Khung giá mới cho các dự án chuyển tiếp cần đảm bảo tính cạnh tranh

PHƯƠNG THANH• 10/01/2023 11:00

Khung giá phát điện cho các nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp, khiến nhà đầu tư hoang mang vì giá mua điện được cho là quá thấp, có thể dẫn đến nguy cơ phá sản.

>>Khung giá mới cho điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp: Doanh nghiệp vẫn “khóc ròng”

Cần xác định số tiền đầu tư dự án

Mới đây, Bộ Công Thương đã có Quyết định số 21/QĐ-BCT ngày 07/1/2023, ban hành khung giá phát điện cho nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp để tận dụng nguồn công suất điện năng lượng tái tạo (NLTT) đã đầu tư vào hệ thống. Theo đó Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và các nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp sẽ tiến hành đàm phán với theo khung giá này để ký kết việc mua bán điện. Tuy nhiên, giá mua điện dành cho các nhà máy chuyển tiếp được ban hành theo Quyết định này được đánh giá quá thấp, khi giá đầu tư cho mỗi kwh điện gió bằng xấp xỉ với giá bán.

Diễn đàn Phát triển Năng lượng tái tạo - Tư duy và hành động trong giai đoạn mới, được tổ chức tại VCCI vào chiều 06/1/2023

Chia sẻ về nỗi lo này đại diện một doanh nghiệp đầu tư dự án điện gió cho biết: Để thực hiện đầu tư một dự án điện gió, các thiết bị đều nhập khẩu, chi phí vận chuyển logistics tăng cao, thi công chậm tiến độ do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID 19 kéo dài, dự án không kịp thời hạn được hưởng cơ chế ưu đãi (giá FIT) nên đành “đắp chiếu”, trong khi đó vốn vay ngân hàng tăng cao, doanh nghiệp vẫn gồng mình trả lãi. “Đến nay Bộ Công Thương ban hành Quyết định khung giá phát điện cho các dự án chuyển tiếp xấp xỉ bằng giá đầu tư trước đó, thì chúng tôi không thể duy trì nổi”- đại diện doanh nghiệp phân trần.

Tại diễn đàn “Phát triển Năng lượng tái tạo, tư duy và hành động trong giai đoạn mới” được tổ chức tại VCCI chiều ngày 06/1/2023, đưa ra ý kiến góp ý về vấn đề giải quyết giá điện cho các dự án nhỡ FIT, ông Phan Công Tiến chuyên gia năng lượng tái tạo và thị trường điện cho rằng, giá mua điện phải được tính toán làm sao để nhà đầu tư tồn tại và duy trì được. Cơ sở đưa ra mức giá tương đối hợp lý thì giá điện của các nguồn NLTT phải được tính toán dựa trên cơ sở chi phí nhà đầu tư đã thực sự bỏ ra, cộng chi phí vận hành, bảo dưỡng dự kiến và khoản lợi nhuận tối thiểu để nhà đầu tư có một chút lãi.

Ngoài ra ông Tiến còn nói thêm, phương pháp tính giá điện cho công trình đã đầu tư theo chính sách FIT nhưng không kịp bởi yếu tố bất khả kháng bệnh dịch COVID 19 phải khác với cách tính giá trần cho công trình mới bắt đầu làm, vì đây là đặc thù tài sản đã được đầu tư và đã được nhà đầu tư tính toán chi phí để có lợi nhuận kỳ vọng theo mốc giá FIT đã duyệt trước đó.

Mặt khác, theo ông Tiến, thực tế đối với các dự án này đã được thực hiện và đầu tư trước đây khoảng 1, 2 năm chưa bán được nên chi phí thực sự cũng bị tăng lên so với các dự án kịp FIT, nên hầu hết các nhà đầu tư này đang ở tình thế nguy cấp có thể dễ dẫn đến nguy cơ phá sản bất cứ lúc nào.

Về phía bên mua thì cũng thực sự họ cũng không thể biết chính xác chi phí đầu tư mà doanh nghiệp đã bỏ ra thực chất là bao nhiêu để xác định giá. Vì vậy trong tính huống này các bên cần thống nhất cách thức xác định chi phí đầu tư của nhà máy, thông qua số liệu từ sự vào cuộc của công ty kiểm toán độc lập.

“Ngoài ra giá điện có ảnh hưởng thêm yêu tố sản lượng phát điện dự kiến, cái này các bên nên thống nhất dựa trên các báo cáo dự báo chuẩn và tình hình vận hành thực tế của các nhà máy hiện hữu để tham chiếu…”- ông Tiến cho biết.

>>Bất cập trong môi trường đầu tư năng lượng tái tạo tại Việt Nam

Đảm bảo sự cạnh tranh

Trước đó, vào sáng 4/12, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và đoàn công tác Chính phủ đã tới khảo sát các dự án điện gió ven biển tại huyện Hòa Bình, tỉnh Bạc Liêu; làm việc với tỉnh Bạc Liêu, các nhà đầu tư về phát triển năng lượng tái tạo tại Bạc Liêu, Thủ tướng Chính phủ cũng cho biết: Những năm qua, Việt Nam có cơ chế khuyến khích phát triển điện gió, điện mặt trời, nhưng giá không hợp lý, dẫn tới tình trạng "đua nhau làm" điện năng lượng tái tạo, ảnh hưởng cân đối cung cầu. Từ đó cũng dẫn đến tình trạng mua điện gió, mặt trời với giá cao, trong khi giảm mua thủy điện, giá thấp.

Trao đổi với các nhà đầu tư, Thủ tướng nói và yêu cầu phải xem xét lại về giá điện, đàm phán lại về các dự án điện gió đã triển khai, tìm giải pháp phù hợp, đảm bảo lợi ích hài hòa giữa 03 bên gồm: Nhà nước, doanh nghiệp và người dân để hợp tác bền vững, hiệu quả.

"Phải tất cả cùng thắng hoặc hòa. Nếu Nhà nước, người dân có lợi mà nhà đầu tư chịu thiệt thì không ai làm. Nếu nhà đầu tư có lãi, Nhà nước bù lỗ, người dân chịu giá cao thì không tồn tại được", Thủ tướng nói.

Trước những chỉ đạo và yêu cầu của Thủ tướng, đại diện một doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đề xuất, rất mong Chính phủ có giải pháp phù hợp, cơ chế chính sách ổn định cho các dự án NLTT. Cơ chế giá mới khi ban hành phải đảm bảo được lợi ích của các bên và đặc biệt cần có sự cạnh tranh nhất trong khu vực để tạo điều kiện thu hút đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo.

Sau khi nghe đề xuất của doanh nghiệp, Thủ tướng yêu cầu đại diện Bộ Công Thương phải nghiên cứu tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách về điện gió, điện mặt trời. Đồng thời, các bên liên quan đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao, làm chủ công nghệ, đào tạo nhân lực, hỗ trợ vốn, kêu gọi các nhà đầu tư, sản xuất thiết bị trong nước, phát triển ngành công nghiệp năng lượng tái tạo. Đặc biệt là chính sách giá cho các dự án năng lượng tái tạo đảm bảo tiêu chí: Nhà nước không bù lỗ, người dân đồng tình, với nhà đầu tư phải cạnh nhất trong khu vực.