo quy hoạch và dự án để nơi đây trở thành điểm tham quan nghiên cứu khoa học giáo dục truyền thống tổ chức các hoạt động văn hóa cho nhân dân địa phương và du khách thập phương trong và ngoài thành phố góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế phát triển kinh tế xã hội địa phương theo hướng mô hình bền vững hiệu quả.

Ông Mạc Kim Trọng- Giám đốc Công ty CP Đầu tư Thương mại và Phát triển Thành Dền cho biết, các doanh nghiệp khai thác khoáng sản, đào bới đất đá đã xâm hại nghiêm trọng và phá hủy, xóa sổ nhiều di sản văn hoá quý giá tại khu vực đồi núi thôn Thiểm Khê, xã Liên Khê, để lại một vùng đất hoang tàn, ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến đời sống nhân dân địa phương, sau khi nghe được thông tin TP Hải Phòng quy hoạch, bảo tồn khu Thành Dền – Đấu Đong chúng tôi cảm thấy rất vui mừng và đồng tình, ủng hộ. Chúng tôi chỉ hi vọng có thể giữ lại được khu di tích trên.

Di tích lịch sử có vai trò to lớn đối với sự phát triển lành mạnh và bền vững của cuộc sống. Bảo tồn, phát huy các di tích lịch sử cách mạng, di sản văn hóa trên địa bàn huyện Thuỷ Nguyên, Hải Phòng là việc làm hết sức thiết thực, trước khi khu vực này bị băm nát bởi hoạt động khai thác đá.